Ráðunautafundur - 15.02.1998, Side 43

35
RÁÐUNAUTAfUNDUR 1998
Hjálparefni við verkun heys í rúllum
Bjarni Guðmundsson
Bœndaskólcmum á Hvanneyri, búvísindadeild
INNGANGUR
Verkun gæðaheys byggist á því að stjórna íramvindu efnabreytinga í heyinu. Stýriþættirnir
eru margir en flestir tengdir vinnubrögðum og véltækni. Finninn A.I. Virtanen varð hvað
fyrstur manna til þess að varpa Ijósi á efnafræðilega stjórn votheysgerjunar með blöndun
sterkrar sýru í heyið (Virtanen 1933 e. Woolford 1984). Síðan hafa fjölmörg efni verið reynd.
Lítil hefð er fyrir notkun hjálparefna hérlendis samanborið við önnur lönd. Um nokkurt skeið
hafa áhrif hjálparefna verið rannsökuð á Hvanneyri (sjá m.a. Bjarna Guðmundsson 1994).
Árangurinn er metinn með þrennum hætti, þ.e. með:
- verkun heysins,
- fóðurgildi heysins og lystugleika,
- hagkvæmni efnanotkunarinnar.
Hér verður sagt ffá niðurstöðum rannsókna á þessu viðfangsefni sem unnið var að
fóðraárið 1996-1997.
TILR AUNIRN AR
Jafnan er talið að hjálparefna sé einkum þörf við verkun á blautu hráefni (McDonald o.fl.
1991). Þýski heyfræðingurinn Weissbach (1996) ráðleggur þó einnig notkun hjálparefna (pre-
servatives) við verkun á forþurrkuðu heyi. Athuganir á Hvanneyri hafa bent til þess að áhrifa
hjálparefna gæti við allhátt þurrkstig, jafnvel 55-62% þe. Með þessi atriði í huga voru gerðar
tilraunir með hjálparefnið Foraform sumarið 1996. Tilraunirnar voru að miklum hluta
kostaðar af framleiðanda efnisins, Hydro Nutrition í Noregi. Foraform er að mestu maurasýra
(48%); afgangurinn er vatn (30%), ammoníumformíat (22%) og litarefni. Liður í tilraununum
var að hjálparefnið var reynt hjá bændum á sex bæjum í Kjós, Borgarfirði og Hrútafirði.
Bændurnir skráðu upplýsingar um hey og vinnubrögð, sendu heysýni og skiluðu greinar-
gerðum um reynslu sína.
Niðurstöður einstakra tilrauna og athugana liggja fyrir á öðrum stað (Bjarni Guðmunds-
son 1997). Hér verður því fýrst og frernst fjallað um heildarniðurstöðurnar.
Tilraunirnar voru gerðar með fyrri sláttar hey, há og grænfóður (rýgresi), sjá 1. töflu.
Heyið var meðhöndlað með heyvinnuvélum af algengum stærðum. Við tilraunirnar var notuð
fastkjarna rúlluvél. Hjálparefninu var dreift í heyið með Serigstad-rafdælu. Úðaðist það um
tvo stúta sem komið var fyrir ofan við sópvindu rúllubindivélarinnar. Efnið var notað óþynnt
og í því magni sem ffamleiðandi þess ráðlagði. Greint er frá tilraunum sem gerðar voru í 1.
töflu.