Ráðunautafundur - 15.02.1998, Síða 47

39
töldu sig lítinn mun fmna - þó gátu sumir um heldur betri (mildari/sætari) lykt af íblandaða
heyinu. Tengdist hún líklega heldur öflugri súrsun heysins vegna íblöndunarinnar. Tveir
merktu heldur meira át kúnna á íblönduðu heyi. Bændurnir töldu yfirleitt að hráefnið hefði
sakir hagstæðra heyskaparskilyrða verið það þurrt að lítilla áhrifa hefði mátt vænta af
íblönduninni. Þeir lýstu áhuga á að reyna efnið við erfiðari aðstæður.
UMRÆÐUR
Reynsla virðist eindregið benda til að íslenskt hey sé auðverkanlegt þegar ytri þættir tækni og
vinnubragða eru ekki takmarkandi. Hæfileg forþurrkun hefur reynst auka öryggi heyverkunar
í rúlluböggum. Þörf hjálparefna við verkun hefur því jafnan verið talin takmörkuð.
Hjálparefhið Foraform virtist samkvæmt þessum rannsóknum bæta verkun rúlluheys við
ákveðnar aðstæður. Áhrifin virtust mest í fremur blautu heyi, þ.e. neðan við 40—45% þe. en úr
því dvínuðu þau ört. Efnið dró úr gerjun og niðurbroti sykranna í heyinu og gerði það lystugra
fyrir lömb. Hvað mestur varð munurinn í sykrumagni heysins. Við íblöndunina varð sykru-
leifin í heyinu nær 1,9 sinnum meiri en í heyi án íblöndunar. Munur á sykruleifinni gæti skýrt
átmuninn (sjá m.a. Randby og Selmer-Olsen 1997). Ríkuleg sykruleif í heyinu getur örvað
próteinmyndun í meltingarvegi og þannig stuðlað að meiri afköstum skepnunnar sem fóðruð
er á því (Huhtanen 1993).
Reynsla bænda af verkun og fóðrun benti ekki til jafn augljósra áhrifa Foraforms hvað
lystugleika heysins snerti. Kann hátt þurrkstig heyins við hirðingu að hafa ráðið nokkru þar
um sem og það að bændurnir notuðu fæstir fúllan skammt efnis.
Með frekari athugunum þarf að komast nær því við hvaða aðstæður hagur kann að vera
af því að nota hjálparefni við heyverkun. Sýnist rétt að leggja þá áherslu á hjálparefni sem
takmarka niðurbrot sykranna og geta haldið aftur af myglumyndun í heyinu.
ER HAGUR AF NOTKUN HJÁLPAREFNIS?
Mjög þarf að hafa hemil á framleiðslukostnaði heysins. Áður en lokaályktun af þessum til-
raunum er dregin þarf því að gera sér grein fýrir hagkvæmni þess að nota hjálparefni við
verkun heysins. Sé fyrst litið almennt á gjalda- og tekjuliði dæmisins koma þessir einkum við
sögu:
GJÖLD
Hjálparefnið
Dælu- og dreifibúnaður
Vinna við stillingu, brúsaskipti o.fl.
Umhverfiskostnaður - umbúðir
Slysahætta?
TEKJUR
Aukið heyát gripanna
Styttri tími heysins á vellinum
Einsleitara heyfóður?
Jafnara heyát?
Hollara fóður?
Misauðvelt er að setja verð á einstaka liði bókhaldsins. Um þessar mundir kostar Fora-
form um 90 kr/1 án vsk. Ráðlagður skammtur af því er 4-6 1/tonn hráefnis. Gæti það svarað til
0,80-2,00 kr/kg þe. á algengu þurrkstigsbili heysins. Aðrir kostnaðarliðir vega minna.
Nauðsynlegt er þó að benda á vinnu og stúss sem fylgir íblönduninni. Sé ekki vel fyrir hag-
ræðingu verksins séð getur hún þótt óþægilegur tímaþjófúr.
Á tekjuhliðinni munar mest um tvo þætti: aukið heyát og afleiðingar þess annars vegar