Ráðunautafundur - 15.02.1998, Síða 113

105
Rýgresi myndar þéttan svörð og því hættir fremur til að leggjast en höfrum og byggi. (Guðni
Þorvaldsson 1993).
Þóroddur Sveinsson og Gunnar Ríkharðsson (1991) veltu fyrir sér hagkvæmni græn-
fóðurræktar á ráðunautafundi 1991 og báru meðal annars saman ræktun á grænfóðri til sláttar
og ræktun á vallarfoxgrasi. Niðurstaðan var sú að ræktun og verkun grænfóðurs í rúllum kom
ekki vel út kostnaðarlega í samanburði við snemmslegið forþurrkað vallarfoxgras. Þó var ekki
gert ráð fyrir því að uppskera fengist af því sáningarárið. Væri grænfóðurverkun hins vegar
borin saman við aðkeypt kjarnfóðurfóður var samt líklegt að ræktunin skilaði arði.
SKIPULAG SÁÐSKIPTA
Sáðskipti er kallað það skipulag ræktunar þegar skipt er um gróður í ræktarlandinu á ákveðinn
hátt með vissu millibili. Er mikið lagt upp úr því að röð þeirra gróðurtegunda sem ræktaðar
eru sé rétt og að þær séu í landinu í hæfilega langan tíma í senn. Með því móti má auka ffjó-
semi og heilbrigði jarðvegsins og nytjajurtanna (Guðfinnur Jakobsson 1993).
Sáðskipti tíðkast víða erlendis og talin nauðsynleg í búskap til að auka ræktunarhæfni
jarðvegsins og bæta gróðurmoldina. Hér á landi hafa bændur enn sem komið er ekki nýtt sér
sáðskipti í búskap sínum svo nokkru nemi. Það hefur þó verið gert m.a. á Þorvaldseyri undir
Eyjafjöllum og nokkrum stöðum þar sem stundaður er lífrænn búskapur. Víst má telja að með
vel skipulögðum sáðskiptum megi fá jafnbetra og lostætnara fóður en víða er til á íslenskum
búum í dag. Hvernig sáðskiptum er hagað ræðst að mestu af ræktunarskilyrðum á hverjum
stað, jarðvegi og veðurfari (Guðfinnur Jakobsson 1993). Bændur geta eftir atvikum tekið öll
sín tún í sáðskipti eða aðeins hluta þeirra.
Sáðskipti með korni hafa verið stunduð um árabil á Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum. Tún
hafa verið plægð upp árlega og öðrum lokað í staðinn sem í hefúr verið kom. Venjan hefur
verið sú að á þriðja árinu er sáð grasfræi með korninu. Túnin hafa þannig verið plægð upp á
6-10 ára ffesti, en reynslan hefur verið sú að eftir 5-7 ár hefúr vallarfoxgrasið minnkað veru-
lega (Ólafur Eggertsson 1987).
Á Þorvaldseyri hefur vallarfoxgrasi verið sáð hreinu en þó oftast í blöndu með öðrum
grastegundum. Áður var það í blöndu með túnvingli og vallarsveifgrasi (A-blöndu), en síðari
ár með vallarsveifgrasi eða rauðsmára (Ólafur Eggertsson 1998). Þegar vallarfoxgrasi hefur
verið sáð hreinu í tún hefúr oft viljað koma alls konar annar gróður sem er hálfgert illgresi.
Með því að sá annarri grastegund hefúr hins vegar mátt hafa stjórn á því hvað tekur við þegar
vallarfoxgrasið hverfúr (Ólafúr Eggertsson 1987).
í 1. töflu eru gerðar þrjár tillögur um tilhögun sáðskipta. Miðað er við að tún séu plægð
upp fimm til sjö árum eftir að grasi var sáð í þau. Á þeim tíma er vallarfoxgras jafnan að
verulegu leyti horfið úr þeim.
Sáðskipti með grænfóðri má ffamkvæma á sama hátt og sáðskipti með korni eins og
áður er lýst. Það getur einnig hentað vel að nota grænfóður og korn á víxl við sáðskipti,
einkumþar sem jarðvegur er ffjósamur. Mætti þá sá grænfóðri fyrsta árið eftir að tún er plægt