Ráðunautafundur - 15.02.2001, Blaðsíða 144

134
lega opinn eða útbúinn með útloftunarglugga. Loftræsting þessara fjósa er sem sagt yfirleitt
án vélbúnaðar. Mjaltabás og mjólkurhús eru einangruð og e.t.v. upphituð. Kalt fjós getur
verið hvort sem er lausagönguijós með legubásum eða hálmdýnu. Berg (1996) fann m.a. eftir
að hafa fylgst með byggingu sjö fjósa í Noregi á árabilinu 1989-1995 að óeinangruð búfjár-
hús sem eru rétt innréttuð og útfærð gefi ágæta aðstöðu fyrir búfé og hirði og séu samtímis
umhverfisvæn. Erlendar rannsóknir sýna ennfremur að einföld hús með mikilli náttúrulegri
loffræstingu hafa fleiri kosti en þaim að vera ódýrari í uppsetningu, þ.á.m. þann að inniloft
getur verið heilbrigðara (Pedersen 1999).
Það er hins vegar ekki auðhlaupið að aðlaga íslenskum aðstæðum hugmyndir manna um
ódýr fjós erlendis. Okkar sértæku vandamál hérlendis eru m.a. erfiðleikar með mikil loftiim-
taksop á veggjum fjósa vegna slagveðursrigninga, slærnra skafbylja, ofviðra og tíðra veðra-
brigða. Einnig setur langur innistöðutími, skortur á hentugum efnurn til undirburðar og tiltölu-
lega smáar rekstrareiningar skorður í þessu tilliti. Það er einsýnt að við þurfum að gera frekari
rannsóknir senr miða að því að finna hagstæð byggingarefni og -aðferðir við íslenskar að-
stæður.
Hvað varðar efnisnotkun í fjósum rná nefna athugun RALA á notkun hálms til undir-
burðar á bænum Kanastöðum í Landeyjum. I verkefninu var einnig farið yfir norrænar
heimildir um hálmfjós. Áfangaskýrslu um þetta verkefni má fmna á heimasíðu RALA, en
einnig voru niðurstöður gefnar út í Handbók bænda vorið 2000. Þar kemur fram að hálrnur
sem legusvæði fyrir nautgripi er fyllilega raunhæfur kostur og getur verið hagkvæmur þar
sern framboð af vel þumum hálrni er nægilegt.
Notkun ýmissa verksmiðju-
framleiddra byggingahluta fer
vaxandi. m.a. innréttinga og
flórbita, en einnig eininga í þak
og veggi. Svokallaðar samloku-
einingar hafa að undanförnu í
vaxandi mæli verið notaðar í
fjósbyggingar hérlendis, en þær
samanstanda af innra og ytra
byrði úr stáli, sem límd eru
saman með (polyurethan) ein-
angrun. Bvggingarkostnaður níu
nýbyggðra tjósa var tekinn
sarnan að undangengnum vett-
vangsrannsóknum starfsmanna
RALA og Hagþjónustu land-
búnaðarins haustið 2000. Þar
kom fram að kostnaður við nýbyggingar er mjög breytilegur milli byggingarstaða og ekki er
hægt út frá þeirn gögnum að fullyrða að nýjar aðferðir eða byggingarefni hafi yfirburði
kostnaðarlega séð.
Erlendis hafa menn töluvert notað einfaldai'i grundun landbúnaðarbygginga en almennt
þeklcist hérlendis. Þar er um að ræða að grunnurinn undir byggingunni er varinn frosti með
einangrun, en ekki er graíið niður fyrir frostmörk, e.t.v. eru aðferðir við grundun fjósa verðar
frekari rannsókna.
Nióurstaða
Leita þarf áfrarn hentugra byggingarefna í fjós. Ekki er ennþá hægt að skoða köld fjós sem