Ráðunautafundur - 15.02.2001, Blaðsíða 145

135
raunhæfan möguleika hérlendis, nema í undantekningartilfellum, t.d. þar sem framboð á
hálmi er verulegt. Rannsóknir kunna þó að leiða annað í ljós. Ljóst er þó að frostlaus hús hafa
afgerandi kosti. Sjálfberandi burðarvirki gefúr mun meiri sveigjanleika til breytinga seinna
meir en þar sem mikið er af súlum undir þaki. Haughús geta ýmist verið undir fjósi eða til
hliðar og ætti það fyrst og fremst að ráðast af aðstæðum á byggingarstað. Þar sem opnir haug-
tankar verða fyrir valinu ætti að skoða sérstaklega grundun hússins, þannig að hagkvæm lausn
fáist. Loftræsting verður trúlega áfram vélræn í flestum tilfellum, en þörf er á að skoða ýmsar
gerðir náttúrulegrar loftræstingar.
Skipulag
Helstu fjósgerðir fyrir mjólkurkýr eru:
• Básaíjós. • Lausagöngufjós með legubásum.
• Básaljós með mjaltabás. • Lausagöngufjós með hálmdýnu.
Gera má ráð fyrir að legubásafjós verði langalgengasta lausnin í nýbyggingum á næstu
árurn. Við veljum því að einskorða umfjöllunina við þau í þessu erindi. Þrátt fyrir það er ein-
sýnt að rnargir munu halda kýr á básum lengi ennþá. Það ætti ekki að útiloka þetta skipulag úr
umfjölluninni. Það eru fjölmargar tæknilausnir sem auðvelda dýrum og mönnum tilveruna í
básafjósum og margir telja þetta skipulag hagkvæmt.
LEGUBÁSAFJÓS - HVERS VEGNA?
Kostir:
• Kýrnar eru lausar.
• Varið legusvæði.
• Aðskilinn fóðurgangur.
• Yfirleitt góð frjósemi.
• Góð vinnuaðstaða við mjaltir
og fóðrun.
Gallar:
• Einstaklingseftirlit erfitt.
• Sýkingarhætta milli kúa.
• Ekki auðvelt að mismuna kúm í gróffóðri.
• Ekki hægt að viðhafa mjaltaröð.
• Meira pláss þarf á hverja kú heldur en í
básafjósi.
Þessi fjósgerð hefur verið sú langalgengasta erlendis í mörg ár. Sérstaklega þegar byggt
hefur verið fyrir nokkuð stórar hjarðir. Á síðari árum hefur hún einnig verið algengust, þótt
ekki sé byggt fyrir meira en 20-40 kýr.
Aðalhlutar lausagönguijósanna eru legusvæði. fóðursvæði og mjaltasvæði. Auðvelt er að
koma við sjálfvirkri kjamfóðurgjöf með tölvustýrðum kjamfóðurbásum. Erlendis er talið að
einn kjarnfóðurbás geti annað 25-30 kúm. Við skipulag þessara fjósa þarf einkum að gæta að
því að öll urnferð kúnna frá legusvæði að mjaltabás og fóðursvæði gangi greiðlega. Kýmar eru
lausar á básunum og geta rölt á milli bása og fóðurgangs að vild. Vatnstrog em höfð á nokkmm
stöðum í fjósinu. Erlendis er talið hæfilegt að hafa eitt pláss við vatnstrog fyrir hverjar 10 kýr.
Ef ferskt gróffóður er ávallt til staðar á fóðurgangi er ekki nauðsynlegt að allar kýmar geti étið
samtímis. Svíar segja t.d. að þá sé nóg að hafa pláss fyrir þriðjung kúnna í einu.
í þessum íjósum þurfa kýrnar nokkru meira brúttópláss heldur en í básafjósi. Þau verða
því oft heldur dýrari í byggingu heldur en t.d. básafjós með mjaltabás af sambærilegri stærð.
Hins vegar eru kýr í lausagöngufjósum yfirleitt heldur hraustari en kýr í básaíjósum. Mikil
framför hefur orðið á síðustu árum í srníði básamilligerða og komið hafa á markaðinn mjúkar
gúmmí- og gerfiefnadýnur sem henta vel í legubásana og auka þægindi og vellíðan kúnna. í
básunum má einnig hafa torf, sand eða hálmdýnu.
í sumar lauk verkefni á vegum RALA þar sem lagt var mat á vinnuframlag í mjólkur-
framleiðslu. Helstu niðurstöður þess verkefnis voru að vinna við hirðingu kúa er heldur minni