Freyr - 01.06.2006, Blaðsíða 17

Mynd 2. Einhliða ákvarðað lágmarksverð veldur því að
framboð er mun meira en eftirspurn
Mynd 3. Skipting ábata fyrir og eftir ákvörðun
um lágmarksverð vöru
Eins og sjá má á mynd 2 leiðir
slíkt lágmarksverð til umfram-
framleiðslu, þ.e. framleiðendur
eru tilbúnir að framleiða meira
magn, magn3, en neytendur
eru tilbúnir að kaupa, magn2.
Fjöll hlaðast upp af vörunni sem
enginn vill kaupa með tilheyr-
andi tapi fyrir framleiðendur.
Hreint tap framleiðenda vegna
lágmarksverðsins nemur gráu
svæðunum 6 og 7 á mynd 2,
enda er þar um að ræða kostn-
að sem framleiðendur fá ekki
dekkaðan. Svæði 3 og 4 eru
hins vegar hagnaður sem fram-
leiðendur fá ekki notið vegna
þess að einungis er hægt að
selja magn2 af vörunni. Hvað er
nú til ráða? Hvernig má stemma
stigu við þessu ófremdar-
ástandi? Ein leið er að stjórnvöld
grípi aftur til aðgerða og tak-
marki framleiðsluna við það
magn sem neytendur eru tilbún-
ir að kaupa, þ.e. magn2. Þessu
magni er síðan skipt milli fram-
leiðendanna með kvótakerfi.
AFLEIÐINGAR
KVÓTASTÝRINGAR
Er það ekki bara gott og bless-
að? Engin umframframleiðsla
og framleiðendur fá hærra verð
en markaðsverðið. Allir sáttir?
Svar hagfræðinnar er afdráttar-
laust nei. Rökin byggja á nánari
skoðun á mynd 2. Veruleg
breyting hefur nefnilega átt sér
stað á skiptingu ábata milli
framleiðenda og neytenda frá
því sem var fyrir setningu lág-
marksverðs, sbr. mynd 1. Jafn-
framt hefur samanlagður ábati
þjóðfélagsins af viðskiptunum
minnkað. Mynd 3 hjálpar okkur
að glöggva okkur á þessum
breytingum.
Ábati neytenda fyrir setningu
lágmarksverðs, eins og hann var
skilgreindur á mynd 1, samsvar-
ar svæðunum A+B+C á mynd 3.
Ábati framleiðenda fyrir setn-
ingu lágmarksverðs samsvarar
svæðunum D+E+F á mynd 3,
sbr. mynd 1. Eftir að lágmarks-
verðið hefur verið sett eykst
ábati framleiðenda um svæðið
B en minnkar um svæðið E enda
hefur framleiðslan dregist nokk-
uð saman. Það er hins vegar
Ijóst að B er stærra en E svo
framleiðendur hafa það betra.
Heildarábati framleiðenda er allt
bláa svæðið, B+D+F. Svæðin B
og D mynda pólitíska rentu
framleiðenda af kvótakerfinu,
hagnað sem er umfram það
sem markaðurinn hefði
skammtað við sömu fram-
FREYR 06 2006
17