Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.2017, Blaðsíða 46

46 fólk Helgarblað 1. desember 2017
V
ertu ósýnilegur er ný ung-
lingaskáldsaga eftir Krist-
ínu Helgu Gunnarsdóttur,
byggð á viðtölum, fréttum
og heimildum um borgarastyrj-
öldina í Sýrlandi. Ljósmyndir sem
eru við kaflaskil í bókinni eru eftir
Þóri Guðmundsson. Sagan segir
frá hinum fjórtán ára Ishmael
sem neyðist til að leggja á flótta.
Á sama tíma er fjölskylda í Kópa-
vogi að reyna að fóta sig í nýju
landi.
Kristín Helga er spurð af hverju
sögur fólks í þessum aðstæðum
hefðu leitað svo mjög á hana að
hún hefði fundið hjá sér þörf fyrir
að setja þær í skáldsögu.
„Ég hef aldrei komið til Sýr-
lands en hef fylgst mjög vel með
stríðinu þar, auk þess sem ég vann
sem fréttamaður í erlendum frétt-
um í tíu ár og kynntist ástandinu
fyrir botni Miðjarðarhafs. Ég vildi
kanna hvernig leiðangur það
er fyrir fólk að flýja heimili sitt
annars staðar á hnettinum vegna
stríðsógnar. Mig langaði líka til
að vita hvaða lífsreynslu mann-
eskjan sem er að vinna við hliðina
á okkur úti í samfélaginu býr að
eftir slíka för. Mig langaði til að
fara í þetta ferðalag og rithöfund-
urinn og gamli blaðamaðurinn í
mér ákváðu að skrifa saman bók.
Ég lagðist í rannsóknarvinnu,
las og kannaði heimildir. Ég talaði
við marga Sýrlendinga sem búa
hér, eru ýmist nýkomnir eða hafa
búið hér lengi. Og úr varð þessi
saga.
Til að fá sem skýrasta mynd af
því sem flóttafólk gengur í gegn-
um datt mér upphaflega í hug að
best væri að fylgja sögu einnar
fjölskyldu frá Sýrlandi og hingað
heim. Ég áttaði mig svo á að það
yrði bara saga einnar fjölskyldu
en mig langaði til að segja stærri
sögu, sögu margra.
Þetta er skáldsaga, heimilda-
skáldsaga. Efnið er þannig að
ég vinn með veruleikann. Hann
er of stór til að reyna að breyta
honum og krefst þess að ég fylgi
honum eftir. Allar persónur eru
skáldaðar í aðstæðum sem byggja
á heimildum.“
Glímt við stór sár
Þú hittir Sýrlendinga sem búa hér
á landi, hvernig líður því fólki?
„Það er mjög misjafnt. Margir
eru að glíma við mjög stór sár.
Við Íslendingar búum í óskap-
lega vernduðu og mjúku umhverfi
og okkur finnst eðlilegt að þeir
einstaklingar sem hingað koma frá
stríðshrjáðum löndum eigi að vera
mjög þakklátir fyrir að fá skjól hér,
og þeir eru það, en flesta langar
aftur heim.
Ein ástæðan fyrir því að ég
réðst í þetta verkefni er að eftir því
sem heimurinn minnkar og við
verðum fleiri og nær hvert öðru,
þá þurfum við í auknum mæli að
setja okkur hvert í annars spor og
í umræðunni hefur það oft ekki
verið gert. Mig langaði að standa í
þessum sporum og reyna að finna
hvernig þessu fólki líður.
Börnin eru yfirleitt mjög fljót að
aðlagast og læra tungumálið eins
og skot. Þau eiga sum leynimál og
skipta yfir í íslensku þegar þau vilja
ekki að mamma eða pabbi skilji
það sem þau eru að segja, sem er
örugglega erfitt fyrir foreldrana.
Ég tók eftir því að margir af eldri
kynslóð voru að fylgja unga fólkinu
sínu þannig að það gæti átt framtíð
og lifað af, en hinir eldri eru sjálf-
ir með hugann við Sýrland. Þeir
einstaklingar munu aldrei fara
andlega frá Sýrlandi. Hér eru kon-
ur sem fara ekki út úr húsi og horfa
á Al Jazeera allan sólarhringinn til
að missa ekki af neinu. Það er ekki
bara að þessa einstaklinga langi
heim, eins og okkur langar oftast
öll þegar við erum lengi í burtu,
heldur þjást þeir líka af samvisku-
biti yfir að vera komnir í öruggt
skjól og þurfa að fylgjast með fólki
sínu þjást.“
Fyrst og fremst að segja sögu
Er þetta ekki bók með boðskap?
Í upphafi hvers kafla er vitnað í
klausur úr Mannréttindasáttmála
Sameinuðu þjóðanna.
„Ef kærleikurinn er boðskapur
þá er þetta bók með boðskap. Ég er
samt fyrst og fremst að segja sögu,
þetta er mósaík af lífsreynslu fólks.
Mannréttindasáttmálinn breið-
ir sig yfir allar síður til að minna
á grunnreglur sem við ættum öll
að vera meðvituð um. Til Íslands
koma árlega tíu fylgdarlaus börn
og það eru afskaplega takmörkuð
úrræði fyrir þau. Núna eru rúm-
lega 300.000 fylgdarlaus flótta-
börn að ráfa um stræti stórborga
Evrópu.“
Þér finnst greinilega mjög mik-
ilvægt að unglingar kynnist heimi
þeirra sem þurfa að flýja heima-
land sitt vegna ófriðar.
„Þessi bók teygir sig í allar áttir.
Fullorðið fólk hefur lesið þessa bók
og hafði ekki hugmynd um þessar
aðstæður og þótti upplýsandi að
fræðast um þær. Auðvitað er svo
mjög mikilvægt að eiga þetta sam-
tal við unga fólkið sem er að nálg-
ast fullorðinsárin. Þeirra er fram-
tíðin til að móta.
Mér finnst fjölmiðlaheimurinn
að mörgu leyti hafa verið stærri
þegar ég var að alast upp. Þá
horfðum við öll á fréttir í sjón-
varpinu, ekki mátti anda á meðan
útvarpsfréttir voru og það var
alltaf verið að ræða það sem var
að gerast.
Dagblöðin töluðu öll saman,
einhver skrifaði grein í Morgun-
blaðið og henni var svarað í Þjóð-
viljanum. Núna, á þessum rafrænu
tímum, er fjölmiðlaheimur ungrar
manneskju mjög þröngur. Hún er
á sínum samfélagsmiðlum og á
þar sína vini og hinn rafræni heim-
ur reiknar mjög fljótlega út hvað
henni líkar og dembir því yfir hana
og heldur henni þannig í sínum
heimi og skapar um leið ákveðna
einangrun. Ég held því fram að það
sé fjöldinn allur af ungu fólki sem
fer á mis við hið stóra daglega sam-
tal sem mín kynslóð tók þátt í sem
börn og unglingar.“ n
n Vertu ósýnilegur er ný unglingaskáldsaga eftir Kristínu Helgu n Segir sögu flóttafólks
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is „Efnið er þannig
að ég vinn með
veruleikann. Hann er of
stór til að reyna að breyta
honum og krefst þess að
ég fylgi honum eftir.
Kristín Helga
„Rithöfundurinn og
gamli blaðamaður-
inn í mér ákváðu að
skrifa saman bók.“
Mynd SiGtryGGur Ari
MóSaíK af lífS-
reynSlu fólKS