Morgunblaðið - 24.04.2018, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. APRÍL 2018
LAUGAVEGI 24 - 101 REYKJAVÍK
SÍMI: 552 0800
Dönsk hönnun
SKIPAGÖTU 7 - 600 AKUREYRI
SÍMI: 462 4646
Samkvæmt rannsókn meistara-
nema í sálfræði við Háskólann í
Reykjavík, Sturlu Brynjólfssonar,
sem tók til 106
einstaklinga sem
heimsóttu heilsu-
gæslustöðvarnar
í Mjódd og Vest-
urbæ/Seltjarn-
arnesi, voru
24,5% af sjúk-
lingunum með
svokölluð starf-
ræn einkenni.
Það eru líkamleg
einkenni sem
ekki finnst líffræðileg eða lækn-
isfræðileg skýring á.
„Það eru t.d. svimi, melting-
arvandamál, verkir, svefntruflanir,
brjóstholseinkenni o.s.frv.,“ segir
Sturla. Einkennin séu fjölbreytileg
og einstaklingsbundin og þurfa í
flestum tilvikum að hafa varað í sex
mánuði eða lengur til að vera skil-
greind sem starfræn. Enginn mun-
ur fannst á milli kynja og á milli
heilsugæslustöðvanna. Meðaltals-
aldur þeirra sem greindust með
starfrænan vanda var 35 ár og
meðaltalsaldur þeirra sem greind-
ust ekki með hann var 48 ár.
Um 60% af þeim höfðu starfræn
einkenni sem höfðu ekki áhrif á
daglegt líf og 25% höfðu einkenni
sem höfðu áhrif á daglegt líf.
Af öllum þeim sem komu á
heilsugæslustöðvarnar tvær í tvo
daga, á hvorri um sig, greindust
skv. klínískum viðmiðum á sjálfs-
matslista 24,5% þunglynd, 17% með
almenna kvíðaröskun og 9,4%
heilsukvíðin.
„Það fannst sterk jákvæð fylgni á
milli starfrænna einkenna og geð-
ræns vanda. Áætla mætti að annað
gæti hafa haft áhrif á hitt og að það
gangi í báðar áttir, þ.e. að geðrænn
vandi geti valdið líkamlegum ein-
kennum og óútskýrð líkamleg ein-
kenni geti valdið vanlíðun og geð-
rænum vanda,“ segir Sturla.
„Algengið er mjög hátt og marg-
ir fara endurtekið til læknis til að
reyna að fá meina sinna bót en án
árangurs,“ að sögn Sturlu sem
finnst vanta betri úrræði en bætir
við að sálfræðimeðferðir eins og
hugræn atferlismeðferð hafi skilað
árangri erlendis. ernayr@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Heilsugæsla Margir leita endurtekið til læknis vegna einkenna, án árangurs.
Geðrænn vandi og
óútskýrð veikindi
 Rannsókn sýnir sterka fylgni
Sturla
Brynjólfsson
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Undanfarið hefur verið skortur á
bóluefnum sem notuð eru við
ferðamannabólusetningar. Hefur
það sett plön fjölda ungmenna sem
eru á leið í útskriftarferðir á fram-
andi slóðir eftir stúdentspróf í vor í
uppnám en margir óttast að fá ekki
æskilegar bólusetningar í tíma.
Samkvæmt upplýsingum frá
Lyfjastofnun er ástæða bóluefna-
skortsins framleiðsluvandamál en
um alheimsskort er að ræða. Því
hefur ekki gengið að fá umrædd
bóluefni frá öðrum löndum. Lyfja-
stofnun vinnur nú að því að útvega
bóluefni á undanþágu í samstarfi
við umboðsaðila og innflytjendur.
Vonast er til þess að skýrari svör
liggi fyrir eða að leyst verði úr
málinu fyrir lok þessarar viku,
samkvæmt upplýsingum Lyfja-
stofnunar.
Fáir framleiðendur vandamál
Þórólfur Guðnason, sóttvarna-
læknir hjá Embætti landlæknis,
segir skort á bóluefni bæði hér-
lendis og erlendis búinn að vera
vandamál lengi. Aðallega sé um að
kenna vandamáli í framleiðslu, eft-
ir að hún færðist á færri hendur sé
ekkert bóluefni tiltækt á markaðn-
um ef eitthvað kemur upp á í fram-
leiðslunni. Mestmegnis skortir
bóluefni fyrir lifrarbólgu A og B en
æskilegt er að ferðamenn bólusetji
sig fyrir þeim sjúkdómum áður en
farið er til landa eins og Mexíkó og
Balí en þangað er vinsælt meðal ís-
lenskra stúdenta að fara í útskrift-
arferðir.
Þurfa að gæta að sér
Þórólfur segir erfitt að segja ná-
kvæmlega til um hvaða áhrif það
gæti haft á ferðamenn að sleppa
bólusetningu, til að meta áhættuna
þurfi að vita hvert verið er að fara,
við hvernig aðstæður fólk býr og
hverjar líkurnar eru á að það smit-
ist. „Það er ekki stór áhætta ef fólk
er að fara á staði þar sem hreinlæti
er gott og aðbúnaður góður, ef það
passar sig og er ekki að stunda sér-
kennilegt líferni. Lifrarbólga B
smitast aðallega við kynmök og
með sprautunálum og lifrarbólga A
í gegnum saurmengaðan mat og
drykk. Ef fólk gætir að sér í mat-
armálum og drekkur ekki vatn úr
krönum og gætir að almennum
hreinlætisvenjum eins og að þvo
sér um hendurnar ætti það að vera
í nokkuð góðum málum. Það er
ómögulegt að segja hve áhættan er
mikil en besta vörnin eru bólusetn-
ingar og því væri betra að fá þær."
Bóluefnaskortur setur
útskriftarferðir í uppnám
 Ekki til bóluefni í landinu fyrir ferðalanga til framandi slóða
Morgunblaðið/Ómar
Bólusetningar Æskilegt er að ferðalangar láti bólusetja sig áður en þeir
fara til framandi landa ef þeir vilja forðast lifrarbólgur A og B.
Um 190 útskrift-
arnemendur
Menntaskólans í
Reykjavík fara til
Mexíkó í lok júlí.
Mjög fáir þeirra
eru nú þegar
bólusettir og fá
þeir misvísandi
upplýsingar um
hvenær von er á
bóluefninu aftur til landsins. „Sum-
ir fá þau svör að það komi ekki fyrr
en í lok ágúst, aðrir í október en svo
hefur einhverjum verið sagt að það
komi í næstu viku,“ segir Jara Birna
Þorkelsdóttir, ein útskriftarnem-
anna. Mikið öngþveiti hefur ríkt í
hópnum yfir þessu en bólusetja
þarf a.m.k. tíu dögum fyrir brottför.
Um þrjár sprautur er að ræða; við
lifrarbólgu A og B og taugaveiki.
Jara Birna segir engan ætla að
hætta við að fara þótt bólusetning
fáist ekki en margir séu farnir að
ræða hvað þeir þurfi að passa upp á
í Mexíkó til að forðast þessa sjúk-
dóma. „Við verðum á vinsælum
ferðamannastað svo hann ætti að
vera nokkuð öruggur en það er ekki
hægt að forðast allt, t.d. það sem
móskítóflugur geta borið með sér.“
Panik í útskriftarhópnum
UM 190 MR-INGAR FARA TIL MEXÍKÓ Í SUMAR
Jara Birna
Þorkelsdóttir
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Ásgerður Halldórsdóttir, bæjar-
stjóri á Seltjarnarnesi, kveðst ekki
kannast við þá óánægju á meðal
sjálfstæðisfólks
á Nesinu sem
Skafti Harðar-
son lýsti hér í
Morgunblaðinu í
gær.
Skafti er í for-
svari hóps fólks
sem m.a. hefur
lengi fylgt
Sjálfstæðis-
flokknum að
málum eða tekið
þátt í störfum hans innan bæjar-
félagsins sem undirbýr hugsan-
lega sérframboð í sveitarstjórnar-
kosningunum hinn 26. maí nk.
„Ég kannast ekki við þessa
óánægju, en það er auðvitað öllum
frjálst að gefa kost á sér. Það eru
auðvitað íbúar bæjarfélagsins sem
kjósa sér fulltrúa til þess að stýra
Seltjarnarnesbæ,“ sagði Ásgerður
í samtali við Morgunblaðið í gær,
þegar leitað var viðbragða bæjar-
stjórans við áformum Skafta og
félaga.
Aðspurð hvað hún segði um
gagnrýni Skafta, m.a. að kaup á
húsinu Ráðagerði fyrir 100 millj-
ónir króna hefðu verið „fráleit
ráðstöfun“ á sama tíma og hallinn
á bæjarsjóði á síðasta ári var 99
milljónir króna, sagði Ásgerður:
„Bæjarsjóður þurfti að borga ein-
greiðslu til lífeyrissjóðsins Brúar
(Brú – lífeyrissjóður sveitarfélaga.
Innskot blm.) út af SALEK--
samkomulaginu, eins og öll önnur
bæjarfélög. Eingreiðslan var upp
á 176 milljónir króna, sem við
þurftum að borga í lok síðasta
árs. Þessi greiðsla gerði það að
verkum að það varð tap á rekstri
bæjarfélagsins á liðnu ári. Við
vissum af því allt árið í fyrra að
það kæmi til þessarar greiðslu í
lok árs.
Hvað varðar gagnrýni á kaupin
á Ráðagerði, þá lýsi ég bara þeirri
skoðun minni og mun fleiri, sem
tóku ákvörðun um þessi kaup, að
þetta er einstakt hús á einstökum
stað á Seltjarnarnesi sem er
hverfisverndað. Við viljum halda
áfram að varðveita þetta hús og
höfðum núna forkaupsrétt sem við
vildum nýta.“
Ásgerður segir um gagnrýni
Skafta á 15% greiðsluþátttöku Sel-
tjarnarness í byggingu hjúkrunar-
heimilis á Nesinu að bygging slíks
heimilis hafi lengi verið áformuð.
„Það eru allir mjög sáttir við það
að hér sé að rísa 40 íbúa
hjúkrunarheimili, en það verður
tekið í notkun um næstu áramót,“
sagði Ásgerður.
Bæjarstjórinn kannast
ekki við óánægju á Nesinu
Ásgerður
Halldórsdóttir
Ráðagerði Húsið í Ráðagerði var
byggt á árunum milli 1880 og 1885.
 Segir Ráðagerði einstakt hús sem bærinn vilji varðveita
Sindri Þór Stefánsson, sem strauk
úr fangelsinu að Sogni á dögunum
og var handtekinn af lögreglu í
Amsterdam síðastliðið sunnudags-
kvöld, verður leiddur fyrir dómara
í Hollandi í dag og tekur sá ákvörð-
un um hvort hann verði úrskurð-
aður í gæsluvarðhald á meðan
framsal hans til íslenskra yfirvalda
er til umfjöllunar fyrir hollenskum
dómstólum. Þetta segir segir Evert
Boerstra, fjölmiðlafulltrúi héraðs-
saksóknara í Amsterdam, í samtali
við mbl.is.
Óljóst er hve framsalsferlið tekur
langan tíma, segir Boerstra. Sindri
Þór geti veitt samþykki fyrir flýti-
meðferð og þá væri hægt að fram-
selja hann til íslenskra yfirvalda á
næstu tíu dögum. Samþykki hann
ekki flýtimeðferð geti framsals-
ferlið hins vegar tekið nokkra mán-
uði.
Þorgils Þorgilsson, lögmaður
Sindra Þórs, sagði við mbl.is í gær-
dag að hann gerði ráð fyrir því að
skjólstæðingur sinn kæmi til lands-
ins á næstu dögum. Má af þeim orð-
um ráða að fanginn samþykki flýti-
meðferð á sínum málum.
Flýtimeðferð og væntanlegur heim