Morgunblaðið - 24.04.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. APRÍL 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Mbl.is sagðií gær fráviðtali
breska blaðsins
Telegraph við
Bjarna Bene-
diktsson fjár-
málaráðherra. Í viðtalinu
sagði Bjarni Evrópusam-
bandið nánast sýna Íslandi
vanvirðingu vegna þess að
Ísland vildi halda í einhverja
sérstöðu og vildi ekki verða
aðildarríki sambandsins.
Bjarni sagði ósk ESB um
frekari samruna gera það sí-
fellt erfiðara fyrir Ísland að
vernda brýna hagsmuni þjóð-
arinnar og nefndi nýlegt
dæmi um hrátt kjöt og frjálst
flæði varnings: „Lína Evr-
ópusambandsins er einn fyr-
ir alla, allir fyrir einn, engar
sértækar reglur fyrir neinn.
En við erum sérstakt dæmi,
til að mynda er ekki salmón-
ella á Íslandi, það er ekki
hægt að tala um það sem
vandamál eins og það er í að-
ildarríkjunum,“ sagði Bjarni.
„Ef þú bætir við þetta sýkla-
lyfjum, ég meina þau eru
næstum ekki notuð á Íslandi
borið saman við alifuglaiðn-
aðinn á Spáni.“
Bjarni sagði vaxandi
áhyggjur á Íslandi vegna
þess að Evrópu-
sambandið virtist
ekki geta sýnt af-
stöðu Íslands
skilning og að
sambandið virtist
telja að Ísland
mundi sætta sig við beina
stjórn frá Brussel í stað
tveggja stoða kerfis EES-
samningsins. Hneykslanlegt
væri að telja að Ísland sætti
sig við að gefa þetta eftir.
Þýðingarmikið er að ís-
lenskur ráðherra skuli tala
með þessum hætti og full
ástæða er til að þessum orð-
um verði fylgt fast eftir. Al-
þingi hefur of oft litið út sem
stimpilpúði fyrir regluverk
Evrópusambandsins, sem
kann að vera hluti skýring-
arinnar á að sambandið sýni
Íslandi slíkan yfirgang.
Evrópusambandið þarf að
finna að Ísland er sjálfstætt
ríki sem ákveður sjálft hvaða
reglur það tekur upp í eigin
löggjöf, enda er að sjálfsögðu
gert ráð fyrir svigrúmi í
þeim efnum í EES-samn-
ingnum. Hagsmunir Íslands
verða að hafa forgang og
þess vegna skiptir máli að
ráðherrann skuli hafa sent
skýr skilaboð um að þeir
verði varðir.
Bjarni Benediktsson
benti á atriði sem
máli skipta í samtali
við Telegraph}
Mikilvæg skilaboð
Undanfarnadaga hafa
verið mótmæli á
götum Jerevan,
höfuðborgar
Armeníu. Mótmælin beindust
gegn hinum nýkjörna for-
sætisráðherra landsins,
Serzh Sargsyan. Hann hafði
raunar áður verið forseti
landsins í áratug, en söðlað
yfir í embætti forsætisráð-
herra einmitt um það leyti
sem stjórnarskrá Armeníu
var breytt í þingræðisátt.
Sú breyting fór hins vegar
ekki vel í marga Armena, þar
sem Sargsyan hafði lofað því
að hann hefði ekki áhuga á
embætti forsætisráðherrans
eftir að breytingarnar myndu
ganga í gildi. Þegar hann var
síðan kjörinn í embættið af
þingmönnum flokks síns
þótti hann hafa gengið á bak
orða sinna.
Þau tíðindi urðu í gær að
Sargsyan ákvað taka pokann
sinn og binda þar með frið-
saman endi á mótmælin, en
stjórnvöldum hefði verið í
lófa lagið að kveða mótmælin
niður með valdi og blóðs-
úthellingum.
Athygli vakti,
að mótmælendur
gripu til þess að
ráðs að nota vík-
ingaklappið svo-
nefnda í mótmælum sínum til
þess að ýta undir samstöðu
sína, og höfðu gárungarnir
svonefndu meira að segja í
flimtingum að „íslenska bylt-
ingin“ væri hafin í Armeníu.
Niðurstaða mótmælanna
er þó alls ekki neitt sér-
staklega byltingarkennd. Í
stað Sargsyans hefur sam-
flokksmaður hans, Karen
Karapetyan, tekið við stjórn-
artaumunum en hann gegndi
áður starfi forsætisráðherra
frá 2016 og þar til Sargsyan
tók við fyrr í mánuðinum.
Engin valdaskipti munu
verða vegna mótmælanna, að
öðru leyti en að forsetinn
fyrrverandi sest í helgan
stein.
Engu að síður hefur „ís-
lenska byltingin“ þegar verið
kölluð óvæntur sigur fyrir
lýðræðið í Armeníu, þar sem
vilji þegnanna til þess að
Sargsyan stæði við gefin lof-
orð hafi komið fram, og að
endingu verið virtur.
Serzh Sargsyan
segir af sér embætti}„Íslenska byltingin“ í Armeníu
M
iðflokkurinn hélt sitt fyrsta
landsþing nú um helgina. Fjöl-
menni sótti þingið þar sem
stemning var góð og samheldni
mikil. Þingfulltrúar unnu og
samþykktu fyrstu stefnu Miðflokksins ásamt
því að samþykkja lög flokksins og þannig
ramma inn skipulag hans.
Félagsmenn í Miðflokknum vilja að skynsem-
isstefna og gagnrýnin umræða sé lögð til grund-
vallar ákvörðunartöku stjórnmálamanna en
ekki fyrir fram gefnar hugmyndir kerfis sem
enga ábyrgð hefur. Þannig náum við að standa
vörð um lýðræðið því kjósendur mæta ekki á
kjörstað til að kjósa „kerfi“ til að stjórna heldur
stefnu sem stjórnmálamenn hafa lagt á borð
kjósenda.
Miðflokkurinn vill því innleiða nýjar aðferðir í
íslensk stjórnmál, aðferðir sem við sáum virka vel frá
kosningum 2013 þar til í apríl 2016.
Ríkisstjórnir hvers tíma verða að hafa kjark og vit-
anlega getu til að leggja fram sínar tillögur að lausnum á
vandamálum samtímans, setja stefnu byggða á skynsemi
og leiða þá stefnu inn í samfélagið með bestu mögulegum
lausnum.
Stjórnmálamenn verða að þora að staldra við og spyrja
gagnrýnna spurninga við fullyrðingum og gefnum svör-
um. Þeir verða að velta því upp hvort aðrar leiðir séu betri,
hvort önnur og betri rök styrki fullyrðinguna eða leiði
fram aðra.
Með þessari nálgun næst fram niðurstaða byggð á
skynsemi og gagnrýnni umræðu.
Formaður Miðflokksins, Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson, flutti stefnuræðu á landsþinginu
sem hann sagði óhefðbundna stefnuræðu, sem
hún vissulega var. Samt voru skilaboð ræð-
unnar þau sem hér að undan er nefnt, þ.e.
skynsamleg og gagnrýnin nálgun er nauðsyn-
leg. Tók hann dæmi af umhverfis- og orku-
málum þar sem viðtekin hugsun eða fullyrð-
ingar, með góðri fyrirætlan, eru kannski ekki
endilega bestar þegar allt er tekið saman.
Eitt dæmið var um taupoka og plastpoka.
Fólk er hvatt til að nota innkaupapoka úr
bómull í stað plastpoka. Þegar málið er skoðað
ofan í kjölinn þá getur verið að plastpokinn sé
skárri lausn en bómullin. Árið 2005 ætluðu
skosk stjórnvöld að leggja skatt á plastpoka til
að draga úr notkun þeirra. Var Umhverf-
isráðuneyti Bretlands fengið til að skoða málið
áður. Þegar allt var skoðað kom í ljós að það
þurfti að nota bómullarpokann 173 sinnum til að hann
hefði minni gróðurhúsaáhrif en plastpokinn. Ástæðan var
stóra myndin, orkunotkun, áburður á bómullarakra,
vatnsnotkun, skordýraeitur o.s.frv. Þannig hefur einn tau-
poki sömu gróðurhúsaáhrif og 173 plastpokar.
Þessa nálgun má yfirfæra yfir á flest ef ekki öll mál sem
við glímum við. Kerfishugsunin má ekki sjálfkrafa ráða för
og hún leysir ekki stór vandamál. Þau þarf að nálgast með
opnum huga og framkvæma svo lausnina. Það er þessi
nálgun á stjórnmálin sem Miðflokkurinn ætlar að viðhafa.
Stjórnmálamenn sem láta kerfið stjórna eru óþarfir.
Gunnar Bragi
Sveinsson
Pistill
Eru taupokar umhverfisvænni?
Höfundur er alþingismaður fyrir SV kjördæmi og
varaformaður Miðflokksins
gunnarbragi@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Aukin hætta steðjar að fugla-tegunum heimsins, ekkisíst vegna útbreiðslu land-búnaðar og aukins skóg-
arhöggs. Alþjóðasamband fugla-
verndarfélaga (Birdlife) telur í nýrri
uppfærðri stöðuskýrslu að 1.469 teg-
undir séu á válista, eða ein af hverjum
átta fuglategundum, þar af 222 teg-
undir í bráðri hættu á útrýmingu.
Lundi og snæugla eru á válista Bird-
life. Unnið er að uppfærslu á stað-
bundnum válista fyrir fugla hér á
landi.
Í nýrri skýrslu Birdlife kemur
fram að það fækkar í 40% fuglastofna
heims.
Válisti er flokkaður í þrennt: Í
bráðri hættu, í hættu og í nokkurri
hættu. Á heimsvísu eru 1.469 fugla-
tegundir á þessum lista, eða rúm 13%
af fuglategundum heimsins sem í
þessu tilliti eru taldar tæplega 11 þús-
und. Í bráðri hættu eru taldar 222
tegundir eða 2% af öllum tegundum.
Til viðbótar eru liðlega 1.000
fuglategundir taldar í nokkurri hættu,
það er að þær eru nálægt því að upp-
fylla viðmið þess að lenda á válista.
Flestar tegundirnar eru þó taldar í
jafnvægi, eða liðlega 8.400.
25 tegundir í hættu
Auk heimslistans eru gerðir stað-
bundnir válistar, í okkar tilviki fyrir
Evrópu og síðan Ísland. Nýjasti vá-
listi fyrir fugla hér á landi var gerður
árið 2000 en lítið gert með þær upp-
lýsingar sem þar komu fram.
Verið er að vinna að nýjum vá-
lista og segir Kristinn Haukur Skarp-
héðinsson, dýravistfræðingur og
sviðsstjóri dýrafræði á Náttúru-
fræðistofnun Íslands, að von sé á að
hann verði gefinn út fyrir sumarið.
Drög að listanum voru kynnt á
ráðstefnu í september síðastliðnum en
vegna bættra upplýsinga kann end-
anlegur listi að verða aðeins öðruvísi.
Við gerð válistans eru skoðaðar
allar tegundir fugla sem tengjast Ís-
landi, um 400 talsins. Flækinga á að
flokka frá nema þá sem eru á alþjóð-
legum válistum, þannig að aðallega er
fjallað um reglulega varpfugla og
reglulega gesti hérlendis.
Lundinn hefur verið talinn í
bráðri hættu, ekki síst vegna mikillar
fækkunar, auk þriggja annarra sjó-
fuglategunda. Þrjár tegundir fugla
hafa verið taldar í hættu, þar á meðal
fýll og átján tegundir til viðbótar hafa
verið flokkaðar í nokkurri hættu, þar
á meðal haförn og fálki. Alls gætu því
25 tegundir fugla hér á landi lent á
válista en það gæti þó breyst eitthvað
í endanlegum lista.
Ástæðan fyrir því að fuglateg-
undir lenda á válista eru litlir stofnar,
staðbundin útbreiðsla og fækkun í
stofni. Veiðar geta verið samverkandi
þáttur.
Landbúnaður ógnar
Á heimsvísu er nýtt land sem fer
undir landbúnað talin helsta ástæða
þess að tegundir fugla eru taldar í
hættu og aukið skógarhögg kemur
þar næst á eftir. Aðrir þættir hafa
áhrif en minni. Þannig hafa kett-
ir og önnur aðskotadýr sín áhrif
og veiðar, auk breytingar á lofts-
lagi, skógarelda og svo fram-
vegis.
Kristinn Haukur lagði á það
áherslu í erindi sem hann flutti á
ráðstefnu Fuglaverndar í sept-
ember að mikilvægt væri að að-
gerðir fylgdu upplýsingum í
fuglaválista. Gerðar verði
beinskeyttar tillögur um
hvernig brugðist verði við
þegar stofnar lenda í hættu.
Unnið að nýjum vá-
lista fyrir fugla hér
Morgunblaðið/Eggert
Prófasturinn Lunda hefur fækkað ört, eins og fleiri sjófuglategundum hér
við land, aðallega vegna ætisskorts í sjónum. Þessir bjuggu í Eyjum.
Þrjár fuglategundir hafa dáið
út í heiminum frá síðustu
aldamótum. Ef litið er 500 ár
aftur í tímann þá hefur 160-
180 tegundum verið útrýmt.
Þar á meðal er geirfugl en
síðustu fuglarnir af þeirri teg-
und voru drepnir hér við land.
Geirfuglinn er eina fugla-
tegundin sem er útdauð hér á
landi. Þrjár tegundir eru út-
dauðar sem varpfuglar hér,
keldusvín, haftyrðill og nú
síðast gráspör. Geirfugl
var algengur á N-
Atlantshafi en veiðar
gengu hratt á stofninn. Að
lokum fannst þessi tegund
aðeins hér á landi og báru
Íslendingar því ábyrgð á
honum. Síðustu tveir fugl-
arnir voru drepnir á árinu
1844 og eftir það er geir-
fuglinn aðeins til upp-
stoppaður í söfnum.
Drápu síðustu
geirfuglana
FJÖLDA TEGUNDA ÚTRÝMT
Uppstoppaður geirfugl.