Skírnir - 01.04.2008, Blaðsíða 85

Fram setn ing ar mál er fl‡› ing á enska hug tak inu meta langu age en
fla› kynnti Tarski upp haf lega ári› 1933 á pólsku sem metajęzyk.11
Hug mynd hans var sú a› merk ing ar fræ›i leg ar rann sókn ir á hug -
tök um inn an vís inda greina flyrftu a› ver›a hluti af um ræ› unni
um a› fer›a fræ›i vi› kom andi greina.
†ms ir fræ›i menn tóku upp flrá› inn frá Tarski á næstu ára tug -
um. Í bók inni Om kring Sprog te ori ens Grund læggel se (Til raun um
grund völl mál fræ› inn ar) frá 1943 studd ist danski mál fræ› ing ur -
inn Lou is Hjelms lev til dæm is vi› skrif Pól verj ans fleg ar hann
skil greindi fram setn ing ar mál (d. meta sprog) sem „tungu mál sem
fjall ar um tungu mál“ og nefndi mál fræ› ina sem dæmi um fla›.12
Ann ar mál fræ› ing ur sem var› fyr ir áhrif um frá Tarski var Rúss -
inn Rom an Jak ob son. Vor i› 1958 flutti hann merk an fyr ir lest ur í
Banda ríkj un um um hug mynd ir sín ar um frum flætti bo› skipta.
Fyr ir lest ur inn hef ur ekki enn ver i› fl‡dd ur á ís lensku en Örn ólf -
ur Thors son ger ir grein fyr ir efni hans í Hug tök um og heit um í
bók mennta fræ›i og til fær ir flar me› al ann ars eft ir far andi l‡s ingu
Jak ob sons á bo› skipt um:
Mæl andi send ir bo› til vi› mæl anda. Svo a› bo› in séu virk flurfa flau a›
vísa til ein hvers sam heng is sem vi› mæl and inn kann ast vi›: flörf er á ein -
hvers kon ar regl um e›a mál kerfi sem a› öllu e›a a.m.k. ein hverju leyti er
sam eig in legt mæl anda og vi› mæl anda; loks flarf á sam bandi a› halda milli
fleirra sem ger ir fleim kleift a› hefja bo› skipti og halda fleim vi›.13
tólf persónur leita höfundar 85skírnir
stö› ur merk ing ar fræ› inn ar.“ fi‡›. Ásta Krist jana Sveins dótt ir og Arn ór Hanni -
bals son. Heim speki á tutt ug ustu öld: Safn merkra rit ger›a úr heim speki ald ar -
inn ar. Rit stj. Ein ar Logi Vign is son og Ólaf ur Páll Jónssson. Reykja vík:
Heimskringla, há skólafor lag Máls og menn ing ar, 1994, s. 85.
11 Sjá Rom an Jak ob son. „Clos ing Statem ents: Lingu ist ics and Poet ics.“ Langu age
in Litera t ure. Rit stj. Krystyna Pomorska og Steph en Rudy. London, Eng land
og Cambridge, Massachu setts: The Belknap Press of Harvard Uni versity Press,
1987, s. 25.
12 Lou is Hjelms lev. Om kring Sprog te ori ens Grund læggel se. Kaup manna höfn:
Bi anco Lu nos Bog trykk eri A/S, 1943, s. 105.
13 Örn ólf ur Thors son. „Bo› skipti.“ Hug tök og heiti í bók mennta fræ›i. Rit stj.
Jak ob Bene dikts son. Reykja vík: Bók mennta fræ›i stofn un Há skóla Ís lands, Mál
og menn ing, 1983, s. 33. Rétt er a› taka fram a› hér er ekki um ná kvæma fl‡› -
ingu á texta Jak ob sons a› ræ›a.