Skírnir - 01.04.2008, Blaðsíða 187

Breyti leiki er lyk il or› um allt sem lif ir í munn legri hef›, hvort sem
fla› eru sög ur, kvæ›i e›a ann ar fró› leik ur (sbr. Lord 1960; Hon -
ko 2000). fia› hef ur flví enga sér staka fl‡› ingu í rök semda færslu
gegn hef› a› baki rit u› um sög um a› fram komi ólík ar áhersl ur í
per sónu sköp un (charact er trans formation) milli sagna — eins og
Schach not ar til a› álykta gegn flví a› til hafi ver i› munn leg ar frá -
sagn ir af Gu› mundi ríka. Hann seg ir til dæm is a› hinn sögu legi
Gu› mund ur („real“ Gu› mund ur) hafi greini lega ver i› vir› ing ar -
ma› ur („a man of eminence“ (265)), a› flannig sé fjall a› um hann
í Valla-Ljóts sögu, ásak an ir um ergi hans séu bundn ar vi› Öl kofra
flátt og Ljós vetn inga sögu, og a› í Njálu sé hann aft ur haf inn á
stall vir› ing ar.
Mis tök Schachs liggja í flví a› gera rá› fyr ir flví a› hef› in hljóti
a› leggja til a› eins eina mynd af heilli per sónu sem birt ist sí› an
alltaf óbreytt í öll um rit u› um sög um — eins og Andr és önd til
dæm is. Breyti leiki ver›i hins veg ar sk‡r› ur me› list rænni e›a
me› vit a›ri ætl un höf und ar („on the bas is of the artist ic or tend -
enti ous pur pose of the aut hor“ (276)) og me› höf undi á hann vi›
flann sem skrif ar sögu, ekki flann sem seg ir sögu.
Hef› in legg ur einmitt til margradda og fjöl breytta mynd af
per són um, a› öll um lík ind um vegna fless a› hún bygg ist á minn -
ing um um raun veru leg ar mann eskj ur sem fólk hef ur ver i› a› segja
frá í nokkr ar kyn sló› ir á›ur en mönn um hug kvæmd ist a› nota
slík ar sög ur sem efni vi› í rit u› frá sagn ar verk. Í flví ljósi er ekki
skr‡t i› a› ná grann arn ir, fla› er fla› fólk sem flekkti best til hinna
per sónu legu flátta og einka lífs per són unn ar, geti sagt og hafi gam -
an af a› segja há›sög ur sem bein ast a› kyn lífi og ásta mál um henn -
ar. fieg ar fjær dreg ur njóta völd og ætt ar tengsl per són unn ar sín
bet ur í fleim sög um sem sag› ar eru — og rit a› ar.
fia› er einnig of mælt hjá Schach (sbr. hér a› fram an) a› Valla-
Ljóts saga l‡si Gu› mundi sem hug rökk um og greind um manni,
hóf stillt um og vamm laus um („depicts Gu› mund ur as a brave,
in telli g ent man of moder ation and in teg rity.“ (265)). Hitt er
áhuga ver› ara um flá sögu a› flar er margt líkt og skrif a› inn í hef›
flar sem sagna rit ari ger ir rá› fyr ir flekk ingu á per són um, ætt ar -
tengsl um fleirra og bú sta›. Jafn vel má ganga einu skrefi lengra en
*hin almælta saga af guðmundi ríka 187skírnir