Skírnir - 01.04.2007, Page 246

Reykja vík ur skáld in, af mis mun andi fljó› fé lags stig um, a› takast á. Í ljósi
fless sem sí› ar ger› ist eru fless ar deil ur ekki merki leg ar hva› ljó› list
snert ir, flær eru fyrst og fremst hluti af al mennri sögu flessa tíma bils. Í
skáld sagna rit un hvarf fram úr stefn an fljótt af sjón ar svi› inu, flá tók vi›
hef› bund i› raun sæi („n‡raun sæ i›“), stund um af hinu flurrasta tagi, og
fleirri fram úr stefnu sem á›ur haf›i ver i› sálu hjálp ar at ri›i var kasta› út í
ystu myrk ur, um stund ar sak ir a.m.k. Svo fór raun sæ i› sömu lei› og
sveifl urn ar héldu áfram. Allt fletta ver› ur ein hvern tíma a› taka til at hug -
un ar, en flá ver› ur fla› kannske gert á nokk u› ö›r um for send um. fiannig
eru fleir sem skrifa sögu sam tíma bók mennta á nokk u› vand röt u› um
kross göt um: göm ul sann indi eru a› ver›a hæp in og eng in n‡ kom in í
fleirra sta›. En fla› flarf ekki a› draga úr gildi bók mennta sög unn ar, ef les -
and inn átt ar sig á stö› unni.
Ég vil skjóta flví inn hér a› ég er ósam mála fleirri túlk un á Gerplu sem
sett er fram í fjór›a bindi bók mennta sög unn ar. fiar seg ir fyrst: „í Gerplu
er sjálf ur stíll Ís lend inga sagna skop stæld ur til fless a› draga dár a› hern -
a› ar hyggju og strí›s brölti“ (IV, 15), og sí› ar er fletta end ur tek i› og út -
fært: „verk i› legg ur til at lögu vi› sjálft tákn og kjarna ís lenskr ar fljó› ern -
is hyggju, mi› alda bók mennt irn ar, hug mynda heim fleirra og fag ur fræ›i
sem í margra aug um var gjör sam lega haf in yfir gagn r‡ni“ (IV, 493–494 og
áfram). fietta var a› sjálf sög›u sko› un margra á fleim tíma fleg ar verk i›
kom út, fla› var á slík um for send um sem sum ir tóku flví fagn andi en a›r -
ir fyllt ust gremju, og á okk ar ófljó› legu tím um vir› ist fletta vi› horf ekki
á neinu und an haldi. En sú túlk un sem á flví bygg ist er eigi a› sí› ur röng.
Í Gerplu er Hall dór Lax ness ekki a› skop stæla eitt né neitt, og síst af öllu
stíl Ís lend inga sagna, flví hún er ekki skrif u› í fleim stíl. Hins veg ar beit ir
höf und ur flar hin um svo kall a›a „lær›a stíl“ nor rænna mi› alda bók -
mennta, reynd ar í frem ur hóf legri mynd og án fless a› fara út í meiri ‡kj -
ur en efni standa til, en flannig get ur hann vi› haft fram sagn ar máta sem er
bæ›i forn en fló ólík ur fleim sem tí›kast í Ís lend inga sög um. Hall dór Lax -
ness skildi ís lensk ar forn bók mennt ir mun bet ur en flest ir a›r ir les end ur
fleirra, hon um var ljóst a› í fleim er fleg ar fólg in gagn r‡ni á „hetju hug -
sjón in a“ sem er stund um hör› og jafn vel me› grimmu há›i. Hann fet ar
flví í fót spor hinna fornu höf unda, en me› flví a› taka upp „lær› an stíl“,
sam kvæmt ábend ing um sem fleg ar er a› finna í Fóst bræ›ra sögu, get ur
hann skap a› verk sem er í senn ís lensk forn saga á 20. öld og jafn framt
sögu leg skáld saga af flví tagi sem Ge org Luká cs hef ur skil greint manna
best. En slík verk eru ekki ein ung is skáld sög ur um menn á fyrri tíma
held ur eru flau jafn framt túlk un á fleim tíma og nokk urs kon ar sögu s‡n.
Í fleim skiln ingi ein um má segja a› í Gerplu leggi höf und ur til at lögu vi›
hug mynda heim ís lenskra forn bók mennta og ver öld fleirra yf ir leitt, en
ekki vir› ist fla› vera merk ing fleirra or›a sem á›an var vitn a› í. Af öll um
fless um ástæ› um er Gerpla al veg ein stakt verk. A› kenna hana vi› „skop -
einar már jónsson246 skírnir
Skirnir vor 2007-med ollum-1:Skírnir haust nota-1 25.4.2007 14:28 Page 246