Jökull - 01.01.2005, Blaðsíða 168

Oddur Sigurðsson
Skeiðarárjökull miðja – Allur jökullinn þynntist áber-
andi í sumar og Hannes bendir á að haftið sem lokar
Skeiðará frá Gígjukvísl styttist.
Skeiðarárjökull austur - Jökullinn hefur lækkað frá
miðmælilínu í átt að Jökulfelli en er úfinn þar fyrir
vestan. Ekki varð komist í austasta merkið um haust-
ið vegna þess að Skeiðará umkringdi staðinn. Þar var
mælt í staðinn í febrúar 2005. Hann hafði þá skrið-
ið fram og hækkað töluvert eins og honum hafi verið
ýtt upp. Skeiðará heldur sér langt frá Skaftafellsheiði
og varnargörðum að austan og rennur einungis undir
vesturhluta Skeiðarárbrúar.
Morsárjökull – Mælingin var ónákvæm eins og í fyrra
vegna lóns sem liggur með mestöllum sporðinum.
Skaftafellsjökull, Svínafellsjökull, Virkisjökull og Fall-
jökull – Guðlaugur telur að jöklarnir hafi minnkað
meira en mælingin segi til um. Víða eru að koma
fram klettar þar sem jöklarnir falla fram af hálendinu.
Ragnar þjóðgarðsvörður fylgdi Guðlaugi til mælinga.
Helgi og Hálfdan Björnssynir á Kvískerjum komu
við mælingum á aðeins þrem jökulsporðum. Engu að
síður athuguðu þeir aðra mælistaði og úrskurðuðu þar
ómælandi.
„Syðsti hluti Kvíárjökuls frá Kvíármýrarkambi og
um það bil miðsvæðis – að sjá frá Kambsmýrarkambi
– er aðmestu sokkinn í samfellt lón, sem er þó enn að
meirihluta þakið lágum grjótjökulsblokkum, sem ná
lítið upp úr vatninu. Austan við þessa háu grjótjök-
ulsöldu tekur við myndarlegur lónpollur og svo aust-
an við hann og austur að farveginum er talsverð spild
af grjótjökli... Vestan við háu grjótjökulsölduna tekur
við hvítur og hreinn jökull. Þar eru áberandi hringlaga
holur eða brunnar á alllöngu svæði... sem virðist vera
staðbundið einkenni á Kvíárjökli. Þar sýnist jökullinn
að mestu laus við sprungur.“
„Sporður Hrútárjökuls sýnist liggja í dvala undir
sínu þykka aurlagi. Ofan við það, þar sem hvíti jökull-
inn tekur við, hefur hann sýnilega illa þolað hlýindin
undanfarið og bráðnað ofan af honum óvenju mikið
ef miðað er við klettinn í miðjum jöklinum suður af
Sauðafelli.“
„Sporður Fjallsjökuls fellur nú að mestum hluta
ofan í Fjallsárlón. Að austanverðu mætir hann lón-
inu þar sem Breiðá fellur í það og nær orðið vestur
á móts við Sprekalónið ofan við Sprekalónsöldu. Í
vestur enda þess rennur nú frá Hrútárjökli allmyndar-
leg kvísl, sem hefur grafið sér djúpan farveg eða gil,
að heita má meðfram Fjallsjökli, og lokar leiðinni þar.
Tók þá af mælingarstaðinn upp af Gamlaseli.
Fjallsárlón hefur því stækkað mjög mikið í sum-
ar. Þar sem jakablakkir þöktu þann hluta mikið í fyrra
(2003) eru nú aðeins fáir og smáir jakar eftir en sýna
þó að talsvert dýpi er á þessum hluta. Eins og sést á
mælingunni á Fjallsjökli við Breiðamerkurfjall hefur
hann einnig hörfað þeim megin, meira en við höfum
dæmi um áður.“
„Þegar horft er frá Bæjarskersbrún austur yfir
Breiðamerkurjökul nú í október ber jaðar hans aust-
ast á móts við hæstu ölduna í Nýjaseli. Fyrir einu
ári (2003) bar þann enda vestast á móts við Hálf-
danaröldu.
Þegar við bræður mældum Breiðamerkurjökul
næst Breiðamerkurfjalli, kom í ljós, þar við jökuljað-
arinn, þétt leirlag í grunnum farvegi. Í því sáust víða
gróðurleifar, mest víðigreinar.“
Rjúpnabrekkujökull – Í skýrslu Smára Sigurðssonar
segir svo: „Líkt og í fyrra var hægt að mæla jökul-
sporðinn með nokkru öryggi. Mjög lítil vetrarákoma
var á jöklinum eftir veturinn. Nokkrum sinnum kom
ég að jöklinum í vetur og var minni snjór á hon-
um en oft áður. Svo mjög var snjórinn lítill á þessu
svæði í vetur að erfiðlega reyndist að komast á vél-
sleða í Gæsavötn eftir hefðbundnum leiðum. Mun
meira snjóaði á norðanverðum Sprengisandi en norð-
an Bárðarbungu. Opnað var fyrir umferð bíla í fyrstu
viku júní en það er að öllu jöfnu ekki opnað fyrr en
viku til 10 dögum af júlí. Gróður í Gæsavötnum, sem
eru í 920m y.s. var með daprara lagi þá fyrst og fremst
vegna þurrka.“
SUMMARY
Glacier variations 1930–1960, 1960–1990 and
2003–2004
The winter of 2003–2004 was again very warm
with considerable precipitation, yet highland outlet
glaciers did not retain very much snow. The sum-
mer of 2004 was also well above average in tempera-
ture so all glaciers experienced negative mass bal-
ance. Glacier variations were measured at 46 loca-
tions. Four glacier snouts advanced, one due to surg-
ing, one snout was stationary, and the rest retreated.
168 JÖKULL No. 55, 2005