Jökull - 01.01.2016, Page 93

The Kleifakot geomagnetic instability event in NW-Iceland
from that in for instance many of the historical lava
flows in Iceland. Preliminary inspection of the lower
boundaries of lavas in the fjords of Ísafjarðardjúp of-
ten reveals an abrupt contact with undisturbed under-
lying sediment, and the presence of vertical vesicles
(Figure 6). This indicates that the flows were of a
highly fluid kind, rather than having a slow-moving
front covered in scoria which would leave a basal de-
posit (cf. Óskarsson and Riishuus, 2014, Fig. 8f).
On the basis of long experience, the present writer
believes that the way to optimize the scientific value of
paleomagnetic research in Iceland is to concentrate on
projects involving remanence directions in extensive
lava sequences combined with thorough stratigraphic
mapping, selected petrological/geochemical analyses,
and radiometric dating. As an example, compre-
hensive stratigraphic/tectonic mapping and sampling
for various laboratory measurements in the whole of
Mjóifjörður, Ísafjörður and their valleys to the south-
west may be envisaged. Such a project would how-
ever require resources not available at present. Pale-
ointensity determinations might be attempted at a later
stage, focusing on unaltered rocks at high altitude.
Confirming the occurrence of geomagnetic ex-
cursions and other instances of temporary instability
and/or weakening of the geomagnetic field is rele-
vant to various research areas within paleomagnetism.
Thus, theories of the geodynamo must allow for the
possibility of such episodes. Those studying results
of remanence measurements on ocean sediments also
need to recognize them, in order to distinguish them
from apparent large directional fluctuations caused by
artifacts. See for instance Fig. 3 of Krijgsman and
Kent (2004) where rapid polarity changes are seen to
occur in a 10-meter segment of a DSDP core, possibly
of 13–14 Ma age. Lastly, periods of geomagnetic in-
stability and low field intensity can result in misinter-
pretation of ocean-ridge magnetic anomaly lineations,
if not taken into account as such.
Acknowledgements
Rósa Ólafsdóttir drafted Figure 1 and revised Figures
2a, 4 and 5 which were published previously by Krist-
jánsson (2015). Ásta Rut Hjartardóttir generated Fig-
ure 2b. Valuable comments from Jeff Karson, one
anonymous reviewer and editor Bryndís Brandsdóttir
led to a number of improvements in the paper.
ÁGRIP
Upplýsingar um stefnu fornsegulsviðs jarðar má fá úr
mælingum á varanlegri segulmögnun berglaga. Þrátt
fyrir margháttaðar rannsóknir áratugum saman er enn
margt óljóst um hegðun sviðsins, ekki síst á þeim
tímabilum þegar jarðsegulskautin hafa flakkað langt
frá heimskautunum. Það er vegna þess hve þær upp-
lýsingar sem berglögin varðveita eru ófullkomnar og
oft bjagaðar á ýmsan hátt. Ljóst er þó að slíkt flakk
endar ýmist með því að sviðið snúist alveg við, eða
að segulskautin færist til baka í fyrra horf. Í síðtertier
hraunastafla Íslands og einnig erlendis má finna syrp-
ur laga, sem geta bent til þess að segulskauta-flakkið
hafi stundum hægt mjög á sér í miðjum klíðum. Eru
gefin dæmi um það í þessari grein; hugsanlega staf-
ar slíkt þó oft af hraðri upphleðslu laganna. Í einhver
önnur skipti virðist sviðið hafa breyst mjög óreglulega
um mun lengra tímabil en þau fáeinu árþúsund sem
hver umsnúningur er almennt talinn hafa tekið. Tvö
áberandi tilfelli af þeirri tegund fundust fyrir mörgum
árum í rannsóknum á jarðlagastafla Vestfjarða, ann-
að á Dynjandisheiði og hitt innst í Mjóafirði og Ísa-
firði í Ísafjarðardjúpi. Þau gætu raunar verið frá al-
veg sama tíma, fyrir um 13 milljónum ára. Í greininni
er sagt frá framhaldi athugana á þeim hraunasyrpum
í Ísafirði sem varðveita hinar óreglulegu segulstefn-
ur. Höfundur hefur kennt þetta tímabil við eyðibýlin
Kleifakot. Stefnurnar má mæla með nákvæmni upp á
nokkrar gráður, og oft nota þær ásamt öðrum gögnum
til að tengja saman af miklu öryggi fjarlægar opnur í
sama hraunlag eða í samtíma lögum, milli þeirra sniða
sem sýnum hefur verið safnað úr. Rekja mátti í upp-
hafi þessara rannsókna útbreiðslu Kleifakots-syrpanna
um meira en 4 kílómetra vegalengd milli fjarðarbotn-
anna. Opnur í jarðlögin eru ófullkomnar þegar norðar
dregur þaðan. Nokkra þolinmæði hefur þurft við seg-
ulmælingarnar vegna þess að hin upprunalega segul-
mögnun hraunanna er frekar dauf og hefur orðið fyr-
ir áhrifum af síðari ummyndun á svæðinu. Nú hefur
fundist, að syrpurnar teygi sig a.m.k. 5–6 kílómetra
út eftir Ísafirði báðum megin. Þær gætu því líklega
nýst vel í átaki við stratigrafiska kortlagningu, berg-
JÖKULL No. 66, 2016 93