Jökull


Jökull - 01.01.2016, Blaðsíða 117

Jökull - 01.01.2016, Blaðsíða 117
Flugvélaleit á Grænlandsjökli m af ís. Væri reiknað með þessari meðalsnjósöfnun síðan 1942, mætti ætla, að dýpi niður á vélarnar væri um 70–80 m (ef tekið er tillit til samþjöppunar snæv- arins). Þessar niðurstöður falla vel að mati danska jöklafræðingsins Børge Fristrup (1966, s. 234), að ársúrkoma á þessu svæði gæti verið 0,9 m vatns. Borun í jökulinn 1984 sýndi einnig, að á 22 m dýpi var komið niður á ís, og þar var jafnframt vatnsborð í jöklinum. Leysingarvatn, sem hripað hafði frá yfir- borði í gegnum snjóinn, safnaðist í borholuna, vegna þess að það gat ekki runnið í gegnum jökulísinn. Því væri ljóst, að við borun eftir flugvélunum yrði að fara niður um vatn, og kröftugar dælur þyrfti til þess að losna við það. Borun snemma að vori, áður en sumar- leysing hefst, yrði auðveldari en seinna að sumri. Einu mætti þó fagna. Ætla mætti, að vatn hafi náð að renna inn í búk vélanna, frjósa þar að vetri fyrstu árin, eftir að vélarnar lentu, svo að ís og vatn hafi staðið gegn fargi snævar, sem lagðist ofan á vélarnar, þegar þær grófust í jökulinn. Þó mætti búast við því, að ýmsir hlutar vélanna hefðu beyglast undan fargi. Loks töldum við ljóst, að vatn í jöklinum skýrði, hvers vegna vélarnar höfðu ekki sést með jarðsjá. Um 1 m löng bylgjan skellur harkalega til baka frá vatnsborð- inu, og sá hluti hennar, sem kemst neðar í jökulinn, dreifist í allar áttir, þegar hún rekst á vatnstauma. Það er ekki fyrr en bylgjan er orðinn 10–20 m löng, að hún smýgur niður jökulinn, án þess að truflast um of af vatnstaumum. Sá hluti Grænlandsjökuls, sem flugvélarnar höfðu lent á, reyndist því ekki vera gadd- jökull eins og eðlilegt var að telja, þegar leit með jarðsjá hófst 1981. Aftur leitað 1985–1990 Árið 1985 fóru Jay Fiondella á jökulinn með stuðningi fjármálamanna í San Francisco (Historical Aircraft Recovery Team, HART) og Ray Cox (Western World Retrivals, Seattle). Einn úr hópi þeirra, Kanadamað- urinn Bill Thuma, tók með segulmæli og greindi síðar frá því, að hann hefði reiknað út, að líklega væru vél- arnar á 258 feta dýpi (78,6 m) (Hayes, 1994, s. 83). Leiðangur 12.–26. júlí 1986 Nú hafði það gerst, að félagið Pursuit Unlimited undir forystu Russels Rajani hafði misst réttinn til þess að ná upp flugvélunum, og félagið GES undir stjórn Pat- ricks Epps og Richards Taylor hafði náð réttinum og samið við dönsk stjórnvöld, sem skyldu fá eina af vél- unum. Um miðjan júlí 1986 var enn gerður út leiðangur með jarðsjá (180 MHz), sem leiðangursmenn drógu á sjálfum sér um jökulinn. Um var að ræða sams konar tæki og jarðeðlisfræðingurinn Bruce Bevan (Geosight P.O. Box 135 Pitman, NJ 08071) hafði áður beitt, og ætti hún að sjá niður á 70 m dýpi. Alls drógu þeir jarðsjána 25–30 km eftir jöklinum, og voru 15–30 m á milli samsíða mælilína. Nú hafði þeim bæst við öflug- ur liðsmaður, Gordon Scott, tveggja metra hár krabba- veiðimaður frá Alaska, sem þindarlaust dró jarðsjána um jökulinn. Mælisvæði höfðu þeir valið, þar sem þeim þótti líklegt, að einstakar vélar væru út frá ljós- myndum af legu þeirra frá 1942. Þeir sáu endurkast á nokkrum stöðum í efstu 15 m jökulsins, en töldu lík- legt, að það væri frá sprungum (skilum íss og lofts). Sagt er, að þeir hafi reynt að ná tali af okkur Arn- grími og Jóni fyrir áeggjan Normans, sem bar okkur félögum vel söguna, en það hafi ekki tekist. Leiðang- ursmenn lentu síðan í óveðri, og að því loknu hættu þeir. Í skýrslu Bruce Bevans (1986) um leiðangurinn ráðleggur hann að reyna mætti jarðsjá með 80 MHz tíðni. Hann taldi einnig, að mælingar á styrk seg- ulsviðs gætu greint járn í vélum niður á 15 m (með prótónu-segulmæli). Eina ferðina enn hafði verið farið með jarðsjá til leitar að flugvélunum. Epps, Taylor og Bevan trúðu því alls ekki, að vélarnar væru á meira en 15–30 m dýpi. Vera má að þeir hafi aldrei séð skýrslur okkar um niðurstöður mælinganna 1983 og 1984. Reynolds fyrirtækið hafði einkaleyfi á niðurstöðum frá 1983 og hafði samið um það við Rajani. Miklar deilur voru þá á milli þessara manna um réttinn til þess að ná vélun- um upp. Epps og Taylor vildu ekki fallast á, að Rajani hefði „fundið vélarnar“ árið 1983 og vantreystu jafn- framt þeim mönnum, sem unnið höfðu með honum. Leiðangur 10.–29. júlí 1988 Enn gerði GES út leiðangur á jökulinn. Hópur lækna undir forystu Dans Callagan lagði til samskotafé. Leituðu þeir nú til rannsóknastofnunar, sem er tengd bandaríska hernum og hefur mikla reynslu af rann- sóknum á snjó og ís (Cold Region Research Engineer- ing Laboratory í New Hampshire). Sömdu þeir við JÖKULL No. 66, 2016 117
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.