Jökull - 01.01.2016, Blaðsíða 23

The subglacial topography of Drangajökull ice cap, NW-Iceland
on previously unexplained steep surface depressions
in the accumulation area of Reykjarfjarðarjökull. The
depressions seem to be remnants of initially large
crevasses formed during surges, which developed into
steep isolated depressions, preserved by snow drift
and wind scouring. The location where some of the
depressions were formed seems be close to a step
in the glacier bed topography. Ice flow modelling
indicates that most of the observed displacement is
explained as surface motion caused by ice deforma-
tion. The observed displacement does however also
include significant speed up during the most recent
surge of Reykjarfjarðarjökull, and a significant north-
ward cross track displacement relative to modelled ice
flow. This cross track component suggests that the de-
pressions also migrate in the glacier surface.
Acknowledgements
This work was carried out within the Rannís grant
of excellence project, ANATILS. This study used
the recent Lidar mapping of the glaciers in Iceland
that was funded by the Icelandic Research Fund,
the Landsvirkjun Research Fund, the Icelandic Road
Administration, the Reykjavík Energy Environmen-
tal and Energy Research Fund, the Klima- og Luft-
gruppen (KoL) research fund of the Nordic Council
of Ministers, the Vatnajökull National Park, the or-
ganization Friends of Vatnajökull, the National Land
Survey of Iceland and the Icelandic Meteorological
Office. We thank Loftmyndir ehf. for providing the
aerial photographs of Drangajökull in 2005. Pléi-
ades images were acquired at research price thanks
to the CNES ISIS program (http://www.isis-cnes.fr).
Logistics for the field campaign on Drangajökull in
March 2014 was supported by Landsvirkjun. Per
Holmlund, Oddur Sigurðsson and an anonymous re-
viewer are thanked for constructive reviews helping
to improve this paper. Alexander Jarosch, Bergur Ein-
arsson, Gifford H. Miller and Ívar Örn Benediktsson
are thanked for valuable discussions on various as-
pects of this paper. Þorsteinn Jónsson and Sveinbjörn
Steinþórsson are thanked for assistance in logistics
and fieldwork.
ÁGRIP
Frá um 1980 hefur verið unnið kerfisbundið að kort-
lagningu botnlandslags íslenskra jökla með íssjá. Hér
er greint frá niðurstöðum kortlagningar á botnlands-
lagi Drangajökuls, samkvæmt íssjármælingum sem
gerðar voru í mars 2014. Um 590 km af íssjársnið-
um voru mæld og víðast hvar voru 200–300 m á milli
mælisniða. Enginn íslenskur jökull hefur verið kort-
lagður með svo þéttum mælisniðum, algengast er að
um 1 km sé milli sniða. Úrvinnsla íssjársniðanna
og gerð botnkortsins er ítarlega rakin auk þess sem
helstu óvissuþættir í niðurstöðum um botnhæð og jök-
ulþykkt eru skýrðir og metnir. Botni Drangajökuls
svipar til annara svæða á Vestfjörðum. Tertíer hraun-
lög mynda hjallalandslag í fjallshlíðum og fjallið und-
ir Jökulbungu, hæsta hluta Drangajökuls, er með frek-
ar flötum toppi, áþekkt mörgum vestfirskum fjöllum.
Með því að bera hið nýja botnkort saman við nákvæmt
yfirborðshæðarkort af Drangajökli, frá júlí 2011, fæst
að heildarrúmmál jökulsins var þá 15.4±0.4 km3, og
meðalþykkt um 107±3 m. Um ∼71% af rúmmáli jök-
ulsins er í vesturhlíðum hans. Mesta þykkt Dranga-
jökluls var 284±14 m á ofanverðum Kaldalónsjökli í
júlí 2011. Samanburður botnkortsins við önnur tiltæk
yfirborðshæðarkort sýnir að jökullinn hefur rýrnað úr
∼18 km3 árið 1946 í ∼15 km3 árið 2014 ef miðað er
við yfirborð hans að hausti. Jökullinn rýrnaði verulega
frá 1946 til 1960 og aftur frá 1994 til 2011. Rýrnunin
var um 0.1 km3 á ári á báðum tímabilunum. Frá 1985
til 1994 bættist hins vegar um 0.5 km3 við jökulinn. Á
árunum 1960–1985 og 2011–2014 eru rúmmálsbreyt-
ingar ekki markverðar. Samanburður lögunar jökul-
botns og jökulyfirborðs sýnir að háhryggur jökulsins á
yfirborði, frá Jökulbungu að suðurenda Drangajökuls,
liggur um 300–600 m vestar en háhryggur jökulbotns-
ins. Líkleg orsök þessarar hliðrunar er tíður skafrenn-
ingur úr norðaustri sem veldur snjósöfnun vestan við
hrygginn. Íssjármælingarnar sýna einnig að 40–60 m
þykkan ís er að finna undir urð, sem nefnd er Langa-
hraun, við suðvesturjaðar jökulsins. Veikt endurkast
sést í íssjársniðum frá lagi sem rekja má frá jökulyf-
irborði við efri mörk Langahrauns, um 300 m vega-
lengd niður að jökulbotni. Þetta innra lag gefur til
kynna að meginjökullinn skríði yfir minni jökulein-
ingu og dragi með sér efni frá jökulbotninum upp
JÖKULL No. 66, 2016 23