Jökull - 01.01.2016, Blaðsíða 80

Þorsteinsdóttir et al.
yfirleitt heldur grófari en í þeim eldri, þó með ákveðn-
um undantekningum. Þessi „breyting“ í átt að heldur
grófari gjósku átti sér stað fyrir 5800–6000 árum.
Engar kerfisbundnar breytingar fundust á korna-
lögun súru/ísúru Kötlugjóskunnar með tíma. Þær
breytur sem mældar voru eru ílengd, hrjúfleiki og
hringlögun. Gjóskan einkennist af ílöngum (oft nál-
arlaga) kornum með útdregnum gasblöðrum - að und-
anskildri gjósku úr næstelsta gosinu sem skar sig úr
öllum hinum með hringlaga kornum og óreglulegum
gasblöðrum. Skipta má gjóskulögunum í 3 hópa sam-
kvæmt efnasamsetningu gjóskunnar. Elstu gjóskulög-
in tvö mynda einn hópinn en í hinum tveim tengist
breytileikinn ekki aldri eða tíma.
Þykkari jökull og meira bræðsluvatn fyrir 6000–
8100 árum gæti orsakað hærra hlutfall fínnar gjósku
í flestum eldri gosanna. Grófari gjóska í yngri lög-
unum gæti þannig hafa myndast við gos undir þynnri
jökli eða færslu á gosstöðvum til svæða með þynnri ís.
Í tilfelli stærstu gjóskulaganna gæti aðgangur að vatni
hafa minnkað í löngum gosum. Ekki er hægt að draga
þá ályktun af kornaeinkennum gjóskunnar að meiri-
háttar breytingar hafi orðið á umhverfi gosstöðvanna
heldur benda þær til að aðstæður hafi verið fremur
stöðugar á tímabilinu sem rannsakað var. Stór jök-
ulhlaup (allt að 200 þúsund m3 s−1) á þessu tímabili
styðja einnig að gosstöðvarnar hafi verið undir jökli.
REFERENCES
Björnsson, H. 2008. Jöklar á Íslandi. Opna, Reykjavík,
479 pp.
Björnsson, H., F. Pálsson and M. T. Guðmundsson 2000.
Surface and bedrock topography of the Mýrdalsjökull
ice cap, Iceland: The Katla caldera, eruption sites and
routes of jökulhlaups. Jökull 49, 29–46.
Blockley, S. P. E., C. S. Lane, A. F. Lotter and A. M. Pol-
lard 2007. Evidence for the presence of the Vedde Ash
in Central Europe. Quat. Sci. Rev. 26, 3030–3036.
Bonadonna, C. and B. F. Houghton 2005. Total grain-size
distribution and volume of tephra-fall deposits. Bull.
Volcanol. 67, 441–456.
Büttner, R., P. Dellino, L. La Volpe, V. Lorenz
and B. Zimanowski 2002. Thermohydraulic explo-
sions in phreatomagmatic eruptions as evidenced
by the comparison between pyroclasts and prod-
ucts from Molten Fuel Coolant Interaction experi-
ments. J. Geophys. Res. 107, ECV 5-1-ECV 5–14.
doi:10.1029/2001JB000511.
Cas, R. A. F. and J. V. Wright 1987. Volcanic Successions,
Modern and Ancient. London: Allen and Unwin, 528
pp.
Cioni, R., M. Pistolesi, A. Bertagnini, C. Bonadonna, A.
Höskuldsson and B. Scateni 2014. Insights into the
dynamics and evolution of the 2010 Eyjafjallajökull
summit eruption (Iceland) provided by volcanic ash
textures. Earth Planet. Sci. Lett. 394, 111–123.
Davies, S. M., G. Larsen, S. Wastegård, C. S. M. Tur-
ney, V. A. Hall, L. Coyle and T. Thordarson 2010.
Widespread dispersal of Icelandic tephra: how does
the Eyjafjöll eruption of 2010 compare to past Ice-
landic events? J. Quat. Sci. 25, 605–611. ISSN 0267–
8179.
Dellino, P. and L. La Volpe, 1995. Fragmentation versus
transportation mechanisms in the pyroclastic sequence
of Monte Pilato-Rocche Rosse (Lipari, Italy). J. Vol-
canol. Geotherm. Res. 64, 211–231.
Dellino, P. and L. La Volpe, 1996. Image processing anal-
ysis in reconstructing fragmentation and transporta-
tion mechanisms of pyroclastic deposits. The case of
Monte Pilato-Rocche Rosse eruptions, Lipari (Aeolian
Islands, Italy). J. Volcanol. Geotherm. Res. 71, 13–29.
Dellino, P. and G. Liotino 2002. The fractal and multifrac-
tal dimension of volcanic ash particles contour: a test
study on the utility and volcanological relevance. J.
Volcanol. Geotherm. Res. 113, 1–18.
Dellino, P., M. T. Gudmundsson, G. Larsen, D. Mele,
J. A. Stevenson, T. Thordarson and B. Zimanowski
2012. Ash from the Eyjafjallajökull eruption (Ice-
land): Fragmentation processes and aerodynamic
behavior. J. Geophys. Res. 117, B00C04, 10 pp.
doi:10.1029/2011JB008726.
Dugmore, A. J. 1989. Tephrochronological studies of
Holocene glacier fluctuations in South Iceland. In:
Oerlemans, J. (ed), Glacier Fluctuations and Climate
Change. Kluwer Academic, Dordrecht, 37–55
Eggertsson, Ó. 2013. Ný aldursákvörðun fornskógar.
Skógrækt Ríkisins, http://www.skogur.is/um-skog-
raekt-rikisins/frettir/nr/1906.
Eiríksson, J. and B. J. Wigum 1989. The morphometry
of selected tephra samples from Icelandic volcanoes.
Jökull 39, 57–74.
Eiríksson, J., M. Á. Sigurgeirsson and T. Hoelstad 1994.
Image analysis and morphometry of hydromagmatic
and magmatic tephra grains, Reykjanes volcanic sys-
tem, Iceland. Jökull 44, 41–55.
80 JÖKULL No. 66, 2016