Skírnir - 01.09.2003, Blaðsíða 281

SKÍRNIR
HINN SÖGULEGI JESÚS SEM FYRIRMYND
507
þar verið krossfestur. Allt sem tengist krossinum og upprisunni er aftur á
móti svo litað af goðsögunni að ekkert er hægt að fullyrða neitt með vissu
um endalok Jesú.
Sú mynd sem Crossan dregur upp af Jesú er allt önnur en sú sem aðr-
ir nýjatestamentisfræðingar draga upp af honum í ritum sínum. Ástæða
þessarar sérstöðu Crossans felst í því að hann hafnar með öllu hinni gyð-
inglegu arfleifð Jesú um hina síðustu tíma (eskatólógík) Með þvf hafnar
hann einnig þeirri mynd sem Jóhannes Weiss og Albert Schweitzer drógu
upp af Jesú sem gyðinglegum heimsslitaprédikara er vænti komu manns-
sonarins. Crossan einskorðar túlkun sína við Jesú sem spekikennara í ætt
við kyníka og útilokar allt úr heimildum sem ekki er vitnað til í elstu rit-
um. Það er ekki upprunalegt að hans mati.57
Orðræða og aðferðafræði þessara tveggja bandarísku fræðimanna
hafa kallað fram afar líflegar umræður og ekki hefur skort gagnrýni,
hvorki innan nýjatestamentisfræða í Bandaríkjunum né í Evrópu. Menn
hafa einkum gagnrýnt þær forsendur sem þessar rannsóknir byggjast á og
þær niðurstöður sem sóst er eftir með því að leita að félagslegum og
menningarlegum hliðstæðum í hellenismanum og gyðingdómi í Palestínu
á dögum Jesú. Hér er um allumfangsmikla umræðu að ræða og oft mjög
sértæka. Á það ekki síst við um heimildanotkunina þar sem fræðimenn
virðast deila um hvern punkt og hverja kommu innan nýjatestamentis-
fræðanna.58 Hér verða einungis megindrættir gagnrýninnar dregnir fram.
Forsendur. Jesú-semínarið er viljandi andevrópskt og ætlað að marka
endalok drottnunar þýskra nýjatestamentisfræða innan greinarinnar.59
Auk þess vilja fulltrúar þess varpa af sér klafa kirkjulegrar handleiðslu og
leiðbeiningar. Meðvitundin um að það sé verið að brjóta blað í rannsókn-
arsögunni kemur vel fram í bók Jesú-semínarsins Guðspjöllin fimm, en
það rit er tileinkað þremur brautryðjendum og gagnrýnendum kirkju-
legrar kenningar, Galíleó Galílei, Tómasi Jefferson og David Friedrich
Strauss. Þegar betur er að gáð reynast fylgismenn Jesú-semínarsins mun
háðari evrópskri rannsóknarhefð en þeir vilja viðurkenna.60 Hér að fram-
an hefur því til dæmis verið haldið fram að Burton L. Mack feti í fótspor
Davids Friedrichs Strauss þegar hann lýsir því hvernig Jesúhreyfingin í
öllum sínum fjölbreytileika hleður hugmyndum úr samtíð sinni á pers-
ónu Jesú sem verður að-nokkurs konar samnefnara fyrir hugmyndasöfn-
un og úrvinnslu þessa hóps. Áherslur á guðsríkisboðunina innan þessa
57 Gerd Theissen og Dagmar Winter 1997: 154.
58 Jens Schröder 1997. í bók Gerds Theissens og Dagmar Winter 1997 er að finna
góða innsýn £ þau rök og þá mælikvarða sem notaðir eru til að meta sögulegan
áreiðanleika þeirra heimilda sem stuðst er við í Jesúrannsóknum.
59 Gerd Theissen og Dagmar Winter 1997: 155; sbr. Robert W. Funk 1985: 8-9.
60 Otto Betz 1994: 998.