Morgunblaðið - 23.11.2018, Qupperneq 48

48
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. NÓVEMBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Íslenski orku-pakkinnvirðist ekki
árennilegt um-
ræðuefni við
fyrstu sýn, en er
þegar orðið
býsna líflegt. Í
fyrstunni ætluðu yfirvöld
landsins að renna þessu
máli í gegn, enda væri það í
senn bæði einfalt mál og
sjálfsagt. Eftir að menn úr
hópi þeirra sem best þekktu
til tóku að benda á að ekki
væri allt sem sýndist, voru
höfð endaskipti á öllum rök-
semdum. Nú var málið orðið
flókið og þess vegna hefði
efasemdarmönnum tekist
að skapa óróa í kringum
það. Fari svo, að hlaupalið
utanaðkomandi hagsmuna,
sem kemur kunnuglega
fyrir sjónir, láti sig hafa að
ganga þessara erinda til
enda, má augljóst vera að
málið endar í þjóðarat-
kvæði.
Enn eru rök kerfiskarla
mjög í anda umræðunnar
um Icesave og nauðhyggjan
því fyrirferðarmikil. Þjóðin
verður. Áhættan af óhlýðni
við Brussel er ekki bara
mikil heldur óþekkt sem
þenur áhættuna út. Og
áhættan er óþekkt af því ís-
lenska embættismannaliðið
og þeir ráðherrar sem fyrir
það starfa hafa aldrei æmt
eða skræmt yfir nokkrum
sköpuðum hlut, þótt iðulega
hafi verið tilefni til þess,
eins og smám saman er að
koma í ljós.
Bestu menn, sem óvænt
hafa bitið í sig brusselísk-
una í þessu máli hafa jafnvel
notað það sem rök að þegar
hafi verið höggvið í stjórn-
arskrá landsins í fyrri
áföngum sama máls. Það
skuli því bitna á þjóðinni nú
að hún hafi látið ómerkilega
stjórnmálamenn plata sig í
tvígang áður.
Sú röksemd minnir á
þekkt yfirvald sem sat glað-
beitt á norðanverðu landinu
forðum tíð. Margar sögur
bárust af því og fóru víða, og
undirtónn þeirra var gjarn-
an gamansamur. Yfirvaldið
var enda alþekkt ljúfmenni
sem valdi jafnan mildustu
leið sem fær var gagnvart
þeim sakamönnum sem rak
á fjörur þess. Eitt sinn
stefndi í það að hann dæmdi
sveitunga sinn til frelsis-
sviptingar í tvo mánuði,
skilorðsbundið
þó, sem vafalítið
þótti að þétt-
býlisdómarar,
fjarlægari fólk-
inu, hefðu tekið
mun fastar á.
En hinn
ákærði var þó fjarri því að
vera ánægður með silki-
hanska sýslumanns og þau
úrslit sem stefndi í. Hann
sagðist hafa framið sams
konar brot tvisvar áður og
ekki verið ákærður, hvað þá
dæmdur fyrir þau. Sýslu-
maður horfði þreytulegur á
kauða og sagði: „Þú færð
einn fyrir viðleitni,“ sem
virtist gleðja þann síðar-
nefnda. En úr því dró nokk-
uð þegar sýslumaður bætti
einum mánuði við dóminn
og undirritaði hann svo.
Eftir óvænta upprifjun
ákærða á „einbeittum
brotavilja“ sínum gat sýslu-
maður ekki „gleymt“ fyrri
ávirðingum eins og óviljandi
við dómfellinguna.
Haraldur Ólafsson, veð-
urfræðingur og formaður
Heimssýnar, svarar grein
sendiherra ESB hér í
blaðinu með skeleggum
hætti og í fullri vinsemd í
gær. Eftir yfirferð um ýmis
atriði í grein sendiherrans
og að hafa bent á hvað þau
standi völtum fótum víða,
lýkur Haraldur Ólafsson
grein sinni þannig: „Að lok-
um deilir sendiherrann tár-
votur með okkur reynslu
sinni af vonsku sískrök-
vandi andstæðinga Evrópu-
samstarfs í Bretlandi. Gott
er að geta glatt þennan gest
okkar Íslendinga með því að
upplýsa að hér á landi eru
ákaflega fáir andstæðingar
Evrópusamstarfs. Ef frá
eru taldir fáeinir maðkar í
mjöli fyrr á árum og á köfl-
um óþörf fyrirferð danskra
og um hríð breskra yfir-
valda hefur samstarf við
önnur Evrópulönd í grófum
dráttum gengið þokkalega í
á annað þúsund ár og engar
horfur eru á breytingu þar
á. En þótt andstæðingar
Evrópusamstarfs séu ekki
margir á Íslandi eru and-
stæðingar þess að deila
völdum yfir orkumálum á
Íslandi með erlendu ríkja-
sambandi afar margir. Þar
fer nefnilega allur þorri
þjóðarinnar og ólíkt sendi-
herranum hefur hann ekki
misskilið neitt.“
Umræða um
„orkupakka“
herðist á meðan
stjórnvöld fela enn
afstöðu sína}
Ekki misskilið neitt
F
yrr í vikunni lauk alþingi fyrri
umræðu fjárlaga. Þessi fjárlög
eru sóknarfjárlög, fjárlög þar
sem sótt er fram á öllum svið-
um. Aukningin milli ára er 4,6
prósent. Við erum að sækja fram í inn-
viðum öllum, við erum að bæta þjónustu,
styrkja menntakerfið, heilbrigðisþjónust-
una og velferðarþjónustuna. Þessi sókn er
bæði nauðsynleg og tímabær. Leiðarstefið
er alls staðar það sama, aukinn jöfnuður,
en samfélag sem einkennist af jöfnuði er
betra samfélag fyrir alla.
Heilbrigðisþjónustan er í brennidepli í
fjárlögunum og það er sérstaklega ánægju-
legt að fá hlutverk í því að sækja fram í
þágu þessa mikilvæga hluta samfélagssátt-
málans. Þessi áhersla er skýr og afgerandi
í þessu fjárlagafrumvarpi.
Fjárlögin eru því verulegt fagnaðarefni fyrir heil-
brigðisþjónustuna. Aukningin í málaflokkinn er um
9,5 milljarður frá yfirstandandi ári og það er bætt í á
öllum sviðum þjónustunnar. Nokkur atriði sem þar
standa upp úr eru nýbygging Landspítala, sem er
löngu tímabær, efling heilsugæslunnar sem fyrsta
viðkomustaðar í heilbrigðiskerfinu, fullfjármögnun
geðheilbrigðisáætlunar og verulega aukið fjármagn í
það að draga úr kostnaðarþátttöku sjúklinga. Að
draga úr kostnaðarþátttöku sjúklinga er sérstakt
réttlætismál og snýst um það að jafna aðgang að
heilbrigðisþjónustu óháð efnahag. Það er
ekki bara réttlætismál, það er líka kjara-
mál og samkvæmt Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnuninni er það eitt mikilvæg-
asta málefni sem við getum tekist á
hendur til þess að berjast gegn fátækt í
heiminum.
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnar Katr-
ínar Jakobsdóttur fjallar fyrsti kaflinn um
heilbrigðismál. Þar þarf að taka til hend-
inni enda hefur heilbrigðisþjónustan ekki
notið raunverulegrar uppbyggingar allt
frá hruni. Sækja þarf fram í þágu opin-
berrar þjónustu bæði til að nýta opinbert
fé eins vel og kostur er en ekki síður til
þess að leggja megináherslu á jöfnuð og
gæði í þróun þjónustunnar. Skapa þarf
skýra heilbrigðisstefnu fyrir Ísland með
hliðsjón af þörfum allra landsmanna þar sem ein-
stakir þættir þjónustunnar verða skilgreindir betur
og samspil þeirra. Sú vinna stendur nú yfir og áætlað
er að þingsályktunartillaga um heilbrigðisstefnu
verði lögð fram á vorþingi.
Nú er kominn tími til að leggja megináherslu á
þennan mikilvæga málaflokk, heilbrigðismálin. Það
mun ríkisstjórnin gera og sú áhersla endurspeglast í
þessum fjárlögum. Þannig sköpum við betra heil-
brigðiskerfi fyrir alla.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Sóknarfjárlög
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Eftir metár í fyrra í veiðumá sæbjúgum hófst nýttfiskveiðiár af krafti 1.september. Veiðar hafa
einkum verið stundaðar fyrir austan
land í haust og nú er búið að loka hólfi
frá Norðfirði suður undir Stöðvar-
fjörð. Góður afli hefur einnig fengist
á svæði, sem kennt er við Hvítinga út
af Hvalnesi, suður af Djúpavogi.
Davíð Freyr Jónsson, fram-
kvæmdastjóri Aurora Seafood, segir
að veiðar hafi gengið vel í september
og október og hafi komið í kjölfarið á
einstaklega góðum afla í sumar. Á
síðasta fiskveiðiári veiddust rúmlega
5.400 tonn, en það sem af er þessu ári
er búið að landa 1.525 tonnum. Í skil-
greindum veiðihólfum veiddust um
2.000 tonn á síðasta fiskveiðiári og
meira en helmingur aflans veiddist
því utan þeirra.
Viðmiðun var náð fyrir viku í
Norðfjarðarhólfinu, en flest skipin
hafa verið fyrir austan í haust og
landað víða á Austfjörðum. Nú eru
veiðar byrjaðar í Aðalvík, en þriðja
skilgreinda hólfið er út af Garðskaga.
Davíð segist reikna með að ef svo
heldur sem horfir verði afla í veiði-
hólfunum náð snemma á þessu fisk-
veiðiári.
Hvítinga-svæðið er ekki skil-
greint af sjávarútvegsráðuneytinu
sem sérstakt veiðihólf með hámarks-
afla. Sama er að segja um hólf út af
Patreksfirði, sem lofaði góðu síðasta
sumar, að sögn Davíðs. Fyrr í ár var
hins vegar tekin ákvörðun um að loka
tímabundið fyrir sæbjúgnaveiðar í
Breiðafirði.
Aukin veiðigeta
Veiðarnar eru ekki í aflamarki
heldur bundnar leyfum og hafa níu
bátar slík leyfi. Nú eru veiðarnar
ólympískar og eru stundaðar í hólf-
unum þar til hámarki er náð og síðan
á öðrum svæðum. Davíð segist reikna
með að menn muni eflaust halda
áfram að leita og nýta önnur svæði.
Hann segir að bátarnir verði stöðugt
öflugri og sókn og veiðitækni hafi
aukist. Stærsta skipið á þessum
veiðiskap er Friðrik Sigurðsson ÁR
og er hann kominn með um 480 tonn
á fiskveiðiárinu eða um tvöfalt meira
en næstu skip.
Davíð varar við of mikill sókn á
einstök svæði, veiðarnar þurfi að
vera sjálfbærar og reksturinn að
standa undir sér til lengri tíma. Hann
kallar jafnframt eftir ábyrgri veiði-
stjórnun á sæbjúgnaveiðum til fram-
tíðar og segist vona að Sjávarútvegs-
ráðuneyti og Hafrannsóknastofnun
vinni hana í samvinnu við leyfishafa,
sem hafi veiðireynslu og þekkingu á
veiðunum. Markaðir á sæbjúgum
hafi haft þá tilhneigingu að vera við-
kvæmir fyrir framboðsaukningu og
veiðar áður lagst niður vegna hruns á
eftirspurn. Því sé rík ástæða til að
vanda til verka.
Í sumar kynnti sjávarútvegs-
ráðuneytið til umsagnar drög að
reglugerð um veiðar á sæbjúgum.
Með henni er m.a. opnað fyrir mögu-
leika á tilraunaveiðiðleyfum á nýjum
svæðum.
Ljósin að verða rauð
„Það er sérkennilegt að uppi séu
hugmyndir um að fjölga skipum á
þessum veiðum á sama tíma og öll
ljós í mælaborði Hafró eru að verða
eldrauð. Útgerðirnar halda eðlilega
áfram að þróa sig með það að mark-
miði að auka veiðigetuna og fjölgi
ráðuneytið skipum mun það stangast
harkalega á við ráðleggingar Hafró.
Þá er ekki spurning í mínum huga að
álagið verði of mikið og afleiðingar
fyrir stofninn og reksturinn eins-
konar rússnesk rúlletta,“ segir Dav-
íð.
Í umsögn bæjarstjórnar Ölfuss
um málið segir: „Bæjarstjórn Ölfuss
gerir athugasemdir við fyrirhugaðar
breytingar á reglugerð um veiðar á
sæbjúgum og telur að þær geti haft
veruleg áhrif á rekstur þeirra fyrir-
tækja sem starfa við veiðar og
vinnslu. Fyrirtækin hafa unnið mikið
frumkvöðlastarf sem hefur stuðlað að
aukinni atvinnuuppbyggingu og
skapað störf sem að öðrum kosti
hefðu ekki orðið til.
Í ljósi þeirrar staðreyndar að
tugir starfa hafa tapast í sveitarfé-
laginu í fiskveiðum og fiskvinnslu á
umliðnum árum telur bæjarstjórn
eðlilegast að halda sig við núverandi
fyrirkomulag um sinn, læra af því og
betrumbæta með samvinnu við þau
fyrirtæki sem starfa við þessar veið-
ar og vinnslu.“
Enn góður afli en ótt-
ast aukna sókn og álag
Morgunblaðið/Sigurður Aðalsteinsson
Um borð í Eyja NK 4 Góður afli af sæbjúgum á miðunum fyrir austan land.
Viðurkenningar
» Aurora Seafood ehf., í
samstarfi við Curio ehf., fékk
Svifölduna, verðlaun fyrir
framúrstefnuhugmynd
Sjávarútvegsráðstefnunnar
2018, fyrir þróun sæbjúgna-
vinnsluvélar.
» Þá hlaut fyrirtækið á síð-
asta ári yfir 200 milljóna króna
styrk frá sjóði á vegum Evópu-
sambandsins til að þróa og
tæknivæða veiðar og vinnslu.
» Útflutningsverðmæti af-
urða sæbjúgna frá Íslandi á
síðasta fiskveiðiári gæti slagað
hátt í tvo milljarða króna.
» Mest er selt til Kína, en
þar og víða annars staðar eru
þau nýtt í heilsuvörur.