Morgunblaðið - 23.11.2018, Blaðsíða 96

96 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. NÓVEMBER 2018
Hér eru birtir tveir kaflar úr bók-
inni með völdum myndum.
Snorrastaðatjarnir:
Þeir sem koma í fyrsta skipti að
Snorrastaðatjörnum og Háabjalla
verða oftast undrandi yfir því að
finna slíka náttúruvin svo stutt frá
umferðar-mesta þjóðvegi landsins.
Umhverfið er allt hið fegursta og
minnir einna helst á smækkaða út-
gáfu af Þingvöllum með misgengj-
um og sigdæld.
Klettahamarinn Háibjalli veitir
gott skjól í norðanáttinni en hann
er austast af fimm misgengjum sem
ganga út af Vogastapa til suðvest-
urs. Rétt sunnan Háabjalla eru
Snorrastaðatjarnir, kenndar við
fornt býli sem fór í eyði líklega á 17.
öld. Þær eru gróskumiklar og mik-
ilvægur áningarstaður farfugla vor
og haust. Snorrastaðatjarnir og
Háibjalli eru á náttúruminjaskrá.
Þessi fallega náttúruparadís hef-
ur í áratugi verið vinsælt útivistar-
svæði meðal Suðurnesjamanna.
Margir eiga þaðan góðar æsku-
minningar og hafa því sterkar
taugar til svæðisins. Á árum áður
fóru ungmenni oft þangað í útilegu,
þar sem brugðið var á leik í lund-
inum og buslað í tjörnunum. Um
árabil voru skátar þar með aðstöðu
í skála.
Trjálundurinn er afrakstur ára-
tuga starfs Skógræktarfélags Suð-
urnesja, sem fyrir löngu síðan hefur
afsannað að ekki sé hægt að rækta
trjágróður á Suðurnesjum.
Nokkrum kílómetrum sunnar er
eldstöð sem nefnd er Arnarsetur.
Þaðan hafa runnið hraun sem kaf-
fært hafa tjarnirnar að hluta. Við
það hafa myndast nokkrir mynd-
arlegir gervigígar sem sjást rétt of-
an við hraunbarminn.
Úfið hraunið gefur tjörnunum
sérstakan svip. Snorrastaðatjarnir
og umhverfi þeirra er jarfræðilega
afar áhugavert enda glöggt dæmi
um misgengi og gliðnun jarðskorp-
unnar á sprungurein. Sprungurnar
sjást vel þegar staðið er ofan á
bjallanum og horft yfir víðáttumikil
hraun Þráinsskjaldar, sem er ein af
fornu gosdyngjunum á Reykjanes-
skaga. Þær mótuðu landslag hans á
fyrstu árþúsundum nútíma eftir
hop ísaldarjökulsins.
Trölladyngja
Nágrannafjöll Keilis eru syst-
urnar Trölladyngja og Græna-
dyngja. Ekki er þó um að ræða
dyngjur í jarðfræðilegum skilningi
heldur eru þetta dæmigerð mó-
bergsfjöll sem myndast hafa við
eldgos undir jökli. Fjallganga á þær
systur býður upp á stórbrotið út-
sýni til allra átta. Þar sést vel yfir
hraunin í kring, Afstapahraun í
norðri og í suðri blasa við eldvörp
og hraun Móhálsadals sem vitnis-
burður um feiknamikla goshrinu
Krýsuvíkurelda er hófust árið
1151.
Trölladyngja og Grænadyngja
tilheyra Núpshlíðarhálsi sem ligg-
ur samhliða Sveifluhálsi en báðir
hafa þeir hlaðist upp við endur-
tekin sprungugos undir jökli. Slíkir
móbergshryggir eru vandfundnir
annars staðar en á Íslandi. Suð-
vestur af Trölladyngju er ákaflega
litríkt gil í svokölluðum Sogum en
þar hefur jarðhitinn skapað þessa
litasinfóníu í ummynduðu berginu.
Allt þetta svæði er ákaflega áhuga-
vert og upplagt til lengri sem
styttri gönguferða, stutt frá mesta
þéttbýlissvæði landsins.
Undur Reykjanesskaga
Í bókinni Reykjanes-
skagi – Náttúra og
undur birtir Ellert
Grétarsson ljósmyndir
sem hann hefur tekið í
ótal gönguferðum víðs-
vegar um skagann á
undanförnum tólf ár-
um. Auk myndanna er í
bókinni að finna ýmsan
fróðleik um það sem
fyrir augu ber.
Ljósmyndir/Ellert Grétarsson
Spákonuvatn Trölladyngja til vinstri og Grænadyngja til hægri. Sogaselsgígur til vinstri og ofan við hann sést yfir graslendið á Höskuldarvöllum.
Sog við Trölladyngju Í gilinu er litasinfónía ummyndaðs gosbergs og ýmissa leirtegunda og útfellinga.
Gróðurvin Lækjarvellir við nyrðri enda Djúpavatns sem er forn eldgígur.