Morgunblaðið - 06.12.2018, Side 38

38 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 2018
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
VIÐTAL
Sigurður Ægisson
sae@sae.is
Rétt eftir að Þverárfjallsvegur tek-
ur að lækka ofan í Norðurárdal í
Austur-Húnavatnssýslu víkkar allt
í einu útsýnið. Þarna er Hvamms-
hlíð. Þar býr Caroline Kerstin
Mende, eða bara Karólína – bóndi,
rithöfundur og verkfræðingur. Já,
og bókaútgefandi.
Það eru 10 km að næsta býli í
vestri, Njálsstöðum, og 17 km að
því næsta í Skagafjarðarsýslu,
Heiði. En Karólína unir sér þarna
vel með hundunum sínum tveimur,
Baugi og Kappa. Þar eru líka hest-
arnir Bleikur, Eitill, Ófeigur og Sí-
ríus og reyndar enn fleiri vinir,
raunar 50 til viðbótar, kindurnar
Bjarki, Bragi, Doppa, Dóra, Dríf-
andi, Drottning, Elín, Fálki,
Flekka, Freyja, Freyr, Fríða,
Frosti, Funa, Gísli, Glóa, Grámóri,
Guðrún, Gústa, Gústi, Haki, Ham-
ingja, Harpa, Heiðrún, Helga,
Hildur, Iða, Katla, Lagsi, Lilja,
Lína, Lísa, Ljóma, Ljúfur, Loki,
Lúsía, Mía, Mías, Nína, Njáll,
Ronja, Silfri, Sjafnar, Snorri,
Sproti, Tilda, Ugla, Verðandi, Vild-
ís og Þoka.
Þegar blaðamaður gerði sér ferð
þangað á dögunum var 12 gráðu
frost og ekki hægt að keyra allan
malarveginn að íbúðarhúsinu
vegna snjóa. Þetta eru um 800
metrar og alvanalegt að Karólína
þurfi að geyma jeppann á öruggum
stað, nærri þjóðveginum. Loka-
áfanginn var því farinn á tveimur
jafnfljótum.
Of þröngt í Hegranesi
Dýrindis hádegisverður beið
komumanns í notalegum bænum,
vatnableikja í aðalrétt og skyr í eft-
irrétt, auk íslensks meðlætis af
ýmsu tagi.
Fallegt leirtauið, blómum
skreytt og rúmlega 100 ára gamalt,
hafði verið í eigu Braga Húnfjörð
Kárasonar á Þverá, en Karólína
fengið það að gjöf eftir andlát hans
25. júní í sumar. Þar missti hún
góðan og traustan nágranna, sem
var henni sem afi.
Karólína er fædd árið 1970 í Bre-
men, ólst upp norðan við Hann-
over, á litlum sveitabæ, og þess
vegna kveðst hún vera svo nátengd
landbúnaði og því sem honum til-
heyrir.
„Ég kom fyrst hingað til lands
árið 1989, eftir að hafa lokið námi í
framhaldsskóla, og var hér á
kúabúi, Húsatóftum á Skeiðum. Í
rauninni var ég þegar þá orðin Ís-
lendingur í hjarta mínu og vissi að
ég að ég myndi setjast að hér,“ seg-
ir hún.
Og árið 2010 var loksins hægt að
láta verða af því. Hún teiknaði sér
lítið hús, fékk það smíðað í ná-
grenni Selfoss og að því búnu ferj-
að norður í Hegranes í Skagafirði.
Þar var hún áður búin að kaupa sér
8 hektara land.
Eftir um fimm ára búsetu þar fór
hún að líta í kringum sig.
„Hitt var bara of lítið, of þröngt.
Mig langaði í fleiri kindur en þær
sjö sem ég átti, og var að leigja
eitthvað með, en svo ákvað ég að
fara að leita að einhverju stærra og
datt niður á þessa jörð fyrir til-
viljun. Ég gat selt hina jörðina og
keypt þessa fyrir sömu upphæð.
Þessi er rúmlega 600 hektarar.“
Síðast var búið þarna 1888. En
haustið 2015 var nýr landeigandi
kominn þangað og vetur innan seil-
ingar. Húsið var flutt á bíl upp eftir
og vandlega fest þar á sökkul. Því
var komið í dálítið skjóli fyrir norð-
anáttinni. Og það er stöðugra núna
en áður, segir Karólína, enda betur
fest niður, en titrar stundum ef
vindur fer yfir 20 metra á sekúndu.
Oft er þó logn.
Auðvelt var að ná í rafmagn, því
byggðalínan liggur þarna skammt
frá. Og vatn tekur hún úr kalda-
vermslum í fjallinu. Og netsam-
band fær hún í gegnum 3G-lykil.
Engin tún eru þarna, en samt
gott beitiland upp fjallið og Karól-
ína hefur grætt upp bera mela með
að gefa hrossunum og kindunum á
þeim á veturna með skínandi ár-
angri. Berjaland er vænt, aðal-
bláber, blá og svört. Og það er fisk-
ur í Hvammshlíðará.
Ullin af mislitu fé vinsæl
Karólína hefur mörg járn í eld-
inum en aðalvinnan á veturna núna
er að selja ull frá bændum á svæð-
inu til útlanda, sem mikill áhugi er
fyrir, einkum í þýskumælandi lönd-
um Evrópu.
„ÍSTEX, íslenskur textíliðnaður,
hafði engan áhuga á þessari ull og
greiddi lítið fyrir, en nákvæmlega
þessi ull er mjög vinsæl meðal
handverksfólks ytra – í Austurríki,
Sviss og Þýskalandi, jafnvel í Hol-
landi – og ég fór að prófa mig
áfram og er komin í ágætis sam-
bönd og verðið er gott, annars
myndi þetta aldrei ganga upp, því
auðvitað þarf að senda þetta um
langan veg,“ segir hún. „Jafnframt
er ég með námskeið í kringum ís-
lensku ullina, þannig að ég fer 2-3
sinnum utan í þessum erindagjörð-
um, vor og haust, og fer með ís-
lenskan mat og er þar langa helgi.
Þetta er svona íslenskur dagur hjá
mér þar sem ég miðla hefð-
bundnum aðferðum við að taka of-
an af og kemba og þvíumlíkt, gera
allt eins og það var gert hérna í
gamla daga. Það eru mjög fáir að
gera þetta nú á dögum. Einnig er
ég að skrifa bækur og greinar, eins
og áður, samt er þetta orðið minna
hvað bækurnar varðar, ég er að-
allega að selja þær sem ég var búin
að skrifa og gefa út áður, sjö tals-
ins. Þrjár eru á ensku og þýsku en
hinar fjórar eingöngu á þýsku. Ég
er líka búin að gefa út kennslu-
myndbönd um ullina á þýsku og um
kindurnar og íslenskar mjólkur-
vörur, hvernig maður gerir þetta
bara í eldhúsinu heima. Aðaltekj-
urnar koma af þessu öllu.“
„Þegar göngur og réttir eru
kemur fólk til mín frá útlöndum, 8-
10 manna hópur úr áðurnefndum
löndum, og er hér í fimm daga, til
að fræðast um kindur og ull. Við
tökum virkan þátt í göngum hérna
á svæðinu mínu, förum á Heimilis-
iðnaðarsafnið á Blönduósi og heim-
sækjum líka þvottastöðina ÍSTEX
og sauðfjárbændur hérna á svæð-
inu og tölum við þá um ýmislegt,
spyrjum þá um allt milli himins og
jarðar. Við svona kíkjum á bak við
tjaldið, svo að segja.“
Ekkert venjulegt dagatal
Karólína eignaðist góða ná-
granna við flutninginn í Hvamms-
hlíð. En sá allra besti átti heima á
næsta bæ, Þverá. Það var áður-
nefndur Bragi. Hann kom oft til að-
stoðar ef með þurfti, oftar en ekki á
dráttarvélinni sinni. Henni var því
engin bráðnauðsyn að eiga slíkt
tæki. En við fráfall hans varð
breyting á, enda kindurnar margar
og þurfti að gefa á vetrum. Og hey-
rúllurnar stórar og þungar.
Um mánuði síðar fékk Karólína
snilldarhugmynd og var búin að
koma henni í framkvæmd í lok
ágúst. Hún ætlaði að gefa út daga-
tal á íslensku og þýsku í stærðinni
A3, þar sem íbúarnir 57 væru í að-
alhlutverki, það átti að sýna lífið
þarna allan ársins hring, auk þess
að birta fróðleik um gömlu íslensku
mánaðaheitin og fleira.
Karólína hafði stofnað eigið
bókaforlag ytra árið 2014 til að
koma að þessum hugverkum sínum
öllum. Það nefnist Alpha Ursa Min-
or, sem er latneska heitið á Norð-
urstjörnunni. Styttra heitið er Ver-
lag Alpha Umi.
Dagatalið braut hún um sjálf og
lét prenta í Þýskalandi, líkt og
bækurnar.
„Ekki löngu seinna náði ég að
kaupa mér gamlan, tækjalausan
Zetor á Hauganesi. Ég fékk aðstoð
og ráðleggingar hjá vinum, því ég
vissi ekki mikið um dráttarvélar.
Þetta var í september. Það er ekki
svo einfalt að fá góða dráttarvél
sem hentar, þolir vel kulda en er
ekki dýr. Vörumiðlun flutti hana
svo á vélaverkstæði á Sauðárkrók.
Þá var þetta komið, aðalmálið. Ég
auglýsti svo á Facebook eftir rúllu-
greip og skóflu og var búin að festa
kaup á hvoru tveggja innan fárra
daga. Þessir fylgihlutir voru á
tveimur bæjum fyrir sunnan, en
einungis um 5 kílómetra frá hvor
öðrum. Þetta var magnað. Vinkona
mín var á ferðinni suður um þetta
leyti, og tók með sér kerru og kom
með þetta í bakaleiðinni. Á verk-
stæðinu var vélin svo yfirfarin.
Verkið dróst eilítið, en það kom
ekki að sök því veðurfarið hélst
gott. Allt hefur því gengið vonum
framar. Ég hefði getað sótt hana á
föstudag í síðustu viku en þá gekk
vonskuveður yfir landið, sem kunn-
ugt er.“
Gott að vera í Hvammshlíð
– En er ekkert einmanalegt
þarna á heiðinni?
„Nei, nei. Ég er með hundana
mína og kindurnar og hestana og
hef því allt til alls. Ég er ekki háð
fólki, annars myndi ég ekki búa
hér. Samt finn ég að það er erfitt að
hafa ekki Braga, við náðum strax
svo vel saman, ég gat alltaf treyst á
hann, svo að það er allt öðruvísi
núna. En ég á samt virkilega góða
vini sem er alltaf hægt að hringja í
og ef eitthvað myndi koma upp á
myndi auðvitað einhver þeirra
koma og hjálpa mér, ég efast ekk-
ert um það. Og ég veit hvað ég vil
ekki. Ég gæti ekki hugsað mér að
búa í þéttbýli. Ég fer sjaldan í
kaupstað, bara til að kaupa í mat-
inn.
Hér er gott að vera. Ég get
eiginlega ekki gert upp á milli árs-
tíðanna, þær hafa allar sinn sjarma,
veturinn líka. Ég elska t.d. snjó.
Þakklæti er efst í huga mér fyrir
þessar frábærar viðtökur sem
dagatalið hefur fengið, sem og fyrir
hina umfangsmiklu aðstoð frá góð-
um vinum svo sem sveitungum og
jafnvel áður ókunnugum,“ segir
hún, og bætir við: Og fyrir allt
þetta „ólíklega“ sem gerðist ein-
faldlega þannig að allt gekk upp.“
Þau sem hafa áhuga á að eignast
dagatalið og styðja þannig jafn-
framt við bakið á húnvetnsku drift-
ar- og atorkukonunni geta sent
henni tölvubréf á netfangið
14carom@web.de eða haft sam-
band á Facebook þar sem má finna
hana undir nafninu Karólína í
Hvammshlíð. Eða þá hringt í síma
865-8107. Einnig er það til sölu í
Skagfirðingabúð á Sauðárkróki.
Það kostar 3.000 krónur.
„Ég er ekki háð fólki“
 Caroline Kerstin Mende keypti 600 hektara eyðijörð og býr þar með vinum sínum úr dýraríkinu
 Finnst hvergi betra að vera en hér á landi  Gaf út dagatal til að fjármagna dráttarvélakaup
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Vinir Caroline Kerstin Mende í Hvammshlíð ásamt góðum vinum sínum, Baugi og Kappa.
Hvammshlíð Útsýnið frá Hvammshlíð niður Norðurárdal og til Húnaflóa.
Dagatalið Karólína útbjó dagatal með myndum af ferfættum vinum sínum.