Morgunblaðið - 12.01.2019, Blaðsíða 46

46 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JANÚAR 2019
Söfn • Setur • Sýningar
LISTASAFN ÍSLANDS
Þjóð verður til – Menning og samfélag í 1200 ár
grunnsýning Þjóðminjasafnsins
Heiðnar grafir í nýju ljósi
– sýning um fornleifarannsókn á Dysnesi við Eyjafjörð
Kirkjur Íslands: Skrúði og áhöld. Straumar og stefnur í Bogasal
Kirkjur Íslands: Með augum biskups og safnmanna í Myndasal
Heiða Helgadóttir – NÆRandi á Vegg
Leitin að klaustrunum í Horni
Safnbúð fjölbreytt úrval gjafavöru
Kaffitár ljúfar veitingar í fallegu umhverfi
Sjónarhorn - Ferðalag um íslenskan myndheim fyrr og nú
grunnsýning Safnahússins
Jónsbók, kirkjulist, skjöl, samtímalist, alþýðulist, plötuumslög,
ljósmyndir, landakort, vaxmynd og margt fleira
Bókverk og Kveisustrengur
úr Landsbókasafni Íslands - Háskólabókasafni
Fræðslurými og skemmtilegt fræðsluefni fyrir alla fjölskylduna
Safnbúð Bækur og gjafavörur í úrvali
Júlía & Julia ljúfar veitingar í fallegu umhverfi
Safnahúsið er hluti af Þjóðminjasafni Íslands
Hverfisgata 15, 101 Reykjavík, s. 530 2210
www.safnahusid.is - https://www.facebook.com/safnahusid/
Opið þriðjud.-sunnud. kl. 10-17
SAFNAHÚSIÐ VIÐ HVERFISGÖTU
ÞJÓÐMINJASAFN ÍSLANDS
Suðurgata 41, 101 Reykjavík, s. 530 2200,
www.thjodminjasafn.is • www.facebook.com/thjodminjasafn
Opið þriðjud.-sunnud. kl. 10-17
VÉFRÉTTIR – KARL EINARSSON DUNGANON
FJÁRSJÓÐUR ÞJÓÐAR Valin verk úr safneign
BÓKFELL eftir Steinu í Vasulka-stofu
SAFNBÚÐ – Listrænar gjafavörur
Fríkirkjuvegi 7, 101 Reykjavík, sími 515 9600, www.listasafn.is.
Listasafn Íslands er opið alla daga nema mánudaga frá kl. 10-17
LISTASAFN SIGURJÓNS ÓLAFSSONAR
TENGINGAR – SIGURJÓN ÓLAFSSON
OG NOKKRIR SAMFERÐAMENN HANS
Opið allar helgar frá kl. 13-17. Laugarnestanga 70, sími 553 2906, www.lso.is
Kaffistofa – heimabakað meðlæti
SAFN ÁSGRÍMS JÓNSSONAR
- HEIMILI LISTAMANNS OG SÝNINGAR
KORRIRÓ OG DILLIDÓ - ÞJÓÐSAGNAMYNDIR ÁSGRÍMS JÓNSSONAR
Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 13-17.
Bergstaðastræti 74, sími 515 9625, www.listasafn.is
Sýningin Hreyfing verður opnuð í
dag, laugardag, klukkan 17 í sýn-
ingarrýminu Midpunkt í Hamra-
borg 22 í Kópavogi. Á sýningunni
eru verk fjögurra myndlistarmanna
sem allir fást á einhvern hátt við
hreyfingu, líkamlega áreynslu,
dans eða kóreógrafíu. Listamenn-
irnir eru þau Árni Jónsson, Elísabet
Birta Sveinsdóttir, Gígja Jónsdóttir
og Curver Thoroddsen.
Gestum býðst að taka þátt í átak-
inu, því líkamsræktaraðstaða verð-
ur í rýminu og hægt að nýta sér
hana meðan myndverkin eru upp-
lifuð. Gestum býðst þannig að vera
beinir þátttakendur í hreyfingunni
og, samkvæmt tilkynningu, að upp-
fylla þannig áramótaheitin um leið.
Árni Jónsson er útskrifaður úr
LHÍ og fæst við leikmyndagerð í
kvikmyndum og leikhúsi, sem er
mjög áberandi í vídeóverkum hans.
Elísabet Birta er dansari og mynd-
listarkona sem kannað hefur hlut-
gervingu líkama með gjörningum,
innsetningum og vídeóverkum.
Gígja Jónsdóttir er útskrifuð úr San
Francisco Art Institute í myndlist
en er einnig með bakgrunn í dansi.
Curver Thoroddsen er þekktur í
bæði tónlistar- og myndlistarheim-
inum og beitir blönduðum miðlum
og gjörningum.
Midpunkt er rekið af hjónunum
Ragnheiði Sigurðardóttur Bjarn-
arson og Snæbirni Brynjarssyni.
Með sýningunni vilja þau bjóða
fólki upp á árekstur kóreógraf-
ískrar hugsunar og myndlistar, sem
fái fólk til að sjá hreyfingu í nýju
ljósi.
Sýna verk um hreyfingu og áreynslu
Gjörningar Sena úr einu vídeóverkanna á sýningunni Hreyfing í Midpunkt.
Á teknóvængjum þöndum
leiðar en raftónlistargeirinn. Þetta
var ekki svona; á tíunda áratugn-
um var Thule sæmilega áberandi
með sitt efni í almennum áhuga-
mannakreðsum en í dag er eins og
huliðshjálmur liggi yfir þessari
senu. Og þetta er í öfugu hlutfalli
við iðjusemina í útgáfu, en í fyrra
var mikill handagangur í öskjunni.
Plötur eru þó oft gefnar út í Evr-
ópu þar sem þær ferðast ekki út
fyrir klúbba og DJ-menningu við-
komandi landa, lög og plötur lúra
einatt á Bandcamp eða Soundcloud
og tónlistin er þess eðlis að hún
þolir illa dagspilun í útvarpi. Auk
þess eru þeir sem á bak við tónlist-
ina standa oft „andlitslausir“, bak-
sviðsmenn og græjugaurar sem
trana sér lítt fram.
Að þessu sögðu áttu tveir að-
ilar, Andi og Futuregrapher, ágæt-
is innslög á árinu og þeir stóðu sig
auk þess vel í fjölmiðlatengingum.
Futuregrapher hefur lengi verið
með iðnari raftónlistarmönnum og
stendur sig auk þess vel sem út-
gefandi (Möller Records). FALK-
útgáfan átti þá gott ár. Hún hefur
venjulega einbeitt sér að einkar
jaðarbundnu efni en á síðasta ári
kom út slatti af tiltölulega aðgengi-
legu teknói og „húsi“. T.a.m. kom
út virkilega fín plata með hinum
danska Asmus Odsat og hinum
pólska ERZH. Einnig mjög fínar
plötur með astvaldi, Jónbirni og
AAIIEENN, plötur með fjórum til
sjö lögum oft.
Teknóboltarnir Volruptus og
Bjarki áttu stuttskífur og
skemmtilegt hvernig íslenskir
raftónlistarmenn leika sér með ís-
lenskuna, þrátt fyrir að plöturnar
séu aðallega á erlendum markaði.
Plata Bjarka heitir Óli Gumm og á
Það er nóg á seyði í
íslenskri raf-, hús- og
teknótónlist og síðasta
ár var giska gjöfult
útgáfulega séð.
TÓNLIST
Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@arnareggert.is
Það er nóg um að vera í ís-lenskri dægurtónlist, ég getstaðfest að þessir útlendu
fjölmiðlar og ferðamenn eru að
segja dagsatt þegar þeir undra sig
á virkninni hér uppi á skeri. Hins
vegar eru geirarnir missýnilegir.
Við tökum vel eftir því sem er að
gerast í poppi og rokki, hipphoppið
fer framhjá fáum og þungarokks-
sveitir á borð við Dimmu og
Skálmöld eiga oggulítinn stað í
hjartanu á ömmu gömlu.
Grasrótin, t.d. það sem hið
merka listasamlag post-dreifing
hefur staðið fyrir, er huldari. En
ég er farinn að sjá (og heyra) að
enginn geiri er meira utan alfara-
Valgerður Þ. Jónsdóttir
vjon@mbl.is
Þótt myndlistarkonurnar Eirún Sig-
urðardóttir og Jóní Jónsdóttir kalli
ekki allt ömmu sína, var þeim svolít-
ið brugðið skömmu fyrir tökur á
kvikmyndinni Sálnasafn, sem þær
hafa veg og vanda af í nafni Gjörn-
ingaklúbbsins, og sýnd verður kl. 17
í dag, 12. janúar, í Bíó Paradís. „Há-
tíðarsýning,“ segja þær og að mynd-
in sé í fullri Gjörningaklúbbslengd,
18 mínútur.
Nánasta framtíð Sálnasafns gæti
að þeirra sögn falist í stutmyndahá-
tíðum víðsvegar um heim og
tengslum við myndlistarsýningar
ýmiskonar. Málið er í ferli.
„Við erum Gjörningaklúbburinn
og Gjörningaklúbburinn er við.
Þannig hefur það verið frá árinu
2016 þegar sú þriðja hætti í hópn-
um. Við vinnum á mörkum list-
greina og erum svolítið að kyssa
kvikmyndalistina að þessu sinni,“
segja þær og hverfa rúm tvö ár aft-
ur í tímann þegar klúbburinn átti
tvítugsafmæli.
Sjálfstætt kvikmyndaverk
„Meðal annars af því tilefni varð
Sálnasafn til, fyrst sem viðamikill
þátttökugjörningur í samvinnu við
sviðslistahátíðina Everybody’s
Spectacular. Gjörningurinn var
framinn í Hvalfirði sumarið 2016 og
eins og til stóð tókum við í framhald-
inu upp sjálfstætt kvikmyndaverk af
honum á einum sólarhring en án
þátttöku áhorfenda,“ segja Eirún og
Jóní og taka fram að myndin bygg-
ist á gjörningnum en sé ekki heim-
ildamynd um hann.
Þær eru allt í senn handritshöf-
undar, framleiðendur, hugmynda-
smiðir og útlitshönnuðir mynd-
arinnar. Og svo leika þær líka í
henni ásamt hátt í tuttugu manna
hópi listamanna. „Mikið einvalalið
leikara, dansara og myndlistar-
manna, sem auk þess að skapa hver
sinn karakter, tók þátt í að búa til
sviðsmyndina og andrúmsloftið allt
um kring.“
Þar sem Gjörningaklúbburinn
vinnur í alls konar miðlum fannst
þeim Eirúnu og Jóní fara vel á að fá
miðil til að skoða hús sem að hluta
var vettvangur gjörninganna ásamt
hlöðunni, fjósinu og öllum koppa-
grundum þar um slóðir. Það var þá
sem þeim var brugðið eins og áður
er getið.
Mikil óværa í húsinu
„Myndin tekst á við margræðar
víddir hugans og er í senn safn sálna
og sálnaflakk í óræðum aðstæðum
listar og náttúru. Tiltækið með mið-
ilinn átti að hjálpa okkur í hug-
myndaferlinu að skynja það sem við
skynjuðum ekki. Svo fór að miðillinn
fann fyrir mikilli óværu í húsinu,
sem hafði lengi verið mannlaust. Við
gátum ekki byrjað að vinna því hann
réð okkur frá því og taldi slíkt bein-
línis geta verið hættulegt,“ segir
Eirún.
„Hann sagði að fólk færi að slaga,
detta niður stiga, rífast og þvíum-
líkt,“ skýtur Jóní inn í. „Við köll-
uðum til annan miðil, en hann náði
ekki að hreinsa út þessa neikvæðu
orku frekar en sá fyrri, og það tókst
raunar ekki fyrr en sá þriðji kom til
sögunnar,“ heldur Eirún áfram.
Þær trúa því algjörlega að nei-
kvæð orka hafi verið í húsinu. „Við
hefðum þó trúlega ekkert vitað ef
miðillinn hefði ekki komið með okk-
ur þarna í upphafi. Miðlar segja að
sálir, sem eiga erfitt með að skilja
við, komi sér stundum fyrir í húsum
sem hafa staðið lengi auð. Þær eru
kallaðar flökkusálir eða hústöku-
sálir,“ segja þær og bæta við að
miðlarnir hafi sem betur fer einnig
skynjað jákvæða orku, sem þær
nýttu sér í gjörningunum og kvik-
myndinni.
Upptökur af hreinsun
Miðlarnir þrír koma ekki fram í
myndinni frekar en áhorfendurnir,
sem tóku þátt í gjörningunum. „Hins
vegar fengu áhorfendur að heyra
upptökur í rútunni á leiðinni frá
Hallgrímskirkju til Hvalfjarðar af
því þegar reynt var að hreinsa óvær-
una úr húsinu,“ segja Eirún og Jóní
og láta þess getið að hústökusálirnar
hafi verið á bak og burt áður en tök-
ur hófust.
„Við erum svolítið að
kyssa kvikmyndalistina“
 Gjörningaklúbburinn heldur hátíðarsýningu á Sálnasafni
Ljósmynd/Ásta Kristjánsdóttir
Uppábúin Leikstjórarnir Eirún og Jóní fremst og leikhópurinn í Sálnasafni.