SSFblaðið - dec 2015, Qupperneq 6

6
Norræn samvinna
Fulltrúar SÍB fóru í fyrsta sinn á mót norrænna bankamanna
vorið 1937. Var það haldið í Stokkhólmi í boði Sænska
bankamannasambandsins sem þá hélt jafnframt upp á 50 ára afmæli
sitt. Frá Íslandi fóru þeir Haukur Helgason og Þorgeir Ingvarsson.
Fyrsti fundurinn hér á landi í þessi samstarfi Norðurlandanna var
haldinn í Reykjavík árið 1949.
Fram að þessu höfðu hinir norrænu
fundir verið skipaðir fulltrúum
einstakra landssambanda en árið
1952 kom fram tillaga þess efnis að
skipulaginu yrði breytt þannig að í stað
fulltrúafundanna yrði stofnað norrænt
samband bankamanna. Gekk það eftir
og Norræna bankamannasambandið,
NBU, var stofnað 24. ágúst 1953. Hefur það starfað æ síðan
og einkum unnið að kjaramálum bankamanna, fræðslu- og
kynningarmálum og á vegum þess starfa ýmsar fastanefndir. Frá
1964 hefur SÍB átt fastafulltrúa í stjórn NBU.
Jakkar og svuntur
Í 1. tbl. Bankablaðsins árið 1938 er þessa klausu að finna:
„Fyrir nokkrum árum mun það hafa verið ákveðið að Landsbankinn
léti starfsmönnum sínum í té vinnujakka og svuntur, eftir því sem
við ætti í hverju tilfelli. Kvenfólkið er fyrir óratíma búið að fá sínar
svuntur, en ekki bólar á jökkum handa karlmönnunum. „Damerne
først“ var svo sem sjálfsagt en það réttlætir ekki tómlætið í garð
karlmannanna. Vonandi verður þó bætt úr þessu bráðlega.
Einnig virðist engin meining í því, að gera upp á milli dyravarða
Landsbankans og láta aðeins einn þeirra hafa einkennisföt. Þessir
dróttsetar bankans þurfa á einhvern hátt að skera sig út úr, til
þæginda fyrir viðskiptavini bankans. Sama er og með sendla og
sendimenn bankans. Mál þetta hefur verið látið afskiptalaust alltof
lengi og vil ég því skora á þá, sem hlut eiga að máli, að sjá um skjótar
framkvæmdir. – Einn á skyrtunni.“
Kaupfélagsstjórarnir koma
Þannig hljóðar fyrirsögn í
Bankablaðinu í ágúst 1939. Þar er
greint frá því að Landsbankanum
hafi hlotnast sá heiður að fá að
njóta starfskrafta þriggja fyrrum
kaupfélagsstjóra, þeirra Hannesar
Jónssonar, Vilhjálms Þór og
Benedikts Guttormssonar. Síðan segir
í hæðnistón:
„Landsbankinn fær því þrjá
kaupfélagsstjóra á tæpu hálfu öðru
ári, Útvegsbankinn hefur engan
fengið ennþá en aðalgjaldkeri
Búnaðarbankans var áður
kaupfélagsstjóri og heyrst hefir að
aðalbókarastaðan þar hafi verið boðin
kaupfélagsstjóra nokkrum, en sá hafi verið nógu hreinskilinn til að
segjast ekki álíta sig færan til þess að taka við stöðunni og neitað
því algjörlega. – Skyldi finnast annar í staðinn!“
Hugmynd um bankamannaskóla
Menntunarmál bankamanna voru ofarlega á baugi í umræðunni á
fyrstu árum SÍB. Sveinn Þórðarson skrifaði grein í Bankablaðið í
október 1938 en þá mun hugmynd að stofnun bankamannaskóla
fyrst hafa verið hreyft þar. Allnokkrar greinar voru skrifaðar um málið
á næstu árum og um það fjallað á þingum SÍB. Skóli bankamanna
varð þó ekki að veruleika fyrr en í lok sjötta áratugarins.
Hugað að byggingarmálum
Húsnæðisekla var mikil á fjórða áratugnum og raunar mun lengur en
það. Innan SÍB komu strax fram raddir um stofnun byggingarfélags
bankamanna og að því kom í janúar 1942 að sambandið fékk svar
frá borgaryfirvöldum í Reykjavík varðandi umsókn um lóðir á
Melunum, vestan Suðurgötu. Synjaði bæjarráð erindinu að svo
stöddu á þeim forsendum að ekki væri búið að skipuleggja svæðið.
Styrjöldin og dýrtíð sem henni fylgdi svæfði byggingarmálið um
sinn. Byggingarfélag bankamanna var svo stofnað 6. október 1944
og var Jón Grímsson kjörinn fyrsti formaður þess. Hafði það
m.a. forgöngu um innflutning hinna
svokölluðu sænsku húsa í Vogahverfinu
í Reykjavík að lokinni styrjöldinni.
Þrátt fyrir dýrtíðina mátti sjá að
styrjöldinni fylgdu veltiár og mikill
uppgangur sem sést m.a. á því að
auglýsingasíður 1. tbl. Bankablaðsins
árið 1942 voru 54 talsins en efnissíður
aðeins 32!
Snúist til varnar
Menntunar- og menningarmál bankamanna voru helstu viðfangsefni
SÍB fyrsta áratuginn. Haldin voru fræðslukvöld, keppt í skák,
efnt til árshátíða og knattspyrnukeppni þar sem barist var um
„Silfurvíxilinn“, glæsilegan silfurskjöld sem Bankablaðið gaf út
árið 1937.
Eiginleg kjaramál komust fyrst á dagskrá þegar sambandið
mótmælti harðlega dýrtíðarfrumvarpi ríkisstjórnarinnar vorið 1943.
Þar segir m.a.:
„Stríðsgróðinn hefir nær allur fallið í hlut annarra stétta og þá
fyrst og fremst atvinnurekenda í útgerð og verslun, án þess að hægt
sé að færa fram nein rök fyrir því, að þeir hafi frekar til þess unnið
en launþegar og aðrar afskiptar stéttir þjóðfélagsins.“
Hér kveður við nokkuð annan og hvassari tón en áður. Krafan um
samræmd kjör á milli bankanna komust og á dagskrá en á þessum
árum ákváðu bankaráðin einhliða kjör starfsmanna. Það leið ríflega
áratugur áður en SÍB kom beint að undirbúningi reglugerðar um
störf og launakjör allra bankamanna sem gefin var út árið 1956. Fleiri
slíkar fylgdu í kjölfarið og reyndust þær vera undanfari kjarasamninga
á milli aðila upp úr miðjum áttunda áratugnum.
Hannes Jónsson, fyrrverandi
kaupfélagsstjóri Vestur – Hún-
vetninga og alþingismaður. Hann
starfaði jafnframt við endurskoðun
hjá Landsbankanum.