Heimsmynd - 01.12.1993, Blaðsíða 75

Hver man ekki eftir ógiftu afasystrunum eða ömmusystrunum.
Pessum fullorðnu konum sem virtust lifa á einhverju öðru
tilverustigi. Þessar öldnu yngismeyjar. Föðurafi minn átti þrjár
systur, allar ógiftar. Mér fannst það svo skrýtið að ég spurði
hann þegar hann lá á banabeðinu af hverju hann héldi að þær
hefðu ekki gifst. Mig minnir að
hann hafi svarað eitthvað á þá leið
að ef til vill hafi þær litið svolítið
stórt á sig. í gamla daga var nefni-
lega gild ástæða fyrir því að giftast
ekki. Ættingjar höfðu skýringar á
takteinum. Ein hafði einhverntíma
verið í tygjum við einn borðalagðan
í Kaupmannahöfn. Aðrar lifðu undir
ástarstjörnu sem skýldu næturský,
hryggar allt sitt líf. Og þá má ekki
láta þeirra ógetið sem virtust pluma sig ágætlega einar. í
hugskoti margra eru minningar um slíkar konur, þessar með
Betty Davis röddina (sem náttúrulega stafaði af reykingum),
„Amma Lú er kölluð endurvinnslan.
Mér fmnst tal af þessu tagi
niðurlægjandi og endurspegla
viðhorfið ígarð einhleypra."
Salvör Nordal
konur sem voru á kafi í hestamennsku eða fúnkeruðu eins og
Reuters-fréttastofan í smækkaðri mynd. Og þær höfðu sumar
sinn hátt á að gera sig ódauðlegar. Antíkmublurnar þeirra prýða
gjarnan stofur bræðra- eða systradætrana. En það voru ekki
fýsileg örlög að pipra. Gefðu mér tvö tópas svo ég pipri ekki
segja krakkarnir og meina ekkert með því. Hverjum dettur það
svo sem í hug fyrr en hinn kaldi veruleiki skellur á. Þessi
ójöfnuður eykst nefnilega með árunum. Unglingsstelpur velta
þessu ekki alvarlega fyrir sér. Auðvitað eru alltaf einhverjar
hornrekur, einhverjar feimnar eða feitar, bólugrafnar eða
brussulegar. En að þær séu að hafa áhyggjur af eiginmönnum
hlýtur að vera af og frá.
Við vorum einmitt að rifja það upp, ég og vinkona mín þegar
við vorum að skoða inn í dúkkuhús sex ára dóttur minnar,
hvað Ken og Barbie hafa breyst. Dóttir mín er nefnilega með
gamla Ken og hann er alveg eins og skrifstofublók í laginu á
meðan nýi Ken ku vera eins og Arnold Schwartsenegger. En
gamli Ken er búinn að missa báða handleggina, hundurinn
nagaði þá af og hún lætur sér fátt um finnast. Ken liggur þarna
fáklæddur með tvo kringlótta plástra við axlirnar innan um sex
til sjö útgáfur af Barbíum í alls konar múnderingum. Einn
handleggjalaus Ken dugir. Og hún nennir ekki einu sinni að
klæða hann.
En það er ekki svona í lífinu. Við getum ekki búið í bleiku
húsi sex til sjö konur í ballkjólum og bíkiníum með einn
handleggjalausan mann. Við þurfum að vera pör: Ein kona og
einn maður. Þetta eru væntingarnar sem maður leggur upp
með. Endanlega hlutskiptið er að gifta sig og eignast börn.
Þegar Salvör Nordal var lítil stelpa í hópi fimm systra segir
hún að móðir þeirra, Dóra, hafi hvatt þær systur til að ganga
menntaveginn um leið og hún brýndi fyrir þeim mikilvægi þess
að eignast mann og börn. „Manni fannst einhvem veginn að
maður ætti að fara í læknisfræði og eignast síðan fimm börn."
En Salvör gerði hvorugt. Hún lagði stund á heimspeki, sinnti
margvíslegum, skemmtilegum störfum, er nú framkvæmdastjóri
íslenska dansflokksins og býr í fallegri íbúð í Þingholtunum
með útsýni yfir háskólalóðina og Hljómskálagarðinn þar sem
fullorðnir spígspora með börnin sín.
Og Salvör er ekkert að síta það
hlutskipti að vera ein. Henni finnst
það hins vegar „drepfúlt!" í þeim
hjónaklúbbi eins og reykvískt
samfélag er í augum þeirra ein-
hleypu og ekki ku það vera betra í
plássunum úti á landi.
Salvör Nordal er fulltrúi í hópi
nýrrar stéttar kvenna sem eru með
langan námsferil að baki og eru að
hasla sér völl í atvinnulífinu á sama tíma og þær eru að leita
þeirrar lífsfullnægju sem gott fjölskyldulíf býður upp á. Salvör,
sem er 31 árs, er yngst þeirra kvenna sem HEIMSMYND ræddi
við. En árin á milli þeirra skipta ekki sköpum. Reynslan er sú
sama: vonbrigði yfir mannvalinu á íslandi og viss
höfnunarkennd, að vera ekki meðtekin í samfélag hinna sígildu
hjóna, með matarboðum, klúbbum og tilheyrandi.
Ein þeirra glæsilegu kvenna sem tilheyra þessum hópi sagðist
vera orðin örvæntingarfull yfir því að hennar biði það
hlutskipti að vera ein. Hún kom rúmlega þrítug heim úr námi
erlendis og var fljót að koma undir sig fótunum. „Það var
kannski fyndið til þess að hugsa þá að maður ætti eftir að finna
sér lífsförunaut en nú er ég hreinlega orðin uggandi. Ég er ekki
þeirrar gerðar að fara út ein, fólkið á börunum er að meðaltali
mun yngra en ég sjálf og vinafólkið er flest í hjónaböndum og
hefur félagsskap af hvort öðru. Og hjón bjóða ekki einhleypum
konum í heimsókn. Það er ætlast til þess að við „droppum
inn.“
Þessi kona segist hafa verið orðin svo leið á því að eiga alltaf
frumkvæðið að því að leita eftir félagsskap að hún hafi ákveðið
að hætta að hringja í þetta gifta vinafólk sitt og nokkrir mánuðir
hafi liðið án þess að það hafi hringt í hana eða gefið því gaum
að hún hefði ekkert samband haft. „Svo gafst ég auðvitað upp
því ég var orðin glorsoltin í félagsskap og ég hringdi. Þá brá
svo við að þetta fólk húðskammaði mig fyrir að hafa ekki haft
samband.“
Önnur einhleyp kona sem er að nálgast fertugt segir að
lögmál parasamfélagsins séu svo allsráðandi hér, að það sé
ekki einu sinni gert ráð fyrir því að einhleypt fólk þurfi að
kaupa í matinn. „Pakkningarnar miðast alltaf við fjögurra
manna fjölskyldu.“
Hálffertug kona sem hefur náð miklum árangri í starfi sínu var
beðin að tjá sig um líf þeirra einhleypu og svaraði að bragði:
Fjöldi fráskilins fólks sem skilið hefur lögskilnaði
KONUR
30 til 34 ára: 794
35 til 39 ára: 1031
KARLAR
30 til 34 ára: 629
35 til 39 ára: 900
„Líf okkar sem göngum ekki út.!“ „Það er einstaklingsbundið
hvernig einhleypu fólki líður. Ég þekki skuggalega margar
einhleypar konur. Sjálf hika ég ekki við að drífa mig ein í bíó, í
gönguferðir með Ferðafélaginu, á námskeið eða hvaðeina sem
gefur lífinu gildi. Það er örugglega til fólk sem lítur á mann
Heimsmynd
Desember
7 5