Fréttablaðið - 02.04.2016, Síða 112

„T h a t
c h i c k­
en sure
i s h o t ,
ain't it!?“
og byrjar að
öskurhlæja að
mér. Um kvöldið
fór ég svo á tónleika
og það var þar sem raun­
verulegu kvalirnar hófust – ó,
hvað það sveið!“
Heitt
stefnumót
Auður Kolbrá Birgisdóttir,
lögfræðingur
Auður fór einu sinni á
stefnumót á veitinga­
staðnum Ban Thai.
„Hann býður mér
út að borða eitt
sunnudagskvöld og
ég sting upp á Ban
Thai. Þegar hann
er burtu frá borðinu
þá panta ég réttinn
minn sem er tofu og
grænmeti í rauðu karrýi
að mig minnir og sá réttur
fær 5 chili á styrkleikaskala stað­
arins. Hann kemur aftur og fær sér
Pad Thai, sem inniheldur alls engan
chili. Við vorum þarna nýfarin að
hittast og þetta var kannski fjórða
stefnumótið okkar. Undir lok mál­
tíðarinnar biður hann um að fá
að smakka mitt og það er ekkert
mál, hann tekur bita en skyndilega
byrjar svitinn að fossa af andlitinu
á honum. Hann spyr hvort það sé
ekki eitthvað skrítið að ég var búin
að borða nánast allt af diskinum
og ekkert sást á mér. Eftir að hafa
drukkið vatn og bjór til skiptis
stendur hann upp og hleypur inn
á klósett. Þrátt fyrir þetta skrítna
stefnumót erum við enn saman í
dag, ég hef síðan alið hann vel upp
og hann er farinn að geta borðað
jafn sterkt og ég – hann svitnar samt
enn jafn mikið og hann gerði þarna
þetta kvöld.“
CHili-nirvana
Stígur Helgason, yfirmaður
vöruþróunar hjá QuizUp
Stígur hefur marga fjöruna
sopið þegar kemur að
því að borða eldheit­
an mat. Allt frá því
að hafa verið auð­
mýktur á nepölsk­
um veitingastað í
London til þess
a ð n á æ ð st a
takmarki chili­
áhugamannsins;
algjörri endorfín­
vímu. „Það sterkasta
sem ég hef borðað –
með fullri virðingu fyrir
fimm pipra réttunum á Ban Thai
– eru svokallaðir Napalm­vængir
á hamborgarastaðnum The Bird
í Berlín. Í einhvers konar macho­
rúsi þrælaði ég í mig sex svoleiðis
vængjum sumarið 2013, til að forða
hópnum sem ég var í frá þeirri nið­
urlægingu að þurfa að leifa ellefu af
þeim tólf vængjum sem við höfðum
pantað. Það er skemmst frá því að
segja að þetta leiddi mig í skamm­
vinnan en dásamlegan chili­trans
– ég fór bókstaflega í vímu. Ég fékk
náladofa í útlimi, notalegar hjart­
sláttartruflanir, mig svimaði og ég
átti erfitt með gang í 20 mínútur. Og
svo átti ég líka skemmtilega stund
með sjálfum mér á flugvallarklósetti
daginn eftir.“
Af hverju að borða allt þetta chili?
Fólk vant venjulegum íslenskum
heimilismat á líklega í erfiðleikum
með að tengja við mikið chili­át
enda er það eðli chili­pipars að
valda brunaviðbrögðum og
sársauka hjá hverjum
þeim sem leggur sér
hann til munns
eins og flestir
k a n n a s t vi ð .
Þessi undarlega
hegðun verður
m ö g u l e g a
útskýrð með því
að það er efnið capsaicin sem veldur
brunanum sem fylgir chili­áti. Efnið
skaðar ekki líkamann en það platar
hann til að halda að svo sé. Við það
losar heilinn um taugaboðefnið
endorfín sem vekur upp vellíðunar­
tilfinningu hjá neytandanum og
það er einmitt það sem aðdáendur
ávaxtarins eltast við. Reyndar vilja
sumir meina að neysla á chili sé líka
eins konar manndómspróf en hér
skal það látið liggja á milli hluta.
Scoville-skalinn
Hiti chili­piparsins er mælanlegur á
þar til gerðum skala sem er kenndur
við Wilbur Scoville nokkurn. Hann
var bandarískur apótekari sem fann
upp á skalanum árið 1912. Mæling­
araðferð hans var ekkert sérstaklega
vísindaleg en hún byggðist á því að
piparinn var leystur upp
í alkóhóli og síðan var
blandan þynnt með
sykurvatni þar til
fimm manna nefnd smakkara fann
ekki lengur fyrir hita í henni. Í dag
eru töluvert flóknari aðferðir not­
aðar en þó eru niðurstöðurnar enn
færðar yfir í „Scoville heat units“ eða
SHU.
Á Facebook má finna félagsskap
chili­unnenda í hópnum Ég ann
chili. Í klúbbnum eru meira en
200 meðlimir og er umræðuefnið á
síðunni nánast allt það sem tengist
þessum forláta ávexti, svo sem hinar
ýmsu sósur og hvar þær fást keyptar,
uppskriftum er deilt á milli, styrk­
leiki rétta á veitingahúsum bæjar­
ins (sem og erlendis) er ræddur og
metinn og meira að segja má þar
finna góð ráð tengd garðyrkju.
Við fengum þrjá chili­gæðinga úr
grúppunni til að segja frá góðum
minningum tengdum neyslu á chili.
tár, bros og tennessee
Steinþór Helgi Arnsteinsson,
Gettu betur-dómari
Steinþór er mikill smekkmaður
þegar kemur að chili­
pipar og hefur lent
í ýmsum ævin­
týrum í leit sinni
að sterkum mat.
Hans eftirminnilegasta reynsla
tengd piparnum góða átti sér stað
á ferðalagi hans um Bandaríkin,
réttara sagt í Nashville, Tennessee.
„Heimamaður hafði bent mér á stað
sem heitir Prince's Hot Chicken
Shack. Sagan segir að staðurinn
hafi verið stofnaður út frá uppskrift
frá konu sem ætlaði að reyna að
drepa manninn sinn með of sterkri
sósu en hann varð víst svo ánægður
með matinn að þau ákváðu bara að
opna veitingastað. Þegar ég mætti
á svæðið reyndist staðurinn vera
algjör hola og staðsettur langt utan
alfaraleiðar. Ég var náttúrulega
voða montinn og bað bara um að fá
sterkasta kjúllann á matseðlinum
en afgreiðslukonan setti strax upp
mikinn efasvip og spurði hvort ég
hefði prófað áður. Þegar ég sagði
að svo væri ekki neitaði hún að láta
mig fá sterkasta en með smá tregðu
lét hún mig fá næststerkustu sósuna.
Eftir máltíðina þar sem ég sit við
borðið mitt, svitnandi og grátandi
af bæði gleði og sársauka kemur
gamla konan sem hafði afgreitt
mig úr eldhúsinu, starir á
mig kveljast og segir svo:
gerir ýmislegt
gerir ýmislegt fyrir hitan
n
fyrir hitann
Hitaskalinn
Paprika
Gamla góða paprikan,
sem telst til
sömu ættkvíslar
og chili-pipar,
skorar ekki
hátt á Scoville-
skalanum en
hún fær þar 0
SHU.
Jalapeño
Sumir fá
sér jalapeño á
Subway-lang-
lokuna sína en
mörgum finnst
það alltof sterkt,
þó skorar þessi
pipar einungis
1.000 – 5.000 SHU.
Habanero
Þessi eldheiti pipar var
árið 1999 skráður
í Heimsmetabók
Guinness sem sá
heitasti en það
hefur breyst töluvert
í dag. Habanero er
100.000 – 350.000
SHU.

Carolina
Reaper
Heimsmethafinn
síðan 2013. Við
erum hér komin
á þær slóðir
sem aðeins
allra vanasta
fólk hættir sér;
1.500.000 –
2.000.000 SHU.
Chili-piparinn hefur verið notaður í matargerð í yfir sjö þúsund
ár en það er ekki fyrr en nýlega sem áhugafólk hefur farið að
neyta hans af kappi í öllum formum víðsvegar um heim-
inn. Hér á landi er það þó aðallega
ákveðinn jaðarhópur sem
sækir sérstaklega í hitann.
Ég
fÉkk
náladofa í
útlimi, nota-
legar Hjart-
sláttartrufl-
anir, mig svimaði
og Ég átti erfitt með
gang í 20 mínútur.

Hann tekur bita
en skyndilega byrjar
svitinn að fossa af and-
litinu á Honum.
um
kvöldið
fór Ég svo á
tónleika og það var
þar sem raunveru-
legu kvalirnar
Hófust – ó, Hvað það
sveið.
2 . a p r í l 2 0 1 6 l a U G a r D a G U r64 l í f i ð ∙ f r É T T a B l a ð i ð
Lífið
Stefán þór
Hjartarson
stefanthor@frettabladid.is