Fréttablaðið - 31.10.2015, Blaðsíða 30

Það er hræðileg tilfinn-ing að upplifa að það vilji mann enginn, að vera bara einn,“ segir Matthías Bergsson. Ævi-
saga hans, Munaðarleysinginn, sem
skrifuð er af Sigmundi Erni Rúnars-
syni, kemur út á miðvikudaginn. Þar
er sögð saga Matthíasar, eða Matta
eins og hann er gjarnan kallaður, en
sagan nær allt frá munaðarleysingja-
hæli í Reykjavík á sjötta áratug síð-
ustu aldar til ævintýra og erfiðleika
í Bandaríkjunum. Lífshlaup Matta
er skrautlegra en flestra og myndi
söguþráðurinn líklega sóma sér vel
í bíómynd enda hefur sögu hans
stundum verið líkt við kvikmyndina
Forrest Gump.
„Ég verð að vara þig við, ég bjó í
Bandaríkjunum í hátt í fimmtíu ár
og á stundum dálítið erfitt með að tjá
mig á íslensku,“ segir Matthías með
bandarískum hreim þegar við fáum
okkur sæti á American Bar í Austur-
stræti. Það er vel við hæfi að við-
talið fari fram á þessum stað þar sem
bandarískum kennileitum er flaggað.
Breyttist allt þegar bróðirinn lést
Sagan hefst í Reykjavík árið 1949,
árið sem Matthías fæddist. Bróðir
hans, Ómar, fæddist ellefu mánuð-
um síðar og fyrstu þrjú árin í lífi hans
lék hamingjan við fjölskylduna. Líf
litlu fjölskyldunnar, sem samanstóð
af þremur bræðrum og foreldrum
þeirra, breyttist skyndilega þegar
yngsti bróðirinn lést aðeins tveggja
mánaða gamall. „Það er svo skrítið,
ég man við vorum nýbúnir að fá þrí-
hjól, við vorum svo litlir,“ segir hann.
Fjölskyldan var stödd í sumar-
bústað í Fagranesi þar sem þau ætl-
uðu að búa sér heimili. Móðir hans
var inni með litla bróður þeirra og
faðir þeirra í vinnunni meðan bræð-
urnir léku sér á nýju þríhjólunum
sínum. Móðir þeirra kom skyndi-
lega út í uppnámi með bróður
þeirra bláan í fanginu og kallaði í
örvæntingu á bræðurna að sækja
pabba sinn.
„Við brunuðum niður malarveg-
inn á þríhjólunum að sækja pabba
í vinnuna,“ segir hann. „Þetta er eitt-
hvað sem maður gleymir aldrei.“ Litli
bróðir var látinn, dánarorsökin var
vöggudauði.
„Það breyttist allt. Ég man aldrei
eftir að hafa séð mömmu og pabba
saman eftir þetta.“
Foreldrarnir ungu skildu í kjöl-
farið og móðir Matta tók upp sam-
band við bandarískan mann. Fyrst
um sinn bjuggu bræðurnir með
mömmu sinni en þeir voru svo
aðskildir. Matti bjó með pabba
sínum en Ómar bróðir hans fór í
fóstur til danskra hjóna. „Það var svo
erfitt þegar Ómar var tekinn af mér,
við vorum svo nánir. Við vorum eins
og tvíburar.“
Móðir hans hafði eignast annað
barn og hélt til Bandaríkjanna með
nýja manninum.
Mamma, mamma!
Áður en hún yfirgaf landið kvaddi
hún syni sína hjá ömmu þeirra og
afa. Það var líka stund sem situr alltaf
í minninu. „Við vorum svo glaðir að
sjá mömmu en svo sagði hún okkur
að hún væri að fara í burtu. Hún fór
svo út og við eltum hana. Hún fór
út á biðstöð og við fylgdumst með
henni stíga upp í strætisvagninn en
þorðum ekkert að segja. Ekki fyrr
en vagninn fór af stað, þá hlupum
við á eftir og öskruðum grátandi
„mamma, mamma!“.“
Kvaldi sjálfan sig
Faðir hans var kominn í talsverða
óreglu á þessum tíma og gat því ekki
haft Matta hjá sér. Honum var því
komið fyrir á munaðarleysingja-
heimilinu Steinahlíð í Elliðaárdaln-
um. Honum leið illa og hann byrjaði
að skaða sjálfan sig. „Ég kroppaði
mig til blóðs og neitaði mér um að
kúka. Ég setti hælinn eins fast og
ég gat upp í rassinn þannig að ég
gæti ekki kúkað. Ég þoldi mig ekki
og langaði að pína mig.“ Þetta var
leið barnsins til þess að takast á við
aðstæður sem það hafði ekkert um
að segja. Matti var illa á sig kominn,
borðaði lítið sem ekkert og var orð-
inn mjög horaður.
Þó það hafi reynt á að vera yfir-
gefinn og skilinn eftir á munaðar-
leysingjaheimili þar sem enginn
vitjaði hans þá tekur hann fram að
fólkið sem vann þar hafi verið gott
við hann. „Þarna var yndisleg eldri
kona sem hjálpaði mér að byrja að
læra að lesa. Maður grípur í hverja
þá manneskju sem er góð við mann.
Þessi kona tók mig undir vænginn
sinn, sagði mér sögur og las fyrir mig
bókina um Prins Valíant. Þessi góða
kona fékk mig til þess að hætta að
halda í mér.“
Á heimilinu á kvöldin voru þeir
þrír eftir, hin börnin voru bara í
gæslu yfir daginn. „Við munaðar-
leysingjarnir vorum eftir og hin
börnin létu okkur alveg finna fyrir
því að enginn kæmi að sækja okkur,“
segir hann.
Rænt í sveitinni
Eftir nokkra mánuði á Steinahlíð
fór hann í sveit á Syðri-Reyki. Fólkið
þar vildi honum vel en honum leið
samt ekki eins og hann ætti heima
þar. Það dró þó til tíðinda einn dag-
inn þegar skörungur að nafni Gróa
Jakobína Jakobsdóttir, eiginkona
frænda hans, Steins Einarssonar í
Vatnagörðum á Eyrarbakka, kom
og sótti hann á skólalóðina í sveita-
skólanum sem hann var í. „Hún
rændi mér,“ segir hann hlæjandi en
ráninu er lýst með miklum tilþrifum
í bókinni. Það reyndist honum mikið
gæfuspor. „Gróa í Vatnagörðum var
aðalmanneskjan í mínu lífi, ég virti
hana meira en mína eigin móður.
Hún kom og sótti mig og henti mér
inn í bíllinn. Sagði: „Matthías, þú
kemur með mér, þetta er ekki nógu
gott fyrir þig. Gróa var algjörlega
sérstök manneskja,“ segir hann og
brosir innilega.
Sjálf áttu Gróa og Steinn sjö börn,
auk þess sem Matti var fjórða barnið
sem þau tóku í fóstur. „Þarna leið
mér eins og ég tilheyrði einhverjum.
Ég varð hluti af fjölskyldunni.“
Þarna var Matti illa farinn, allt of
horaður með beinkröm. „Þegar ég
kom til þeirra fékk ég vonina aftur
og var ekki lengur einn.“
Mér hefur
verið líkt við 
Forrest Gump
Matthías Bergsson hefur átt ævintýralegra lífshlaup en flestir. Saga
hans nær allt frá munaðarleysingjaheimili í Reykjavík, að vera rænt
frá sveitabæ og til herþjálfunar og daglegs lífs í skuggalegu glæpa-
hverfi í Bandaríkjunum. Hann náði botninum fyrir nokkrum árum
en reis upp úr mikilli óreglu og sneri aftur til Íslands að vitja æsku-
ástarinnar sem hann hafði ekki hitt í nærri því hálfa öld . Forrest Gump
Ég kroppaði mig til
blóðs og neitaði mÉr
um að kúka. Ég setti
hælinn eins fast og Ég
gat upp í rassinn þannig
að Ég gæti ekki kúkað.
Ég þoldi mig ekki og
langaði að pína mig.
Viktoría
Hermannsdóttir
viktoria@frettabladid.is
FRettaBlaðið/anton BRinK
3 1 . o k t ó b e r 2 0 1 5 L A U G A r D A G U r30 h e L G i n ∙ F r É t t A b L A ð i ð