Fréttablaðið - 31.10.2015, Blaðsíða 108

Fréttablaðið - 31.10.2015, Blaðsíða 108
Hugmyndin um Hallo-ween fór að berast til landsins upp úr 1980, og má rekja til kvikmyndar Johns Carpenter, Hallo-ween, sem kom hingað í bíóhús 1982. Svo virðist sem Íslend- ingar hafi átt erfitt með að finna hug- myndinni stað í íslenskri menningu, en algengt var allan 9. áratuginn að Halloween væri þýtt sem ösku- dagur, þótt um tvær mismunandi hátíðir væri að ræða. Samhliða þessu breytist íslenska öskudagshefðin. Að hengja öskupoka aftan á óafvitandi fólk víkur fyrir því að safna nammi í búðum,“ segir Andrea Björk Andrés- dóttir sagnfræðingur. Hún segir ösku- dagshefðina hafa þó tíðkast á Akur- eyri um árabil. „En þegar akureyrska hefðin fór að dreifast um landið fór hún að líkjast hinni bandarísku hrekkjavöku. Hrekkjavaka fór þann- ig að stinga upp kollinum í íslenskri menningu nokkru áður en hún var viðurkennd sem sérstök hátíð.“ Orðið hrekkjavaka birtist fyrst í fjölmiðlum 1985. „En nær ekki fót- festu fyrr en upp úr ’90. Þá er fólk farið að greina milli hátíðanna, og má segja að þá hafi hrekkjavakan fyrst farið að ryðja sér til rúms innan íslenskrar menningar. Allan 10. ára- tuginn bar mest á að fullorðið fólk tileinkaði sér siðinn, en ég efast ekki um að börn eigi eftir að eigna sér hann í meira mæli. Alltént vann ég í Austurbæjarskóla fyrir nokkrum árum og þá héldum við Halloween- ball,“ útskýrir Andrea, sem sér ekk- ert því til fyrirstöðu að hrekkjavaka sé komin til að vera. „Íslendinga hefur eiginlega skort búningahefðir – fyrrnefnd hefð Akureyrarbúa kom fyrst til landsins með dönskum kaupmönnum um aldamótin 1900, og lá svo í dvala um mestallt land þangað til upp úr 1980. Mér finnst persónulega mjög gaman að klæða mig í búninga, og tel að öllum sé hollt að leyfa sér slíkt a.m.k. einu sinni á ári.“ En af hverju eru sumir óánægðir með að þessi hefð sé komin til Íslands? „Ætli þeim finnist ekki kjánalegt að apa upp neysluhefð frá Bandaríkj- unum, og kaupa allt draslið sem þeir senda okkur í massavís? Ég hef heyrt það að við eigum okkar öskudag og þurfum ekkert meira, en raunar er öskudagshefðin ekki gömul. Hefðina sem hún yfirtók hins vegar – ösku- pokahefðina – má finna í heimildum aftur á 17. öld, og er hún séríslensk. Þannig að ef ég fengi að ráða myndi ég endurvekja öskupokahefðina á öskudag, og færa allt búningastand á hrekkjavöku, gera hana okkar eigin.“ Ég er mikil talskona grímu-búninga- og þemapartía. Það er svo hressandi að fara í búning á fullorðinsaldri. Nornir, vampírur og uppvakningar eru ágætis mótvægi við bleikar prinsessur og þannig,“ segir Margrét Erla Maack, fjölmiðlakona og magadansmær. Margrét kynntist hrekkjavöku þegar hún lærði ensku í háskólanum. „Það var haldið grímu- búningapartí og ég lagði mig alla fram og var Bloody Mary í miðaldafatnaði og keypti hvítar linsur og eitthvað. Sú sem vann keppnina um besta búning- inn var í gömlum Bangsímonbúningi, aðkeyptum. Sú sem kveikti í mér endanlega með Halloween er goth- og búningadrottningin Kitty von Some- time. Hún hélt mörg góð Halloween- partí og kenndi okkur mörgum að gerviblóð væri stórkostlegt.“ Margrét segir hrekkjavöku vera að ryðja sér til rúms á Íslandi. „Ein- hverjir eru á móti þessu og finnst þetta amerískt ógeð. Þeir þurfa ekki að taka þátt.“ Aðspurð segist Margrét nota hvert tækifæri til að klæða sig í búning. „Ég vinn í sirkus og er magadansmær. Þrí- tugsafmælið mitt var brúðkaupsbún- ingapartí. Ég stend fyrir árlegu Euro- vision-partíi þar sem allir klæða sig í búning sem fólk tekur mjög alvar- lega, svo ég er ekki sú eina.“ Hver er skemmtilegasta hefðin sem fylgir Halloween? „Ekki kannski hefð, en ég hef rosa- lega gaman af grínveitingum. Rauður matarlitur breytir öllu í blóð og þurrís gerir allt geggjað. Svo mæli ég með Halloween-myndböndunum hjá Todd’s Kitchen á You- Tube.“ Í ár leggur Margrét metnað í búninginn eins o g á ð u r . „Aðalmálið er hálfi lítrinn af gerviblóðinu sem ég keypti mér fyrir fimm árum, frábær kaup og nóg til. Annaðhvort endur nýti ég nautabana- búninginn minn, sem er heima- tilbúinn, eða tek eitthvert blóðtvist á einhverja týpu. Það er líka fyndið að taka þetta „grín sluttytwist“ á eitthvað sem er ekki búið að gera áður. Einn vinur minn var að tala um að vera Slutty Logi Bergmann, sem er virkilega góð hugmynd. Ég held að svona yfir það heila sé meira töff að vera í heimatilbúnum búningi en keyptum.“ Margréti Erlu Maack finnst góð hugmynd að vera Slutty Logi Bergmann. fréttaBLaðið/anton Brink Gerviblóð er stórkostleGt Graskeraskurður Hrekkjavaka tryllir Islendinga Hrekkjavakan verður sífellt meira áberandi hér á landi. Blaðamaður náði tali af íslenskum stelpum með búningablæti, kennir graskera- skurð og ræðir við sagnfræðing um hefðina. baneitrað að taka siG of alvarleGa Halloween er snilld af mörgum ástæðum, sums staðar er kvöldið tileinkað því að muna eftir föllnum ástvinum, sem mér finnst fallegt. Annars staðar snýst dagurinn um að halda partí þar sem fólk fær tækifæri til að bregða sér úr hversdagsklæðunum. Ég held að allir hafi gott af því að fara í búning og fríka smá út við og við, það er baneitrað að taka sig of alvarlega.“ Sunna kynntist hrekkjavöku þegar hún átti heima í Bretlandi sem barn. „Þar var Halloween haldið hátíðlegt, ég hélt reyndar upp á það í Dublin þar sem afi minn og amma bjuggu og fór út að „trick or treat-a“ seint um kvöldið í fylgd mömmu, eins og í bíómynd. Þegar við vorum búnar að banka á dyr og trufla nokkrar fúlar fjölskyldur í kvöldtjillinu komumst við að því að í Dublin er venja að banka upp á og söngla fyrir nammi á daginn, ekki á kvöldin eins og í amer- ískum bíómyndum og gáfumst upp,“ segir Sunna og hlær. Hún segist hafa orðið vör við Halloween-fagnaðarlæti á Íslandi síðan hún var unglingur. Öskudagur er ekki nóg „Ég held að það sé komið til að vera. Fólk vill oft meina að við eigum öskudag og það sé nóg en mér finnst hefðirnar nógu ólíkar til þess að halda þeim aðskildum, það skemmti- legasta við Halloween-búningalætin er hvað það er mikið drauga- og hryll- ingsþema.“ Sunna segist enn, á fullorðinsárum, fara í fleiri búningapartí en margir, bæði í vinnu og með vinum. „Þegar ég var yngri greip ég hvert tækifæri til þess að klæða mig í búning og lenti nokkrum sinnum í því að vera eina manneskjan í partíinu sem mætti í gervi. Þessa dagana passa ég mig að vera viss um að ég sé að fara á stað þar sem fleiri verða í búningum.“ Hún segist þó hætt að banka upp á hjá fólki og ,,trick or treat-a“. „Ég er kannski full gömul til að söngla fyrir nammi og drekk ekki, en ég næ alltaf að þefa uppi gott Halloween-partí og finna mér þannig tilefni til að fara í einhvern brjálaðan búning.“ Graskerið þarf helst að vera frekar stórt. 1 Fræin eru hreinsuð úr. 2Sniðugast er að teikna mynd á pappír og pota með títuprjóni í gegnum myndina á graskerið. 3 Þá er skorið eftir myndinni með beittum hníf. 4 Grasker geta verið þykk og erfitt að skera í þau svo ekki er sniðugt að ung börn geri þetta nema undir leiðsögn foreldra sinna. 5 Graskerslugtir eru nauðsynlegar til að gera hrekkjavökupartíið hæfilega „spúkí“. 6 Hefðbundinn útskurður eru augu, þríhyrnt nef og brosandi munnur, en ef fólk notar hugmynda- flugið geta útfærslurnar verið enda- lausar. Sunna Ben fer í fleiri búningapartí en flestir. fréttaBLaðið/pjEtur Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is fréttaBLaðið/anton Brink 3 1 . o k t ó b e r 2 0 1 5 L A U G A r D A G U r72 L í f i ð ∙ f r É t t A b L A ð i ð
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.