Morgunblaðið - 13.12.2019, Blaðsíða 34

Jólaleyndarmál
Matarkjallarans
Tryggðu þér borð á
www.matarkjallarinn.is
Aðalstræti 2 | s. 558 0000
Karlmaður löngu kominn afléttasta skeiði heillast aftöluvert yngri konu í bók-inni Kvöldverðarboðið.
Þar segir frá tveggja barna fráskild-
um föður, Úlfi, sem hrífst af tæplega
þrítugri söngkonunni Steinunni. Úlf-
ur er á sextugsaldri og gæti því allt
eins verið faðir Steinunnar.
En ástin, blossi, neistar eða hvað
sem á að kalla þetta í þessu tilfelli,
spyr víst ekki um
aldur og hinn
saklausi og á ein-
hvern hátt ein-
faldi Úlfur finnur
fyrir rafmagni
þegar hann hugs-
ar um ungu döm-
una.
Það mætti lýsa
sögunni þannig í
örfáum orðum að Úlfur og Steinunn
kynnist á einum af börum bæjarins
og ræði þar saman. Karlinn verður
gjörsamlega heillaður af ungu söng-
konunni og gerir sitt besta til að ná
sambandi við hana, með býsna
klaufalegum og jafnvel furðulegum
aðferðum. Hann hringir í hana,
sendir henni skilaboð á Facebook og
sendir henni bréf.
Við lestur bókarinnar virðist það
fljótt liggja í augum uppi að mögu-
leikar Úlfs á rómantísku sambandi
við Steinunni eru sáralitlir. Þrátt
fyrir það gefst hann ekki upp en líta
mætti á það sem annaðhvort þraut-
seigju eða neikvæða merkingu þess
orðs; hálfgert gamalmenni sem held-
ur sífellt áfram að áreita miklu yngri
konu. Það gæti verið áhugavert ef
gefin yrði út „hliðarsaga“ sem væri
sögð frá sjónarhóli Steinunnar;
hvernig það er að fá bréf og fleira frá
honum Úlfi.
Auk þess að fá að fylgjast með
heldur stirðum tilraunum Úlfs til
samskipta fylgjast lesendur með
heimspekilegum pælingum hans um
allt milli himins og jarðar. Þær hug-
renningar skilja meira eftir sig og
skilja eftir sig jákvæða tilfinningu
þótt það hefði mátt fara dýpra í þá
hluta bókarinnar. Auk þess hefði
mátt útskýra betur bakgrunn Úlfs
og allt sem er að angra hann í dag-
legu lífi.
Hversu oft hefur verið skrifuð
saga eða gerð kvikmynd um karl-
mann sem fellur fyrir það ungri
konu að hún gæti auðveldlega verið
dóttir hans? Það oft að margir kippa
sér lítið sem ekkert upp við það og
oft er talað um menn með „gráa fiðr-
inginn“. Það á reyndar frekar við um
rúmlega fertuga menn sem finnst
þeir frekar eiga samleið með yngri
dömum en jafnaldra eiginkonum sín-
um. Í þessu samhengi mætti segja
að Úlfur væri með „svarta fiðring-
inn“.
Sagan skilur eftir sig ágætis
vangaveltur um lífið og tilveruna og
stóra spurningu: Þykir það eðlilegt
að gamlir kallar séu að eltast við
konur undir þrítugu?
Spyr ástin ekki um aldur?
Pælingar Ástin spyr ekki um aldur í bók Þorbergs Þórssonar.
Skáldsaga
Kvöldverðarboðið bbbnn
Eftir Þorberg Þórsson.
Vesturgata, 2019. Kilja, 141 bls.
JÓHANN
ÓLAFSSON
BÆKUR
Systa – bernskunnar vegnaer bók sem skilur mikiðeftir sig. Meira en lesand-ann kann að gruna í fyrstu
og í raun meira en nokkur önnur ís-
lensk bók sem undirrituð hefur lesið
í þessu jólabókaflóði.
Bókin er ævisaga, eða öllu heldur
bernskusaga Systu, sálfræðings
sem hefur unnið mikið með börnum.
Sagan er uppfull af fróðleik um
hugarheim barna sem útskýrður er
með upplifun Systu, sálfræði og lif-
andi dæmum. Fróðleiksmolum um
uppeldi og þarfir barna er sáldrað
yfir textann og
þannig er sagan
ekki einungis
fjörug bernsku-
saga heldur einn-
ig leiðarvísir um
veruleika barna.
Systa átti
fremur hefð-
bundna bernsku,
samkvæmt því sem fram kemur í
bókinni. Hún ólst upp í Reykjavík
við gott atlæti hjá hlýjum for-
eldrum. Þrátt fyrir að slíkt kunni að
hljóma sem óspennandi efni þá er sú
ekki raunin.
Bókin er í raun óður til bernsk-
unnar og til barna yfirhöfuð. Hún
leiðir í ljós allt það magnaða og
merkilega sem bernskan hefur að
geyma. Frásögnin er hrífandi og
þétt setin af textabrotum sem ylja
lesandanum og vekja hjá honum til-
finningaviðbrögð og jafnvel
bernskuminningar.
Frásögnin er einlæg og speki
Systu drýpur af hverju strái í orð-
um sem Vigdís Grímsdóttir, höf-
undur bókarinnar, kom niður á blað
í nánu samstarfi við Systu. Spekin
kemur stundum frá barninu sem
enn virðist lifa góðu lífi innra með
Systu:
„Við krakkarnir vitum að Kleppur
er sjúkrahús fyrir fólk sem ruglast
stundum í ríminu; þessu rími sem
allt mannfólk verður að kunna.“
Oft kemur spekin þó frá hinni
þroskuðu Systu sem lært hefur á líf-
ið, mannlega hugsun og hegðun.
„Það fær hvert sitt svarta
bernskuspil þótt baggarnir sem
börnin bera á lífsleiðinni séu ólíkir
að gerð og þyngd; það eitt er meira
en víst.“
Lesandinn er sífellt minntur á að
um bók sé að ræða, um frásögn af
raunverulegu lífi íslenskrar konu.
Flakkað er í tíma en með þeim
hætti fær lesandinn að fylgja Systu
í flakki hennar um minningar henn-
ar. „Minningarnar vaka og þær
færa tímann til að vild þótt ekkert
standi í stað.“
Flæði minninganna heppnast vel
líkt og margt annað í bókinni. Minn-
ingaflæðið er eflaust talsvert betra
form en línuleg frásögn í þessu til-
viki þótt það kunni að vera örlítið
ruglingslegt.
Óður til bernskunnar
Morgunblaðið/Kristinn
Flæði Systa Vigdísar Grímsdóttur er óður til bernskunnar og til barna.
Skáldsaga
Systa – bernskunnar vegna
bbbbn
Eftir Vigdísi Grímsdóttur.
Benedikt, 2019. Innbundin, 256 bls.
RAGNHILDUR
ÞRASTARDÓTTIR
BÆKUR
34 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 2019
Vandamál líðandi stundareru af ýmsum toga og íspennusögunni Þögnstingur Yrsa Sigurðar-
dóttir á kýli, sem margir eiga erf-
itt með að horfast í augu við.
Sannleikurinn er sagna bestur
en sumir eiga erfitt með að höndla
hann. Ekki batnar það þegar af-
brot eru annars vegar og enn
versnar í því þegar börn eiga í
hlut. Yrsa gerir sér mat úr þessu,
býr til glæpa-
vettvang, tengir
saman ólíka
hluti af kunnri
snilld og úr
verður jólasteik-
in Þögn að hætti
hússins.
Uppbygging
sögunnar er vel
gerð, þráðurinn
fagmannlega spunninn og margt
óvænt lítur dagsins ljós, en sumt
orkar tvímælis í lokin. Sagan er
ógeðsleg á köflum og viðbjóðs-
legur glæpur skammt frá Kaup-
mannahöfn fyrir rúmlega tveimur
árum kemur upp í hugann, en
meira býr hér að baki en í brjál-
æðinu fyrrnefnda.
Persónusköpunin er oft góð og
eftirminnileg. Samskipti lögreglu-
mannsins Huldars og sálfræðings-
ins Freyju ná nýjum hæðum og
lærlingurinn Lína leynir á sér,
minnir á tölvusérfræðinginn Pene-
lope Garcia í sakamálaseríunni
glæpahneigð (e. Criminal Minds).
Erla, yfirmaður þeirra, er köld og
leiðinleg, erfið í samskiptum og
skapill, kannski ekki nema von,
þar sem hún er ófrísk og komin að
því að eiga. Talsmáti hennar hent-
ar samt illa hlutverkinu og „fokk-
ing“ þetta og „fokking“ hitt í tíma
og ótíma virkar ekki sem skyldi,
heldur þvert á móti. Húmorinn er
oft góður en er stundum ýktur og
missir þá marks.
Sagan er um margt góð og vek-
ur spurningar um samskipti fólks.
Almennt felst lausn vandamála
ekki í þögninni og í Þögn eru orð
til alls fyrst.
Orð eru til alls fyrst
Skáldsaga
Þögn bbbbn
Eftir Yrsu Sigurðardóttur.
Veröld, 2019. Innb., 366 bls.
STEINÞÓR
GUÐBJARTSSON
BÆKUR
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fagmannleg Að sögn rýnis stingur
Yrsa Sigurðardóttir á kýli í Þögn.