Læknablaðið - jun. 2019, Side 17

LÆKNAblaðið 2019/105 273
R A N N S Ó K N
þegar rannsóknarhópurinn var skoðaður í heild (0,78; 95% ÖB:
0,44­1,37; p>0,5) (tafla III).
Fæðingarþyngd
Börn með lága fæðingarþyngd (<2500g) í rannsóknarþýðinu voru
30 (3,7%) og voru 22 þeirra fyrirburar. Fimm (16,7%) þeirra fæddust
eftir framköllun fæðingar. Hæst var tíðni lágrar fæðingarþyngdar
meðal kvenna með hryggikt (6,8%) en þar á eftir komu konur með
iktsýki (4,4%). Börn með háa fæðingarþyngd (>4000g) voru hins
vegar 178 (22,2%) og var hæsta tíðnin meðal kvenna með sóra­
gigt (26,8%) en næsthæst hjá konum með hryggikt (25%). Mark­
tækt minni hætta var á lágri fæðingarþyngd meðal kvenna með
alvarlega liðbólgusjúkdóma í samanburði við viðmið (0,37; 95%
ÖB: 0,36­0,37 p<0,05). Mæður með sóragigt voru þó eini sjúkdóms­
hópurinn sem hafði marktækt minni hættu á lágri fæðingarþyngd
(0,19; 95% ÖB: 0,04­0,86; p<0,05) (tafla III).
Fæðingar eftir upphaf meðferðar með TNFi
Fimmtíu og þrjár fæðingar (6,6%) áttu sér stað eftir að móðir
hóf TNFi­lyfjameðferð (tafla V) og þurfti að framkalla 23 (43,4%)
þeirra. Af þeim voru tvær fæðingar þar sem móðir hóf lyfjameð­
ferð á meðgöngunni.
Sex fæðingar voru fyrirburafæðingar og af þeim voru fimm
mæður með iktsýki. Ein fyrirburafæðing varð í kjölfar framköll­
un fæðingar. Hlutfall fyrirburafæðinga var hærra eftir að móðir
hóf meðferð með TNFi en áður en þær hófu TNFi­meðferð en náði
ekki marktækismörkum (p>0,05). Í samanburði við heilbrigða við­
miðunarhópinn var fjórföld hætta á fyrirburafæðingu hjá þessum
konum (4,07; 95% ÖB: 1,03­16,18, p=0,05).
Keisaraskurðir voru 19 (35,8%), sem er hærri tíðni en við
fæðingar í rannsóknarhópnum fyrir TNFi­meðferð (20,1%) og hjá
heilbrigðum viðmiðum (18,6%). Sjö keisaranna (36,8%) höfðu sögu
um fyrri keisara. Hlutfall nýbura með lága Apgar­einkunn eftir
að móðir hóf TNFi­lyfjagjöf reyndist einnig hærra en meðal þeirra
nýbura sem fæddust fyrir TNFi­lyfjagjöf. Sex börn fæddust með
lága fæðingarþyngd (11,3%), sem er sömuleiðis hærra hlutfall en
í samanburðarhópunum. Þetta náði þó ekki marktæknimörkum
(tafla VI).
Umræður
Með þessari rannsókn hafa fengist nokkuð ítarlegar upplýs­
ingar um fæðingasögu kvenna með alvarlega liðbólgusjúkdóma
á Íslandi. Helstu niðurstöður sýna að fyrirburafæðingar meðal
þessara kvenna eru fátíðari hér á landi en erlendis og ekki reyndist
áhættuaukning á fyrirburafæðingu. Hins vegar er algengara að
konur með alvarlega liðbólgusjúkdóma fæði með keisaraskurði
og er tíðni valkeisaraskurða hærri en bráðakeisaraskurða í þeim
samanburði. Meðal nýbura þessara kvenna eru ekki fleiri létt­
burar og nýburar þeirra eru ekki verr á sig komnir við 5 mínútna
aldur en aðrir nýburar. Þá eru hlutföll valkeisaraskurða meðal
kvenna sem hafa fengið meðferð með TNFi nokkru hærri en í
samanburðarhópum. Ennfremur eru ákveðnar vísbendingar um
að nýburar þessara kvenna fæðist oftar fyrir settan dag og séu með
lægri fæðingarþyngd.
Rúmlega helmingur kvennanna í ICEBIO hafa eignast barn,
sem verður að teljast heldur hátt hlutfall í ljósi þess að um konur
með alvarlegan langvinnan sjúkdóm er að ræða. Þekkt er að konur
með liðbólgusjúkdóma eigi færri börn en viðmið og eigi erfiðara
með að verða þungaðar.14,15 Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofu
Íslands frá árinu 2017 fæðir hver kona á Íslandi að meðaltali 1,71
barn á lífsleiðinni, en þessi tala, sem kölluð er fæðingatala, hef­
ur lækkað hratt á undanförnum árum.16 Í okkar gagnasafni var
fæðingatalan 1,1 barn á konu í ICEBIO, en ekki eru allar konurnar
komnar úr barneign, sem gæti skekkt niðurstöðurnar. Rannsaka
mætti betur annars vegar þær konur sem skráðar eru í ICEBIO
sem hafa ekki eignast barn, og hins vegar hvernig þessum konum
hefur gengið að verða þungaðar og hver sé tíðni fósturláta meðal
kvenna með liðbólgusjúkdóma á Íslandi.
Flestar konurnar í þýðinu höfðu iktsýki, næstflestar sóragigt
og þar á eftir hryggikt, sem er í samræmi við algengi þessara
sjúkdóma.1,2,17 Í rannsókninni eru konur sem fæddar eru á löngu
tímabili. Ýmsar nýjungar hafa komið til bæði í meðferð og grein­
ingu þessara sjúkdóma á undanförnum árum og gefur því auga
leið að kona sem greindist með liðbólgusjúkdóm 1970 bjó ekki við
sömu úrræði og kona sem greindist 2016. Nú er til að mynda lagt
kapp á að greina þessa sjúkdóma sem fyrst og hefja strax meðferð
með það að markmiði að komast í sjúkdómshlé og koma þannig
í veg fyrir liðskemmdir og fylgikvilla langvinnrar bólgu.18,19
Dreifingu fæðinga eftir sjúkdómstímabilum móður má að ein­
hverju leyti skýra með því að margar þessara kvenna fengu stað­
festa greiningu á liðbólgusjúkdómi er þær voru komnar af barn­
eignaraldri. Eins voru margar konur komnar úr barneign þegar
þær hófu meðferð með TNFi­lyfjum sökum þess hve tiltölulega
nýlega líftæknilyfin komu á markað. Þó þyrfti að skoða betur
sjúkdómsvirkni þessara kvenna eftir greiningu og athuga hvaða
ástæður liggja að baki svo fáum fæðingum eftir sjúkdómsgrein­
ingu gigtarsjúkdómsins og eftir að meðferð með TNFi var hafin.
Aldur mæðra við fæðingu var normaldreifður í öllum sjúk­
dómahópum en þó virðist aldursdreifing kvenna með iktsýki vera
hliðruð til hægri um fimm ár miðað við hina sjúkdómana. Ýms­
ar ástæður gætu legið þar að baki sem vert væri að skoða nánar.
Þrátt fyrir alvarlega liðbólgusjúkdóma reyndust 93% kvennanna í
vinnu eða námi. Mögulega er það vegna árangurs af meðferðinni.
Hæsta­ tíðni­ örorku/lífeyrisþega/atvinnuleysis­ er­ að­ finna­meðal­
kvenna með hryggikt, sem gæti mögulega skýrst af meiri sjúk­
dómsvirkni eða þá að einkenni sjúkdómsins hafi meira hamlandi
áhrif á starfsgetu þessara kvenna en hinna sjúkdómanna.
Fyrirburafæðingar hér á landi meðal kvenna með iktsýki var
6,4% og 5,3% meðal kvenna með hryggikt en áhættan reyndist
ekki marktækt hærri en í heilbrigðum viðmiðunarhópum. Þessi
tíðni er nokkru lægri en sást í rannsóknum frá Svíþjóð og Dan­
mörku en þar reyndist tíðni fæðinga á meðgönguvikum 32­36
vera um 8­9% og áhættuaukningin var 44­92%.17,20 Hins vegar
sýnir lítil rannsókn á iktsýki frá Bandaríkjunum 28% fyrirbura­
fæðingar og var marktæk tenging milli fyrirburafæðingar og
stöðvunar á gigtarlyfjameðferðinni.21 Hér ber að nefna að þessar
rannsóknir tóku einungis til kvenna með greindan liðbólgusjúk­