Hugur og hönd - 01.06.2004, Blaðsíða 7

Félagar sýndu ýmiss konar handíðir, hér er
kniplað.
arfélaginu ekki verið nema á milli 30 og
40. Hún segir ástæðuna þá að um há-
sumarið sé fólk almennt farið út úr bæn-
um en segist vona að á félaginu sannist
að „mjór sé mikils vísir“ og að félagið
eigi fyrir höndum langa ævi og mikið
starf til blessunar landi og lýð.
Nú rúmlega 90 árum síðar er næsta víst
að flestir geta verið sammála um að svo
hafi verið. Félagar í Heimilisiðnaðarfélagi
Islands eru nú hátt á fimmta hundrað og
starfsemi þess er með miklum blóma.
Heimilisiðnaðarskólinn heldur fjölbreytt
námskeið í ýmiss konar þjóðlegu hand-
verki, þjónustudeild í húsi félagsins að
Laufásvegi 2 selur sérvöru fyrir þjóðbún-
ingasaum og ýmiss konar annað handverk
og tímaritið Hugur og hönd kemur út ár-
lega. Auk þessa hafa félagsmenn myndað
alls kyns hópa um sérstök áhugamál sín,
svo sem knipl, útsaum, tóvinnu, spuna,
gerð faldbúningsins og fleira.
Lengst af hafa stjórnvöld leitast við að
styðja íslenskt handverk og heimilis-
iðnað. I upphafi tóku opinberir embætt-
ismenn beinlínis þátt í stofnun félagsins
og síðar var sérstakur ráðunautur starf-
andi sem haíði það hlutverk að efla ís-
lenskt handverk og viðhalda því. Lengi
gegndu skólar mikilvægu hlutverki í að
viðhalda ýmsum þáttum þjóðlegs hand-
verks, t.d. fjölmargir húsmæðraskólar
landsins og Myndlista- og handíðaskól-
inn. Nú hefur þetta breyst. Enginn aðili
í íslensku stjórnkerfi hefur það sérstaka
hlutverk að kanna gamlar aðferðir og
þjálfa nýjar kynslóðir í þjóðlegum
vinnubrögðum og handverki. Erlendis
eru rannsóknir á og þjálfun í þjóðlegu
handverki sjálfsagður þáttur í starfsemi
t.d. listaháskóla og sumra safna en
þannig er það ekki hér, a.m.k. ekki enn.
Á meðan er starfsemi Heimilisiðnaðar-
félags Islands ákaflega mikilvæg til að við
glutrum ekki niður því sem við þó enn
kunnum og komum einhverju af því
áfram til næstu kynslóða.
Á afmælishátíðinni á Árbæjarsafni gaf
einmitt að líta góðan árangur af starfi
Heimilisiðnaðarfélagsins á síðustu árum.
Nokkrar konur vígðu þarna nýja, glæsi-
lega faldbúninga sem þær höfðu verið að
sauma. Sú vinna er afrakstur þróunar-
vinnu sem hefur staðið frá árinu 1999.
Verkið var styrkt af forsætisráðuneytinu
sem vildi stuðla að því að sem flestar
konur bæru þjóðbúning árið 2000.
Árangur hefði þó aldrei náðst nema með
miklum áhuga og ómældri sjálfboða-
vinnu félaga sem árum saman hafa hist
hálfsmánaðarlega og grúskað í gömlum
búningum, myndum, sniðum, mynstr-
um og aðferðum, spurt, pælt og velt
vöngum. Síðan hefur verið baldýrað,
kniplað, perlusaumað, blómstursaumað,
prjónað og saumað undir styrkri hand-
leiðslu kennara Heimilisiðnaðarskólans.
Afraksturinn er sá að nú eru rúmlega 30
konur annaðhvort búnar eða komnar vel
á veg með að koma sér upp faldbúning-
um, ekki bara til þess að eiga inni í skáp
heldur til að klæðast þeim þegar þess er
kostur. Sú þróun getur haldið áfram því
að nú er til þekking og reynsla í gerð
slíkra búninga og fólk getur fengið
kennslu og aðstoð í að útbúa þá. Ef frá
Yngsta kynslóðin leikur sér.
eru taldir nokkrir faldbúningar sem fé-
lagskonur í Þjóðdansafélagi Reykjavíkur
saumuðu sér fyrir nokkrum áratugum þá
hafa kannski ekki verið saumaðir sam-
bærilegir búningar í næstum 200 ár.
Freistandi er að halda því fram að þarna
hafi Heimilisiðnaðarfélag Islands átt
mjög stóran þátt í því að íslenski fald-
búningurinn, skrautlegasd og uppruna-
legasti búningur íslenskra kvenna,
gleymist ekki heldur muni lifa með þjóð-
inni um ókomna tíð.
Sigrún Helgadóttir
Heimildir:
Inga Lára Lárusdóttir (1913). Heimilisiðnaðar-
félag Islands. Kvennablaðið, bls. 51-52.
Magnús Guðmundsson (1988). Ull verður gull.
Ullariðnaður fslendinga á síðari hluta 19.
aldar og á 20. öld. Hið íslenzka bókmennta-
félag. Reykjavík.
Faldbúningar sem gerðir voru íþróunarvinnu starfshópsins Faldafeykis og á námskeiði i
Heimilisiðnaðarskólanum.
HUGUR 0G HÖND 2004 7