Fréttablaðið - 21.03.2020, Qupperneq 17

Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is,
Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Kristjón Kormákur Guðjónsson kristjon@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Sem betur fer
höfum við
flest sem
byggjum
þetta land
enga reynslu
af stríðs-
rekstri.
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
Það er varla ofsögum sagt að tilvera margra er á öðrum endanum um þessar mundir, enda varla nokkur maður sem kemst undan áhrifum sóttvarnaaðgerða sem til hefur verið gripið til varnar árans veirunni. Skólahald úr lagi, talið inn og út
úr verslunum og skorður settar við fjölda á samkom-
um. Strætisvagnar aka um nær tómir og bíll og bíll á
stangli á götunum. Sögusagnir á sveimi um skelfingu
og hörmungar, eins og frjór jarðvegur virðist því
miður fyrir.
Það sér það hver maður að áhrifin eru mikil, enda
eru landsmenn yfirleitt vanir að fylgja því sem fyrir
þá er lagt. Það fer ekki hjá því að hin efnahagslega
hlið þessa alls verði dökk þegar tölum verður raðað á
blað. Rekstur fjölda fyrirtækja mun verða fyrir þungu
höggi og viðbúið að sum lifi ekki af.
Á meðan þessir atburðir gerast, er beðið ákaft eftir
viðbrögðum ríkisstjórnarinnar til mótvægis þessu
öllu. Þau hafa látið á sér standa, en koma vonandi
fram í dag. Ríkisstjórnir annarra landa í nágrenninu
hafa látið myndarlega til sín taka, þó mörg þeirra búi
við lakari stöðu ríkisfjármála en við.
Á margan hátt er Ísland fyrirmyndarríki, þó benda
megi á ýmislegt sem við gætum fært til betri vegar.
Í ljósi þessarar stöðu hefur Ísland möguleika til að
vera í algerum fararbroddi í aðgerðum til að styðja
atvinnulíf og tryggja rekstur lífvænlegra fyrirtækja.
Viðbrögð Seðlabanka hafa verið eftirtektarverð. Á
einni viku hefur hann tvívegis lækkað vexti og stigið
myndarlegt skref til að minnka eiginfjárkröfur á
banka, til að auðvelda þeim það erfiða verkefni sem
þeirra bíður, að greiða úr vandræðum viðskiptavina
sinna. Miklu skiptir að innan bankanna verði snör
handtök við þessi verkefni og að jafnræðis og sann-
girni verði gætt og eitt gangi yfir alla í sambærilegri
stöðu.
„Þetta er auð vitað stríð og nú er inn rás hafin“, sagði
landlæknir nýlega. Þetta er ágæt samlíking. Landið og
reyndar heimurinn allur er undir innrás veirunnar.
Sem betur fer höfum við flest sem byggjum þetta
land enga reynslu af stríðsrekstri. En við höfum lesið
um hörmungar stríðshrjáðra landa þar sem mannslíf
er lítils metið. Þetta er ekki þannig stríð. Enda miða
öll sóttvarnaviðbrögð við að vernda mannslíf.
Fleiri hafa líkt kórónabaráttunni við stríð. Í frétta-
þætti í Ríkissjónvarpinu nýlega lýsti ítalskur læknir
því að á tímum heimsstyrjaldanna tveggja hefðu
forfeður Ítala verið kvaddir í herinn til að berjast fyrir
land og þjóð. Nú snerist baráttan um að halda sig
heima og virða útgöngubann og aðrar takmarkanir á
samskiptum fólks, til að varna útbreiðslu veirunnar.
Það væri í samanburðinum ekki mikil fórn að færa.
Fæstum okkar hér dettur annað í hug en að gegna
því sem fyrir okkur er lagt. Það sést best á áhrifum
samkomubannsins og nálægðarreglunnar. Þess vegna
er enn sem komið er ekki þörf á að takmarka samskipti
fólks meira en orðið er.
Þessu stríði mun ljúka bráðlega. Ólíkt þeim flestum
vitum við hvernig fer – með fullnaðarsigri manns yfir
veiru. Og þá verður indæll friður.
Stríð og friður
Bresku heilsuhæli, sem vinsælt er meðal fræga fólksins, hefur verið stefnt fyrir rétt fyrir að halda því fram að eplabaka hælisins komi í veg
fyrir krabbamein. Champneys keðjunni sem státar
af gestum á borð við Beckham hjónin, Brad Pitt og
Naomi Campbell, er gefið að sök að hafa haldið fram
villandi fullyrðingum á matseðli sínum. Við fyrstu sýn
virðist málið léttvægt. En þegar betur er að gáð má sjá
að fullyrðingar um eplabökur með lækningamátt eru
dauðans alvara.
Árið 2010 lést hin 48 ára tónlistarkona, Arianna Foster,
úr brjóstakrabbameini. Arianna var söngkona pönk-
hljómsveitarinnar The Slits. Hún var einnig stjúpdóttir
John Lydon, söngvara The Sex Pistols. „Hún þurfti
ekki að deyja," sagði Lydon í viðtali stuttu eftir and-
látið, er hann greindi frá því að Arianna hefði hafnað
hefðbundnum læknismeðferðum og kosið í staðinn
óhefðbundnar lækningar. „Ef þú vilt lifa af eitthvað sem
er læknanlegt eins og brjóstakrabbamein, ekki leita til
rugludalla." Lydon sagði fjölskylduna þeirrar skoðunar
að ákvörðun Ariönnu „jaðraði við sjálfsmorð“.
Guð og jólasveinninn
Virðing fyrir vísindum hefur víða virst takmörkuð
síðustu misseri. Niðurstöður rannsókna á sviði lofts-
lagsbreytinga eru gjarnan úthrópaðar sem óbreyttar
skoðanir, engu upplýstari en Tweet frá Trump að
næturlagi. Mislingatilfellum fer fjölgandi í heiminum
í kjölfar þess að foreldrar taka í auknum mæli að líta á
eitt helsta afrek læknavísindanna, bólusetningar, sömu
augum og guð og jólasveininn; maður ræður hvort
maður trúir á þær eða ekki.
En skjótt skipast veður í lofti. Ekki er langt síðan
bresk stjórnvöld gáfu frat í fagfólk. „Fólkið í landinu
hefur fengið nóg af sérfræðingum," sagði Michael Gove,
fyrrverandi dómsmálaráðherra, í aðdraganda þjóðar-
atkvæðagreiðslu um aðild Bretlands að Evrópusam-
bandinu þegar honum gekk illa að finna hagfræðinga
sem voru reiðubúnir að fullyrða að Brexit yrði Bretum
til gagns en ekki tjóns. Nú keppist hins vegar Boris
Johnson, forsætisráðherra Bretlands og samherji Gove
í Brexit baráttunni, við að styðja athafnir sínar áliti
sérfræðinga. Johnson segir „vísindin vísa sér leið“ þegar
kemur að viðbrögðum ríkisstjórnar hans við kóróna-
veirufaraldrinum. Á daglegum blaðamannafundum
gætir hann þess ávallt að umkringja sig fríðu föruneyti
virts vísindafólks.
Á viðsjárverðum tímum kórónaveirunnar erum við
öll undir vísindunum komin. Við treystum á að þróuð
verði læknismeðferð við veirunni, próf sem sýni hraðar
en nú er hægt hvort fólk sé smitað eða ekki, próf sem
sýni hvort fólk sé búið að fá vírusinn og læknast af
honum – og að endingu bóluefni.
En faraldurinn sem nú geisar sýnir ekki aðeins fram
á mikilvægi vísinda heldur einnig hættur af hvers
konar húmbúkki. Sá orðrómur komst á kreik í Íran
að áfengi veitti vörn gegn kórónaveirunni. Hundrað
manns hafa nú látist af völdum metanóleitrunar, eftir
að hafa drukkið eitrað heimabrugg, en neysla áfengis
er bönnuð í Íran. Annað dæmi um hættur af bábiljum á
tímum kórónaveirunnar er sértrúarsöfnuður í Suður-
Kóreu sem sakaður er um að bera ábyrgð á skjótri
útbreiðslu vírussins þar í landi. Þegar smit tók að
breiðast ógnarhratt um söfnuðinn hvöttu leiðtogarnir
meðlimi hans til að leyfa ekki að láta prófa sig fyrir
vírusnum og vitnuðu í rétt safnaðarins til friðhelgi
trúarlífs.
„And-vitsmunahyggja er óslitinn þráður sem fléttast
inn í pólitískan og menningarlegan veruleika okkar
og nærist á þeirri ranghugmynd að lýðræði þýði að
vanþekking mín sé jafnrétthá þekkingu þinni.“ Svo
skrifaði rithöfundurinn Isaac Asimov í grein sem
birtist í Newsweek fyrir þrjátíu árum. Þegar yfirstand-
andi faraldri linnir er óskandi að það verði ekki aðeins
kórónaveiran sem hörfar, heldur einnig tískusveifla sú
sem upphefur fáviskuna.
Banvæn eplabaka

Summit® E-470
Verð: 406.500 kr.
2 1 . M A R S 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R16 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN