Bændablaðið - 30.11.2017, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 30. nóvember 2017
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.200 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara kostar 5.100 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Menntun er forsenda bættra lífskjara.
Við eflum menntun fyrir atvinnulífið með
áherslu á iðn-, verk- og tækninám, segir
í stefnu Samtaka iðnaðarins. Þrátt fyrir
augljóst mikilvægi þessara greina fyrir
samfélagið hefur lítill skilningur verið
fyrir því á Alþingi áratugum saman.
Klúður og vanhæfni Alþingis í þessum
málum kom berlega í ljós nýverið þegar
í ljós kom að Útlendingastofnun tók
ákvörðun um að vísa matreiðslunemanum
Choung Lei Bui úr landi með 15 daga
fyrirvara. Hún hafði sótt um landvistarleyfi
og var í matreiðslunámi við Menntaskólann
í Kópavogi og var jafnframt í starfsnámi á
veitingastað. Ástæða brottvísunarinnar var
ekki sú að manneskjan væri hættuleg landi
og þjóð, heldur var ástæðan sú að ekki var
um háskólanám að ræða heldur iðnnám.
Hvort það á að kalla þetta menntahroka
háskólafólks í íslenskri pólitík eða eitthvað
annað, þá sýnir þetta vel þann þankagang
sem hefur verið undirliggjandi í mótun
íslenskrar menntastefnu áratugum saman.
Þar hefur höfuðáherslan verið lögð á
menntaskóla og háskóla á kostnað iðn-
og tækniskóla. Íslendingar hafa verið að
súpa seyðið af þessari arfavitlausu stefnu á
undanförnum árum. Iðnmenntað fólk er nú
vandfundið hér á landi og Íslendingar orðnir
mjög ósjálfbjarga sem þjóð á því sviði.
Í marga áratugi hafa þrautseigir
baráttumenn fyrir iðnmenntun hér á landi
þurft að heyja harða baráttu til að halda lífi
í iðn- og tæknimenntun. Oft hafa þar verið
á ferð miklir hugsjónamenn sem jafnvel
lögðu eigin efnahag undir í baráttunni við
þvergirðingslegt opinbert menntakerfi.
Í máli matreiðslunemans var
Útlendingastofnun samt einfaldlega að
fara að lögum númer 80 um útlendinga
sem samþykkt voru á Alþingi 2016. Þau
lög áttu að vera endurbætur á fyrri lögum.
Við breytingarnar, sem mikill meirihluti
þingmanna samþykkti með galopnum
augum, var allt sem heitir iðnmenntun í
fyrri lögum strikað út. Í staðinn var sett
klausa sem segir:
„Samfellt nám á háskólastigi, þ.m.t. nám
á háskólastigi sem fram fer á vinnustöðum,
eða annað það nám sem gerir sambærilegar
kröfur til undirbúningsmenntunar og nám á
háskólastigi. Einstök námskeið teljast ekki
til náms.“
Er hægt að hafa þetta mikið skýrara?
Mikill meirihluti þingmanna samþykkti
þetta væntanlega vitandi vits og var um
leið að gjaldfella allt iðn- og tæknimenntað
fólk á Íslandi og skilgreina háskólanám sem
eina „alvöru“ framhaldsnámið. Það má svo
sem segja að þetta sé eðlileg niðurstaða og
alveg í takt við þá menntastefnu sem hér
hefur verið rekin í áratugi.
Útlendingastofnun var fljót að átta sig á
þessari breytingu og ákvað að framlengja
ekki námsmannadvalarleyfi matreiðslunema
sem er félagsmaður hjá MATVÍS og ákvað
að vísa nemanum úr landi. Málið var kært
til úrskurðarnefndar sem komst að sömu
niðurstöðu og Útlendingastofnun.
Enginn þingmaður á Alþingi Íslendinga
greiddi atkvæði á móti þessu, en tveir sátu
hjá. Þeir sem ábyrgðina bera á lagasetningu
voru 46 alþingismenn:
Er til of mikils mælst að iðn- og
tæknimenntað fólk á Íslandi verði beðið
afsökunar ef þingmennirnir 46 telja
að um mistök hafi verið að ræða við
lagasetninguna? Ef ekki, þá er það bara
komið á hreint og er um leið eins og blaut
tuska í andlit þessara mikilvægu starfskrafta
í íslensku samfélagi, að Alþingi Íslendinga
skilgreinir það í lögum sem annars flokks
borgara. /HKr.
Annars flokks
borgarar
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Hvestudalur við Arnarfjörð. Ketildalir er röð af stuttum dölum á suðurströnd Arnarfjarðar, frá Kópsnesi inn að Bíldudalsvogi. Ystir Ketildala
eru Verdalir, en þar var lengi mikil verstöð, en aldrei byggð. Þar á eftir kemur Selárdalur, og svo Fífustaðadalur, Austmannsdalur, Bakkadalur,
Hringsdalur, Hvestudalur og Auðihringsdalur. Lengi var fjölmenn byggð í Ketildölum en nú eru nær allir bæir komnir í eyði. Mynd / HKr.
Flestir sem þetta lesa kannast líklega
við að það er oft deilt um hluti tengda
landbúnaðinum. Það er erfitt að hafa tölu
á því hve oft hefur verið rifist um hluti
eins og matvælaverð hérlendis og erlendis,
opinberan stuðning við landbúnað eða
tollvernd. Svo mun örugglega verða
áfram enda erum við ekki og verðum
ekki sammála um alla hluti í íslensku
samfélagi, frekar en í nokkru öðru.
Stundum hættir þeim sem starfa í
landbúnaðinum til að einblína um of á
gagnrýni á greinina. Það er vissulega
skiljanlegt, en við megum samt aldrei
gleyma því að íslenskur landbúnaður nýtur
gríðarlega mikils velvilja almennings. Öll
eigum við rætur í sveitinni þótt þær séu
misjafnlega djúpar. Flestir kjósa að kaupa
íslenskar afurðir þar sem þess er kostur og
hafa ánægju af því að ferðast um lifandi
sveitir landsins.
Hvað viljum við gera fyrir lægra verð?
Eðlilegt hlýtur þó að vera að reyna að tala út
frá sama grunni þegar rætt er um landbúnað
og spyrja hvað skiptir raunverulega máli.
Tollvernd er eitt þeirra atriða sem mikið hefur
verið deilt um. Þó er það staðreynd að aðeins
um 10% tollnúmera í tollskrá bera einhvern
toll yfirleitt. Hlutfallið í Evrópusambandinu
er til samanburðar 74%. Því til viðbótar
höfum við gert viðskiptasamninga við
ESB þar sem felldir eru niður tollar af
verulegum fjölda númera í viðbót svo að
það eru ekki orðnar margar vörur sem fluttar
eru inn frá Evrópu sem lagður er á tollur.
Það sem eftir stendur eru bara lítt unnar
landbúnaðarvörur. Þessi tollur er lagður
á til að jafna samkeppnisstöðu innlendrar
framleiðslu, sem er ekki sanngjörn með
öðrum hætti.
Við höfum valið það hér að framleiða
landbúnaðarafurðir á smærri búum sem
yfirleitt eru rekin af fjölskyldum. Það er ekki
leitað allra leiða til að pressa verðið niður,
til dæmis með því að ráða erlent verkafólk á
lágmarkslaunum, stækka einingarnar upp úr
öllu valdi, flytja inn afurðahæstu búfjárstofna
í heimi, eða nota lyf til að auka vöxt og
afurðir. Væri öllum þessum aðferðum beitt
mætti örugglega ná verðinu meira niður. En
við höfum valið að gera það ekki því okkur
er ekki sama hvernig þetta er gert.
Stöndum vörð um verðmæti okkar
Það er til eitt kúabú í Kína sem er 60% stærra
en allur íslenski mjólkurkúastofninn. Við
höfum staðið vörð um að varðveita, vernda
og rækta innlendu búfjárkynin og byggja á
þeim og við höfum valið að banna notkun
vaxtarhormóna og notum ekki sýklalyf
sem vaxtarhvetjandi efni. Hér eru færri
búfjársjúkdómar en í flestum öðrum löndum.
Það hefur auðvitað kosti að vera eyja, en
af 119 alvarlegum dýrasjúkdómum sem
Alþjóðastofnun um dýraheilbrigði fylgist
með eru aðeins fjórir taldir landlægir hér
og tveir af þeim eru fisksjúkdómar. 101
alvarlegur dýrasjúkdómur hefur aldrei komið
upp hér. Við skimum meira en allar aðrar
þjóðir eftir kampýlóbakter í kjúklingum
og skyldum innlenda framleiðendur til
að frysta afurðirnar ef hann finnst. Það
er ekki gert erlendis. Og við krefjum
kjúklingaframleiðendur um að henda öllum
afurðum ef upp kemur salmonella. Það er
ekki gert erlendis. Þetta eru hlutir sem skipta
máli þegar verið er að bera hlutina saman.
Við þurfum að hafa það í huga þegar við
tölum um landbúnaðinn því að hann hefur
raunverulega og verðmæta sérstöðu sem ekki
verður hæglega náð til baka ef henni verður
fórnað.
Kolefnisbinding og bændur
Loftslagsmálin skipta líka verulegu
máli. Það er ítarlega um þau fjallað hér í
blaðinu. Landbúnaðurinn þarf og vill taka
þátt í að uppfylla skuldbindingar okkar
Íslendinga sem þjóðar á því sviði. Fram
hefur komið að heilmikil losun á sér stað
vegna landnotkunar og í framræstu landi.
Verulegir möguleikar eru á því að auka
bindingu kolefnis með aukinni landgræðslu,
skógrækt og endurheimt votlendis. Slíkt
verður trauðla gert nema í samvinnu við
bændur. Á sama tíma er unnið að því að
útfæra leiðir fyrir landbúnaðinn til að draga
úr losun í sinni almennu starfsemi, t.d. með
bættri orkunýtingu, fóðrun og fleiri aðferðum
sem nýst geta á því sviði. Þetta er eitt af þeim
atriðum sem skipta líka miklu þegar við erum
að bera saman hluti, en þar skortir okkur enn
gögn. Sauðfjárræktin og garðyrkjan hafa nú
látið greina kolefnisfótspor sitt en það þurfa
fleiri greinar að gera til að við vitum betur
hvar við stöndum.
EFTA-dómurinn og verðmætamat
Hér í síðasta blaði var fjallað um niðurstöðu
EFTA-dómstólsins 14. nóvember þar sem
dæmt var að ekki mætti beita þeim aðgerðum
sem við höfum beitt undanfarin ár í því skyni
að vernda heilsu manna og dýra. Þrátt fyrir
að EES-samningurinn kveði á um að slíkar
aðgerðir séu heimilar gaf dómstóllinn lítið
fyrir það í sinni niðurstöðu en horfði bara til
markaðslegra þátta.
Það er kannski einmitt það sem menn
mættu gjarnan hugsa um í umræðum um
þessi mál. Á lágt verð að trompa allt annað
eða skiptir annað meira máli? Ef okkur er
ekki sama hvernig hlutirnir eru gerðir, þá
hlýtur það að vega þyngra.
Sigurður Eyþórsson
framkvæmdastjóri BÍ
sigey@bondi.is
Hvað trompar?
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Anna Kristín Ólafsdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621