Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1995, Side 12

Hafdís Hannesdóttir, félagsráðgjafi og stjórnarmaður í Ö.B.L:
HVAR EIGA MÁLEFNI
FATLAÐRA HEIMA?
ann 20. janúar síðastliðinn var
haldið málþing sem Starfs-
mannafélag ríkisstofnana stóð að,
ásamt Félagi þroskaþjálfa og Deild
meðferðar- og uppeldisfulltrúa. Þar
var spurt; “Eiga sveitarfélög að taka
við málefnum fatlaðra?”.
Mér var falið að kynna sjónarmið
Öryrkjabandalagsins um það hvort
sveitarfélögin eigi að taka við
málefnum fatlaðra. Eftirfarandi orð
eru uppistaðan í því sem ég flutti þar:
Umfjöllun um flutning verkefna
frá ríki til sveitarfélaga hefur
verið mikil á liðnum árum, en hefur
ekki komið inn á okkar borð á þann
hátt að við getum svarað nú og byggt
það svar á umfjöllun allra okkar
aðildarfélaga. En hver ferð hefst á
einu skrefi, og með það í huga
settumst við niður í framkvæmda-
stjórn bandalagsins nú fyrir skömmu
og reyndum að gera okkur grein fyrir
því hvemig þessi mál snúa að “okkar
fólki”.
Fyrstu viðbrögð einkennast af því
að við getum engan veginn verið
annað en hlynnt því að sveitarfélög
taki yfir rekstur á þeirri þjónustu sem
þau telja sig ráða við. Það þjónar
væntanlega hagsmunum okkar um-
bjóðenda að fá stýringu og útfærslu á
þjónustunni færða sem næst neyt-
endunum. Við erum hlynnt tilfærslu
á ýmsum verkefnum frá ríki til sveit-
arfélaga, en hljótum um leið að vara
við því að það gerist svo hratt að ekki
sé búið að kanna hvernig menn leysa
hvert verkefni fyrir sig. Áttavitinn
bendir í rétta átt en leiðin á áfangastað
er torveld og margar þrautir sem leysa
þarf áður en við sjáum sveitarfélögin
taka yfir alla þá þjónustu við fatlaða
sem ríkið annast í dag.
Okkar fyrirvarar tengjast meðal
annars því að við núverandi
aðstæður eru sveitarfélögin mörg og
Hafdís Hannesdóttir
smá og því illa í stakk búin til að taka
við mjög viðamiklum málaflokkum
án þess að allir endar séu hnýttir hvað
varðar framkvæmd og fjármögnun.
Áður en þessi viðkvæmi mála-
flokkur færist til þurfum við að sjá
hvernig staðið verður að tilfærslu
þeirra fjármuna sem í dag renna í
þennan málaflokk.
Uppbygging í málaflokknum hef-
ur verið gífurleg á liðnum áratugum,
en nú sjáum við ákveðin þáttaskil
þegar fjármunir í Framkvæmdasjóði
fatlaðra eru farnir að renna til rekstrar
á þeirri þjónustu sem undir ríkið heyr-
ir skv. lögum. Sjálfar byggingarnar,
stofnanir eða hús eru ekki megin-
viðfangsefni dagsins í dag heldur
rekstur og þjónusta, hvernig við
komum sem best til móts við breyttar
áherslur í málefnum fatlaðra. Taki
sveitarfélögin yfir verkefni þurfa þau
skipti að tryggja nægilegt fjármagn til
að tryggja áframhaldandi framþróun
í málaflokknum. Við sjáum ekki
annað en einhverjir sértækir mála-
flokkar verði áfram á hendi ríkisins,
eins og þjónusta við blinda, heyrn-
skerta og trúlega vissa hópa fjöl- eða
alvarlega fatlaðra einstaklinga.
Við viljum fara hægt og teljum
farsælast að byggja á því sem
við eigum, þ.e. fenginni reynslu af
skipulagi á sérstakri þjónustu við
fatlaða, eins og lögin um málefni
fatlaðra gera ráð fyrir henni. Þetta
leiðir hugann að því hvort ekki megi
enn reyna að vinna út frá þeirri
svæðaskiptingu sem sett var á
laggimar með lögunum um aðstoð við
þroskahefta frá 1979, og enn gildir.
Svæðisskrifstofurnar leita í vax-
andi mæli samvinnu við sveitar-
félögin. Á mínum vinnustað sem er
Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins
sjáum við mörg farsæl dæmi um það
hvernig þjónusta við fjölskyldur er
samræmd af þessum tveim stjórn-
sýslustigum.
Þetta eru þó yfirleitt einstök mál,
þar sem fram kemur vilji sveitar-
félagsins til þess að leysa mál íbúa á
sem bestan hátt með samvinnu við
svæðisskrifstofu og aðrar stofnanir
sem tengjast málum einstaklinganna.
Fastur farvegur fyrir samvinnu
þessara aðila er þó yfirleitt enginn.
Við þekkjum líka á Greining-
arstöðinni og í Öryrkjabandalaginu
dæmi um uppsöfnun vanda í sveit-
arfélögum þar sem fleiri en einn
alvarlega fatlaður einstaklingur á
búsetu.
Kostnaður af þjónustu við slíkan
hóp gæti að óbreyttu reynst þungur
baggi á sveitarfélagi. Við viljum
gjaman taka undir það sjónarmið að
fatlað fólk eigi kost á því að búa áfram
í sínu umhverfi ef það hentar hags-
munum þess og þeirra nánustu. Það
útheimtir þó nýtt mat á stöðu hins
fatlaða ef ekki er til staðar sú þjónusta
sem hann þarf til að tryggja hagsmuni
hans. Sjúkdómar og slys raska oft
högum fólks á óbætanlegan hátt, en
þó viðkomandi þurfi að breyta um
búsetu þá má oft finna leiðir til þess
að veita helstu grunnþjónustu í
nálægu þéttbýli, nálægt heimahögum
svo búseturöskunin verði sem minnst
ef vilji fólks stendur til þess.
12