Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1995, Qupperneq 24

VIÐHORF
Bryndís Víglundsdóttir, skólastjóri:
Börnin og fatlaðir
egar Alþingi setur saman lög og
birtir okkur þau eru þau oftar en
ekki ávísun eða loforð, gefin þegn-
unum um betra líf og bættan hag.
“Fæst orð bera minnsta ábyrgð”,
dettur mér stundum í hug þegar ég les
ný og metnaðarfull lög. Mér virðist
nefnilega oft vera mikið misgengi
milli laga og framkvæmda laganna.
Eg ætla að minnast á eitt dæmi.
I lögum um grunnskóla sem
undirrituð voru 27. mars 1991 segir í
4. grein:” I grunnskóla skulu nem-
endur eiga kost á málsverði á
skólatíma”. I 86. grein segir síðan að
ákvæðið í 4. gr. um málsverði í
skólum komi til framkvæmda á næstu
þremur árum frá gildistöku laga
þessara. Mér er ekki kunnugt um að
grunnskólabömum standi til boða að
fá málsverð í skólanum. Var þetta
ákvæði ef til vill sett í lög upp á grín
eða til skrauts. Emm við alveg ánægð
með að bjóða börnunum okkar brauð-
sneið (þegar best lætur) eða snúð í
hádegismat? Þetta er aldurshópurinn
sem er að vaxa og þyrfti líklegast
öðrum fremur að fá góða næringu.
Mér blöskraði að heyra heilbrigðis-
ráðherra senda foreldrum tóninn að
þeir skyldu bara senda krakkana með
brauðsneið í skólann. Veit hann ekki
um lögin frá 1991? Og auk þess
jafnast brauðsneið ekki á við heita
máltíð. Eða hvað borðar fólk í mötu-
neytum á vinnustöðum um allt land?
Hér virðist mér að ráðherra hefði átt
að tala varlegar.
Við megum til með að endurskoða
í sífellu viðhorfin til barna okkar. Eg
á ekki við það sem sagt er í
hátíðaræðum þegar talað er um þá
sem eiga að erfa landið. Ég á við
hvunndagsviðhorfin þegar foreldrar
koma þreyttir heim frá vinnu og
barnið er enn lúnara en þau og reynir
mjög á þolrifin. Þá tel ég að sé ágætt
að minnast fyrstu yfirlýsinganna um
gagnkvæma ást og raungera þær með
kærleiksríkri samveru.
Bryndís Víglundsdóttir
Nú kynni einhver að segja: “Hvað
er hún að tala um þetta í grein í
blaði Öryrkjabandalagsins?” Væri
ekki eðlilegra að tala eitthvað um
málefni fatlaðra í þessu blaði?
Þessu svara ég með því að minna
á að þegar við virðum fyrir okkur sögu
þjóðanna sýnist mér að í ljós komi að
kjör og hagur fatlaðra og annarra
minnihlutahópa sé í réttu samræmi við
viðhorf allra annarra borgara hvers til
annars. Fólk sem lætur sig ekki varða
um náungann lætur sig líklega ekki
heldur varða um þann sem fatlaður er.
Þannig er bætt líðan og mannúðleg
hugsun keðjuverkandi í hverju
samfélagi. Ef tilvera eins hóps sem
þarf aðstoð batnar, batnar líka tilvera
næsta hóps.
A niðurlægingartíma íslensku
þjóðarinnar meðan við vorum þegnar
Danakonungs, illa haldin og marg-
barin þjóð, held ég að viðhorf okkar
til fatlaðra og þeirra sem minni máttar
voru hafi verið ákaflega bágborin. Og
ég leyfi mér einnig að segja að það sé
ekki fyrr en á síðustu 20-30 árum sem
raunverulegur bati verður á við-
horfum til fatlaðra. Þá á ég við allan
hópinn sem getur talist fatlaður. Enn
eru viðhorf til hinna ýmsu hópa
mismunandi og enn vantar drjúgt á að
góðu viðhorfin birtist í verkum.
Börn eiga að því leyti samleið með
fötluðum að þau eru ofurseld viðhorf-
um og frammistöðu fullorðinna. Ég
leyfi mér að halda því fram að tilvera
fatlaðra sé jafnbærileg og hún er
ófötluðum góð.
Ríki í hnignun
Mannkynssagan virðist kenna
okkur að viðhorf og framkoma við
fatlaða eru í ólagi í samfélögum sem
eru á niðurleið.
Við vitum hvernig fór fyrir Róm-
arríki hinu forna. Hvers kyns spilling
og skepnuskapur tók þar völdin og
menningin liðaðist hreinlega í sundur.
Það er fróðlegt að virða fyrir sér um
stund hver viðhorfin voru þar til fólks
sem var öðruvísi, fatlað. Réttur þess
var enginn. Faðirinn hafði fullkomið
vald yfir fjölskyldu sinni og gat selt
börn sín í þrældóm eða drepið, eftir
aðstæðum. Á vissu skeiði Róma-
veldis tóku vel stæðir borgarar upp á
því að vista “fífl” eða “fávita” á heim-
ilum sínum. Þetta fólk var notað til
að skemmta í samkvæmum.
Örlög fatlaðraíríkjumnasistaog
kommúnista eru okkur kunn. Því segi
ég að menn skyldu huga vel að við-
horfum sínum til fatlaðra ef þeir vilja
í raun velferð og hamingju sam-
félagsins.
A krepputímum
Kreppan 1930 og árin allt fram
yfir seinni heimstyrjöldina gefa okkur
ástæðu til að óttast um örlög fatlaðra
þegar harðnar á dalnum. Mikill
afturkippur kom í alla þjónustu við
fatlaða í kreppunni og upp úr 1930.
Sýndi það ástand að bein fylgni er á
milli almennrar stöðu í samfélaginu
og hvernig lífsgæða fatlaðir njóta.
Þetta er tölfræðilegt dæmi sem hægt
er að skoða frá hvaða tímabili seinni
ára sem er. Ég held að sagan kenni
okkur að við þurfum að vera vakandi
um velferð fólks með sérþarfir að ekki
sé dregið úr eða hætt við aðstoðina
24