Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1995, Síða 25

íslenzk ungmenni erlendis. (Sjá grein um FEPEDA bls. 22).
þó að samdráttur verði í samfélaginu.
I öllum tilvikum er rétt að athuga vel
hvernig sameiginlegu fé okkar er
varið. Þetta mál snýst um viðhorf, það
snýst um hvemig við hugsum þegar á
reynir.
Islandssagan er full af bulli
Lítum á hvaða þættir hafa orðið
til að móta viðhorf þjóðarinnar til
fatlaðra. Ef við lesum skráða sögu
okkar kemur í ljós að hún er saga
hraustra karla og hetja. Hún er ekki
saga fólks sem bjó við vanheilsu eða
fötlun og hún er ekki saga kvenna og
bama og þess vegna er líka hárrétt sem
segir í söngnum að” Islandssagan er
full af bulli”. í sögu okkar og mann-
kynssöguna alla vantar marga langa
og efnismikla kafla. Einstakasinnum
rekst maður í sögum eða annálum á
frásögur af aumingjum eða fíflum,
eins og fatlað eða þroskaheft fólk var
kallað. Voru það þá yfirleitt niðursetn-
ingar og fólk sem álitið var umskipt-
ingar, eða ástand þess tilkomið af
einhverjum öðrum annarlegum orsök-
um eins og gat gerst þegar ungir menn
heilluðust af álfkonum og trylltust.
Við vitum, að margt af því fatlaða
fólki sem vegna lyfja og getu lækna-
vísindanna lifir í dag dó áður fyrr.
Eins og ég sagði áðan er saga
okkar að mestu saga hraustra
karlmanna, hetja og afreksmanna.
Fram til okkar daga tíðkaðist mikil
harka við börn. Fortakslaust var álitið
að óþægð væri um að kenna ef þau
hlýddu ekki skipun strax og þeim var
refsað í samræmi við það. Þannig var
ekki athugað hvort til greina kæmi að
barnið hefði ekki heyrt það sem sagt
var, hvort það hefði skilið fyrir-
skipunina og hvort það væri fært um
að framkvæma það sem til var ætlast.
Réttur hins fullorðna til þess að skipa
fyrir og ráðskast með barnið var ekki
véfengdur og skylda barnsins til að
hlýða var fortakslaus. Ekki er hægt
að sjá af frásögum hvort sem er í
annálum okkar eða þjóðsögum að
eðlislæg geta barnsins hafi verið
athuguð. Það væri áhugavert að rann-
saka annála okkar og þjóðsögur til
þess að gera sér grein fyrir lífi og
tilveru fólks sem var minnimáttar
vegna meðfæddrar eða áunninnar
fötlunar.
Island í dag
Mér virðist að ástandið á íslandi
sé þannig nú á dögum að sá eldur sem
margir einstaklingar og atburðir
sögunnar tendruðu í upphafi og
Læknirinn sagði við frúna að honum
líkaði ekki útlit mannsins hennar. Þá
sagði frúin: “Mérekki heldur, en hann
er góður við börnin.”
*
Faðir manns sem var í langskólanámi
var spurður að því hvað sonur hans
yrði, þegar hann hefði nú loks lokið
námi. Faðirinn svaraði að bragði:
“Öldungur.“
*
Og enn úr sömu smiðju: Bóndi einn
var vanur að senda konu sína út og
hugsjónamenn og konur hafa borið
uppi æ síðan af bjartsýni og einurð
brenni vel fötluðum til góðs. Aldrei
fyrr hafa svo margir þættir og margir
aðilar sameinast um að vinna að
jákvæðri lausn á málefnum fólks með
sérþarfir. Því finnst mér ástæða til að
vera bjartsýn og vongóð. Meðvituð
viðhorf íslendinga til fatlaðra held ég
að séu rétt. Við sem erum í nánustum
tengslum við fatlaða og höfum valið
okkur það starf að vinna með þeim
megum til með að vera í forystusveit
þeirra sem eru talsmenn alls þess sem
má verða fötluðum til góðs og fyrir
þá megum við aðeins vilja “hið
besta”.
Sumir fatlaðir geta talað fyrir sig
sjáfir. Með þeim eigum við að
standa. Aðrir fatlaðir geta ekki flutt
mál sitt. Fyrir þá eigum við að tala
og með þeim að standa. Við höfum
þær skyldur við fatlaða og ófatlaða að
viðhorfum okkar til hvers annars hraki
ekki. En viðhorfin mega ekki verða
eins og trú án verka sem er dauð trú.
Viðhorfin ein tjóa ekki heldur þurfa
þau að vera hvati góðra verka.
Ég minni á Steinar bónda í Hlíðum
undir Steinahlíðum sem Halldór Lax-
ness lætur segja: “Það er nú svona,
blessaður, að þegar heimurinn er
hættur að vera dásemdafullur í augum
barnanna okkar þá er nú lítið orðið
eftir”. En þrátt fyrir góð viðhorf
Steinars til barna sinna bar hann ekki
gæfu til að lifa í samræmi við þau.
Og því fór sem fór !
Bryndís Víglundsdóttir.
suður til allra verka. M.a.s. var það
svo þegar þeir vinnumaður voru að
slá að næturlagi til að nota rekjuna og
fé kom í túnið, að þá tölti bóndi heim,
vakti konu sína og bað hana að reka
úr túninu. Og alltaf var svarið það
sama: “Já, elskan mín, ég kem.“ En
einu sinni missti þó konan þolinmæð-
ina svo vitað væri. Hún hafði þá
blandað sér í umræður við gesti þeirra,
en bóndi hastaði á hana og kvað hana
ekki hafa vit á svona málum. Þá sagði
konan með hægð sinni: “Ég er ekkert
vitlausari en annað kvenfólk.”
HLERAÐ í HORNUM
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
25