Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1995, Síða 11

Þorsteinn Jóhannsson fram.kv.stj:
Atvinnumál í ljósi skýrslu SÞ
um jafna þátttöku fatlaðra
7. Regla. Atvinna
að sem ég ætla að tjalla um
hér í dag er hvernig Island
Lippfyllir 7. grunnreglu
Sameinuðu þjóðanna, sem
tjallar um jafna þátttöku fatlaðra í
atvinnu, þar sem segir að aðildarríkin
skyldu viðurkenna þá meginreglu að
gera fötluðum kleift að njóta mann-
réttinda sinna einkum á sviði atvinnu-
mála. Fatlaðir í borgum, bæjum og til
sveita skulu njótajafnréttis til arðbærs
og launaðs starfs á vinnumarkaði.
Reglan, sem er í 9 liðum, segir að
forsendur jafnrarþátttöku fatlaðra séu
eftirfarandi:
Liður 1: í lögum og reglugerðum
má hvorki mismuna fötluðum né
hindra aðgang þeirra að vinnumark-
aði.
* Lög um málefni fatlaðra frá
1992 taka til þessa liðar, en þar segir
að markmið laganna sé að tryggja fötl-
uðum jafnrétti og sambærileg lífskjör
við aðra þjóðfélagsþegna og skapa
þeim skilyrði til þess að lifa eðlilegu
lífi. Sá á rétt á þjónustu samkvæmt
lögum þessum sem er andlega eða
líkamlega fatlaður og þarfnast sér-
stakrar þjónustu og stuðnings af þeim
sökum. A hverju starfssvæði skal
starfrækt atvinnuleit, veita skal fötl-
uðum aðstoð vegna vinnu á almenn-
um vinnumarkaði og á vernduðum
vinnustöðum. Vikið verður nánar að
þessum atriðum síðar.
Liður 2: Aðildarríkin skyldu með
virkum hætti stuðla að því að fatlaðir
geti aðlagast hinum almenna vinnu-
markaði. Slíkum virkurn stuðningi má
hrinda í framkvæmd með ýmsum
ráðstöfunum, svo sem verkmenntun,
hvetjandi kvótakerfum, fráteknum
eða tilgreindum stöðum, lánum eða
styrkjum handa litlum fyrirtækjum,
samningum um einkarétt eða for-
gangsrétt til framleiðslu, skattaíviln-
unum, sérstökum samningum eða
annarri tæknilegri eða fjárhagslegri
Þorsteinn Jóhannsson.
aðstoð við fyrirtæki sem ráða fatlaða
í vinnu. Aðildarrríkin skyldu einnig
hvetja atvinnurekendur til að gera
eðlilegar ráðstafanir til að aðlaga
vinnustaðinn þörfum fatlaðra.
* Lögin um málefni fatlaðra
(29.gr.) segja að veita skuli fötluðum
aðstoð til að sinna störfum á almenn-
um vinnumarkaði þegar þess gerist
þörf. Skal það gert með sérstakri
liðveislu á vinnustað, svo og fræðslu
og leiðbeiningum til annars starfs-
fólks. (30.gr.) Á hverju starfssvæði
skal fötluðum standa til boða vernduð
vinna á almennum vinnumarkaði.
Vernduð vinna getur falist í störfum
sem skipulögð eru með tilliti til
fötlunar. Heimilt skal jafnframt að
starfrækja verndaða vinnustaði fyrir
fatlaða. Verndaðir vinnustaðir skulu
annars vegar veita fötluðum launaða
starfsþjálfun svo að þeir geti starfað
á frjálsum vinnumarkaði. Hins vegar
skulu þeir veita fötluðum launuð föst
störf.
Reglugerð um öryrkjavinnu frá
febrúar 1995 segir að Trygginga-
stofnun ríkisins sé heimilt að semja
við atvinnurekendur á almennum
vinnumarkaði um að ráða til starfa
einstaklinga sem njóta örorkulífeyris,
örorkustyrks, endurhæfingarlífeyris
eða slysabóta. Miðað er við að ein-
staklingar hafi vinnugetu sem ekki
hafi nýst á almennum vinnumarkaði
og að hann hafi ekki verulegar aðrar
tekjur en bætur almannatrygginga.
Sérstakur vinnusamningur skal gerður
m.a. í samráði við samtök öryrkja,
stofnanir er sinni atvinnumiðlun eða
endurhæfingu fatlaðra.
Reglugerð um styrki vegna
námskostnaðar og verkfæra og
tæk jakaupa fatlaðra (7.gr.) segir að
heimilt sé að veita fötluðu fólki, 18
ára og eldra, styrk til verkfæra- og
tækjakaupa eða aðra fjárhagslega
aðstoð í sambandi við heimavinnu eða
sjálfstæða starfsemi, enda teljist starf-
semin hafa gildi sem félagsleg endur-
hæfing sem miði að því að auðvelda
fötluðum að skapa sér atvinnu.
Verkmenntun_fyrir fatlaða fer
fram t.d. í Iðnskólanum í Reykjavík,
þar sem skipulögð eru sérstök afmörk-
uð verkefni í starfsnámi í sauma-, tré-
smíða- og blikksmíðadeildum. Hjá
Saumastofu Öryrkjabandalagsins
höfum við á að skipa mjög hæfum ein-
staklingum, sem lokið hafa starfsnámi
í saumadeild Iðnskólans.
Kvótakerfi sem skylda atvinnurek-
endur til að ráða ákveðið hlutfall
starfsmanna sinna úr röðum fatlaðra
hafa verið notuð t.d. í Þýskalandi,
Frakklandi og Japan, en ekki á Islandi.
Reynslan af kvótakerfum er ekki góð
og flestir sem um þau hafa rætt hér-
lendis hafna slíkum leiðum. Samhliða
kvótaleiðinni hafa fyrirtæki í ofan-
greindum löndum notið skattaíviln-
ana sem einskonar umbun fyrir kvót-
ann. Öðrum atriðum undir þessum lið
verða gerð skil hér á eftir.
Liður 3: Á framkvæmdaáætlun
aðildarríkjanna skyldu vera ákvæði
um:
a. Ráðstafanir til að hanna og að-
laga vinnustaði og húsnæði með þeim
hætti að það sé aðgengilegt fyrir fólk
sem haldið er hvers konar fötlun.
* Reglugerð um Framkvæmda-
sjóð fatlaðra frá 1994 heimilar
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
11