Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.2000, Blaðsíða 30

miklar tölfræðilegar upplýsingar
heldur einnig sögulegur bakgrunnur
þess kerfis sem við búum við í dag.
Höfundurinn, Dr. Stefán Ólafsson
prófessor og forstöðumaður Félags-
vísindastofnunar Háskóla Islands,
fjallar þar m.a. um þær skerðinga-
reglur sem beitt er í almannatrygg-
ingakerfi okkar og segir á bls. 273:
“Þá er önnur beiting skerðingar-
reglna í almannatryggingakerfinu á
íslandi einnig fátíð, en það er
skerðing lífeyris öryrkja vegna tekna
maka þeirra. Sú regla er arfleifð
gömlu fátækraaðstoðarinnar frá fyrri
öldum, þar sem framfærsluskylda var
lögð á ijölskylduna eða ættingja í
heild, áður en til fátækraaðstoðar gæti
komið, með tilheyrandi athugun á
þörf og því hvort hinn fátæki verð-
skuldaði aðstoðina.”
Og áfram heldur Dr. Stefán Ólafs-
son:
“Hugmyndafræði almannatrygg-
inga, sem leysti gömlu fátækra-
aðstoðina að mestu af hólnri á 20.
öldinni, gengur gegn þessari hugsun
að örorkulífeyrisþegi hafi ekki fullan
borgararétt og beri skarðan fram-
færslurétt ef maki hans hefur ein-
hverjar tekjur, eins og fram kom í
fyrstu tveimur köflunum í þessari
bók. Þess vegna hafa vestrænar þjóðir
horfið frá slíkri framkvæmd al-
mannatrygginga nú á dögum. Fram-
kværnd þessarar reglu á íslandi rýrir
mjög kjör þeirra öryrkja sem fyrir
verða, samkvæmt mati OECD á
kjarastöðu lífeyrisþega í aðildar-
ríkjunum og það kemur einnig fram í
skýrslu forsætisráðherra vorið 1999
um stöðu öryrkja. En félagsleg og
sálræn áhrif slíks fyrirkomulags eru
þó enn alvarlegri því öryrki í slíkri
stöðu er að hluta rændur sjálfstæði
sínu og mannlegri reisn.”
Kirkjan mótmœlir
Nokkrum vikum eftir að dómur var
felldur ræddi DV við séra Jakob
Agúst Hjálmarsson dómkirkjuprest
og formann þjóðmálanefndar þjóð-
kirkjunnar. Séra Jakob kvað presta
ekki verða eins mikið vara við skiln-
aði af fjárhagsástæðum nú og þegar
þjóðfélagsástandið var almennt lak-
ara. “Hins vegar segir hann,” svo vit-
nað sé beint í blaðið, “enn alvarlegra
mál þegar öryrkjar treysti sér ekki til
þess af fjárhagslegum ástæðum að
búa í vígðri sambúð. Jakob segir að
þetta mál hafi verið rætt innan þjóð-
málanefndar kirkjunnar og kirkjan
hafi mótmælt því að örorkubætur
skerðist vegna tekna maka.”
í sanra streng hafa talsmenn ann-
arra stofnana og félagasamtaka tekið,
og má þar t.d. nefna Mæðrastyrks-
nefnd, en framkvæmdastjóri hennar,
Asgerður J. Flosadóttir, var einkar
afdráttarlaus hvað þetta varðar um
síðustu jól.
Að endingu ber að geta þess að
heilbrigðis- og tryggingamálaráð-
herra, Ingibjörg Pálmadóttir, hefur nú
falið embættismönnum sínum að
áfrýja dómi Héraðsdóms Reykjavíkur
til Hæstarréttar. G.Sv.
Um heyrnarlausar
fjölskyldur
Afjörur okkar rak í janúar hinn
áhugaverðasta bækling sem ber
heitið: Um heyrnarlausar fjölskyld-
ur. Bæklingurinn er þýddur og stað-
færður af Bryndísi Víglundsdóttur
og það er Félag heyrnarlausra sem
gefur hann út. Bæklingurinn er
einkum ætlaður fagfólki sem í störf-
um sínum á samskipti við heyrn-
arlausar ijölskyldur en skilgreining
þessa sú að fjölskylda sé heyrnar-
laus, þegar einn eða fleiri fullorðnir
í fjölskyldunni er heyrnarlaus eða
hefur skerta heyrn, fjölskyldunni er
eðlilegt að tala táknmál.
Bæklingurinn er skemmtilega
upp settur og góðar teikningar lífga
vel upp á. Hér skal aðeins á fyrir-
sögnum kafla tæpt og tekin ein setn-
ing sem dæmi. Táknmál: Táknmál
er sjálfstætt mál, sjónrænt mál, ekki
alþjóðlegt.
Foreldrar: Allir foreldrar gera sitt
besta. Barnið: Barnið má vera
barn- með öllum þeim réttindum
sem það felur í sér. Þegar heyrn-
arlausu foreldrarnir voru börn og
unglingar: Mjög fáir heyrnarlausir
gátu talað og skilið táknmál.
Heyrnarlausir foreldrar: Táknmál er
móðurmál heyrnarlausra. Það á að
hvetja heyrnarlausa foreldra til að
tala táknmál við barnið sitt.
Foreldrar þurfa að hafa beint og per-
sónulegt samband við fólkið sem
annast barn þeirra.
Pantið því táknmálstúlk, Heyr-
andi barn heyrnarlausra foreldra:
Leyfið barninu að vera barn. Pantið
táknmálstúlk, Barnið þarf að tala
bæði við fullorðna og við jafnaldra
sína. Barnið er tvítugt, annað málið
notað heima, hitt í skólanum. Mik-
ilvæg hjálpartæki fyrir heyrnarlausu
fjölskylduna: Blikkljós, vekjara-
klukka, myndbandsupptökuvél og
textasími.
Svo er minnt á táknmálstúlkana
sem túlka hlutlaust og eru bundnir
þagnarskyldu.
Svo eru nokkur heilræði í sam-
skiptum við heyrnarlausa s.s:
Talaðu óhikað og greinilega, svo-
lítið hægar en venjulega. Ekki
hrópa. Snúðu þér á móti birtunni.
Þessi bæklingur er örugglega hinn
gagnlegasti og félaginu sem og
heyrnarlausum fjölskyldum óskað
til hamingju með hann.
H.S.
30