Spássían - 2011, Blaðsíða 27

27
AÐ MINNSTA KOSTI tvö ný leikhús hafa
litið dagsins ljós á höfuðborgarsvæðinu.
Gaflaraleikhúsið var stofnað á haustdögum
og er staðsett í Hafnarfirði þar sem
Hafnarfjarðarleikhúsið Hermóður og Háðvör
var áður til húsa. Enn hefur ekki mikið reynt
á sýningar þessa leikhúss en svo virðist sem
aðstandendur vilji leggja metnað sinn í að
setja upp fjölskylduvænar sýningar. Þrátt
fyrir nýtt og framsækið fjölskyldueikhús í
Firðinum er missir að Hafnarfjarðarleikhúsinu.
Helsta aðalsmerki þess var að setja upp nýjar
íslenskar sýningar eða leikgerðir; þar voru
teknir „sénsar“. Vonandi mun hið nýja leikhús
sýna á jafn skeleggan hátt hvað í því býr.
Sjálfstæðu leikhúsin hafa lengi beðið eftir
sér húsnæði og loksins kom að því að draumur
þeirra rættist. Þau hafa nú fengið inni í nýju
og endurbættu Tjarnarbíói. Það hús er mikill
fengur fyrir atvinnuleikhópa, en einnig er
þar aðstaða fyrir aðra listræna starfsemi.
Í Tjarnarbíói hafa verið haldnir tónleikar,
danssýningar, fyrirlestrar og að sjálfsögðu
sýnd leikrit. Endurbygging hússins hefur tekist
mjög vel án þess að það tapi sínum gamla
sjarma. Aðstaða fyrir leikara og listamenn er
allt önnur og miklu betri en áður var. Nokkrar
leiksýningar hafa verið settar þar upp í vetur
en hæst ber sýningu Sölku Guðmundsdóttur,
Súldarsker, í leikstjórn Hörpu Arnardóttur.
Norðurpóllinn á Seltjarnarnesi hefur hýst
leiklistarstarfsemi í nokkurn tíma. Óhætt er að
segja að sú sýning sem vakið hefur hvað mesta
athygli þar sé leikgerð Mörtu Nordal á Fjalla-
Eyvindi. Þykir endurgerð þessa menningararfs
hafa tekist einstaklega vel.
„Stóru leikhúsin“, Þjóðleikhúsið og Borgar-
leikhúsið hafa verið með nokkuð fjölbreytt
„repertoire“ í vetur. Sýningin Enron eftir
Lucy Prebble í Borgarleikhúsinu fékk lof
gagnrýnenda erlendis og féll einnig vel í
kramið hjá íslenskum áhorfendum. Enron
er skrifað af ungri konu, af miklu innsæi og
góðum húmor. Hún nær ágætlega að lýsa
mannlega þættinum í hinum mikla hildarleik
hrunsins.
Magnús Geir Þórðarson velur sýningar af
kostgæfni og passar upp á að þar sé eitthvað
fyrir alla. Til dæmis er engin tilviljun að á Litla
sviði Borgarleikhússins var settur upp einleikur
Sigurðar Sigurjónssonar, Afinn, hressilegur
farsi, á meðan á Nýja sviðinu var Elsku barn,
sem sýnir dökka mynd af sálarlífi móður sem
talin er hafa myrt börn sín.
Tveir farsar voru frumsýndir í
Borgarleikhúsinu í vetur, annar breskur,
Nei, ráðherra, eftir Ray Conney, lagaður að
íslenskum veruleika af Gísla Rúnari Jónssyni.
Hinn var íslensk afurð leikhópsins Vesturports,
Húsmóðirin. Þessar sýningar voru ólíkar, þrátt
fyrir að báðar héldu sig við hefðbundnar
aðferðir farsans. Farsaleikur er mjög erfiður
og lítið má út af bera svo hann verði ekki
hallærislegur og missi marks. Í áðurnefndum
försum tókst vel til, enda gengu aðstandendur
til verks af alvöru og það held ég að sé trixið til
að ná árangri.
Leikgerðin í Borgarleikhúsinu þetta árið
var Fólkið í kjallaranum eftir Auði Jónsdóttur.
Leikgerðir skáldsagna eru vandasamar. Bók
verður vinsæl en ekki er þar með sagt að hún
henti sem leikverk. Þó verður að segjast eins
og er að Fólkið í kjallaranum var nokkuð vel
heppnað verk. Vandað var til persónusköpunar
þótt sumar persónur hafi ekki náð flugi líkt og
í bókinni.
Það sem ég saknaði mest í Borgarleikhúsinu
var leikhús fyrir börn. Vissulega voru
barnvænar sýningar og litlar sýningar í anddyri
eins Gói og eldfærin. Heyrst hefur að á næsta
ári verði bætt fyrir þetta með uppsetningu á
söngleiknum Galdrakarlinn í Oz sem hérlendis
var síðast settur á svið 1997. Ekki má gleyma því
að börn eru leikhúsáhorfendur framtíðarinnar
og mikilvægt að hugað sé að þeim.
Áður en vikið er að sýningum Þjóðleikhússins
ber að minnast þess að jólasýningar beggja
stóru leikhúsanna voru eftir Shakespeare,
þótt ólíkar væru. Borgarleikhúsið sýndi
Ofviðrið, sem þykir einna skrítnast af verkum
Shakespeares og er talið eins konar uppgjör
höfundar við leikhúsið. Söguþráðurinn er
einfaldur en efnið þó flókið og ekki ljóst hvaða
boðskap þessi ævintýraleikur hefur fram að
færa. Jólasýning Þjóðleikhússins var hins
vegar eitt af meistaraverkum Shakespeares,
Lér konungur, sem fjallar á djúpstæðan hátt
um mannlegt eðli, hefnd, heiður og trygglyndi.
Minnistætt er hve frábæran leik Arnar Jónsson
sýndi í hlutverki hins útlæga konungs.
Jólasýningar leikhúsanna vekja ávallt
mikla eftirtekt enda fáu til sparað við að
gera þær sem veglegastar - þetta eiga að
vera stórsýningar. Báðar sýningarnar tókust
ágætlega.
Þjóðleikhúsið sýndi Heddu Gabler eftir
Henrik Ibsen. Auðvitað er um að ræða eitt
öndvegisverk leikbókmenntanna. Hins vegar
finnst mér verk þetta ekki hafa staðist tímans
tönn. Það reyndist því nokkuð erfitt, að mínu
mati, að glæða það þeim neista sem þarf til
að kvennabarátta nútímans finni hljómgrunn í
harmsögu Heddu Gabler. Þá skal nefnt leikritið
Bjart með köflum eftir Ólaf Hauk Símonarson.
Íslenskur söngleikur úr „daglega lífinu“ sem
gerist á 7. áratug síðustu aldar. Ólafur Haukur
er snjall textahöfundur og leikskáld. Verkið
reyndist vinsælt. Þrátt fyrir fremur rýrt efni
gengur leikritið fyrir fullu húsi með dynjandi
lófaklappi. Það kemur reyndar ekki á óvart.
Ólafur Haukur virðist alltaf slá í gegn.
Stórsýning Þjóðleikhússins var að mínu
mati Allir synir mínir eftir Arthur Miller. Þótt sá
raunveruleiki sem þar er á ferð sé nöturlegri
en sá sem birtist í verki Ólafs Hauks, er verkið
ótrúlega vel skrifað, algilt og klassískt. Það
eldist vel og getur ekki talist gamaldags.
Börnin fengu sinn skammt í musteri
íslenskrar tungu. Ballið á Bessastöðum er
leikgerð Þjóðleikhússins í ár, byggt á vinsælli
barnabók Gerðar Kristnýjar. Sögustund í
Kúlunni var ætluð leikskólabörnum „til að
fræðast á skemmtilegan hátt um leikhúsið
og kynnast töfraheimi þess“ eins og segir á
heimasíðu Þjóðleikhússins.
Bæði Borgarleikhús og Þjóðleikhús hafa
einnig tekið upp vinsælar sýningar frá síðasta
ári og tekið inn gestasýningar sem hafa vakið
athygli. Af gestasýningum má nefna verk
leikhópsins 16 elskendur sem fór af stað síðasta
haust með Nígeríusvindlið og leikhópinn Ég og
vinir mínir með Verði þér að góðu. Þarna er á
ferðinni ungt leikhúsfólk með vel unnar og
óvenjulegar sýningar. Það verður gaman að
fylgjast með nýrri kynslóð leikhúslistamanna á
næstu misserum.
Stóru leikhúsin sýndu metnað og stóðu
sig með prýði á síðasta leikári. Jafnframt eru
eftirtektarverðar sýningar ungs framsækins
leikhúsfólks; gestasýningar í „stóru
leikhúsunum“ og sýningar í Tjarnarbíói og
Norðurpólnum. Þarna er framtíðin.
william shakespeare
„Við fæðingu við förum strax að gráta
að lent við skulum á leiksviði fífla svo stóru.“
Sígildur harmleikur í uppsetningu ástralska leikstjórans
Benedicts Andrews, eins eftirsóttasta leikstjóra af yngri
kynslóðinni í leikhúsheiminum í dag.
Lér konungur er af mörgum talið magnþrungnasta verk Williams Shakespeares, og eitt merkasta verk í
leiklistarsögu heimsins. Einstæð rannsókn skáldsins á valdinu, oflætinu og fallvaltleika alls talar til okkar með
ógnvænlegum krafti á þeim tímum sem við nú lifum.
Hinn aldurhnigni konungur Lér hefur ákveðið að skipta konungsríki sínu á milli dætra sinna þriggja, og skal
hlutur hverrar dóttur fara eftir því hvað ást hennar á honum er mikil. En hvað vottar skýrast um ást barna til
foreldra? Auðsveipni og fagurgali eldri systranna tveggja eða sjálfstæði og hreinskilni Kordelíu þeirrar yngstu?
Æfur af reiði yfir því sem Lér telur skort á ást, afneitar hann Kordelíu og skiptir ríkinu í tvennt á milli eldri
systranna. Í hönd fara tímar grimmúðlegrar valdabaráttu, svikráða og upplausnar og það líður ekki á löngu þar
til eldri systurnar hafa hrakið föður sinn á burt.
Meistaraverk Shakespeares veitir einstaka innsýn í heim hinna valdaþyrstu, blekkingar þeirra og klæki.
Tímalaust listaverk fullt af visku um átök kynslóðanna, drambið, blinduna, brjálsemina og það að missa allt.
Leikstjórn: Benedict Andrews. Leikmynd: Börkur Jónsson. Búningar: Helga I. Stefánsdóttir. Tónlist: Hildur Ingveldardóttir Guðnadóttir. Hljóðhönnun: B.J. Nilsen.
Dramtúrg: Matthew Whittet. Lýsing: Halldór Örn Óskarsson. Aðstoðarleikstjóri: Friðrik Friðriksson. Þýðing: Þórarinn Eldjárn.
Leikarar: Arnar Jónsson, Ólafía Hrönn Jónsdóttir, Álfrún Helga Örnólfsdóttir, Margrét Vilhjálmsdóttir, Vigdís Hrefna Pálsdóttir, Pálmi Gestsson, Eggert Þorleifssson,
Atli Rafn Sigurðarson, Stefán Hallur Stefánsson, Ólafur Darri Ólafsson, Ólafur Egill Egilsson, Hilmir Jensson, Hannes Óli Ágústsson og fleiri.
Ný þýðing Þórarins Eldjárns á Lé konungi fyrir Þjóðleikhúsið kemur út hjá Forlaginu í haust.
NámSkeið á vegum ÞjóðleikhúSSiNS, BorgarleikhúSSiNS og eNdurmeNNtuNar hÍ:
Lér kon gur
Benedict Andrews, leikstjóri sýningarinnar,
er einn eftirsóttasti leikstjóri sinnar
kynslóðar í heiminum í dag og hefur
leikstýrt í mörgum virtum leikhúsum, bæði í
heimalandi sínu Ástralíu og í Evrópu. Hann
hefur meðal annars leikstýrt fjölda sýninga
hjá hinu rómaða leikhúsi Schaubuehne í
Berlín. Hann hlaut fyrr á þessu ári helstu
leiklistarverðlaun Ástralíu fyrir sýningu
byggða á leikritum Shakespeares um Rósastríðin, með hinni
heimsfrægu leikkonu Cate Blanchett í aðalhlutverki. Benedict Andrews
er þekktur fyrir framúrskarandi vinnu með leikurum og einstaklega
áhrifamiklar túlkanir á jafnt nýjum sem klassískum verkum.
í ofviðrum sálarinnar: lér konungur og ofviðrið eftir william shakespeare á sviðum þjóðleikhúss og Borgarleikhúss
Í tilefni af því að Þjóðleikhúsið og Leikfélag Reykjavíkur sýna hvort um sig um jólin 2010 tvö af frægustu leikritum Williams Shakespeares, Lé konung í leikstjórn
Benedicts Andrews og Ofviðrið í leikstjórn Oskaras Koršunovas, standa leikhúsin sameiginlega að námskeiði um leikritin og sýningarnar.
Frá 17. nóvember til 11. janúar. Skráning og upplýsingar á Endurmenntun.is.
Frumsýning á stóra sviðinu 26. desember
Opið kortVeldu þegar þér hentar
Vel heppnað
leikhúsár
Eftir Ingibjörgu Þórisdóttur
Íslendingar eru, og hafa verið, leikhúselskandi
þjóð og virðist leikhúsáhugi landans síst
minni þrátt fyrir tal um kreppu og lakari kjör
almennings. Það er með sanni hægt að segja
að leikhús, a.m.k. á höfuðborgarsvæðinu,
blómstri enn eitt leikárið og þá er ekki
einungis átt við vel heppnaðar leiksýningar.
Úr jólasýningu Borgarleikhússins, Ofviðrinu,
eftir William Shakespeare
Jólasýning
Þjóðleikhússin
var Lér konungur
eftir William
Shakespeare