Spássían - 2011, Blaðsíða 39

39
Músan og
klósettburstinn
HERBERGIÐ, sem er í titli nýjustu
skáldsögu hinnar írsku Emmu
Donoghue, er heimur aðalpersónunnar
Jacks og eina umhverfið sem hann
hefur kynnst á fimm ára langri ævi
sinni. Jack er sögumaður Room og
barnsleg sýn hans á lífið og tilveruna
fangar lesandann fljótt og dregur hann
inn í þennan litla heim. Í gegnum Jack
kemst lesandinn fljótlega að því að Jack
og móðir hans eru fangar Nicks gamla
sem heimsækir mömmuna á nóttunni
og lætur braka í rúminu, og að Jack
fæddist á gólfmottunni í herberginu.
Söguefnið er vissulega skelfilegt en
samt sem áður er Room ekki sérlega
ógnvekjandi og þar skiptir sjónarhorn
og tungumál frásagnarinnar meginmáli.
Eitt megin sérkenni bókarinnar
er að sögumaðurinn er barn og
frásagnarstíllinn er afar litaður af aldri
hans: einlægur og fullur af málvillum og
orðaleikjum, sem og vangaveltum um
lífið og tilveruna.
Þessi saga, sem á vissan hátt fjallar
um mannrán og nauðganir, er hrífandi
í óhugnanleika sínum vegna þess að
henni er ekki miðlað af fórnarlambinu
sjálfu heldur barni hennar sem hefur
ekki enn áttað sig á alvarleika málsins.
Aðal umfjöllunarefni bókarinnar er ekki
glæpurinn heldur annars vegar samband
Jacks og móður hans og aðdáunarverð
sjálfsbjargarviðleitni þeirra, og hins
vegar hvernig Jack áttar sig á því að
það er til heimur utan við Herbergi, eins
og hann kallar bústað þeirra mæðgina.
Hann reynir eftir fremsta megni að átta
sig á því hvað er raunverulegt og hvað
ekki, eins og sést á tilvitnuninni hér
að ofan, og þessi viðleitni hans verður
kveikjan að spennandi atburðarás sem
hefst um miðja bók.
Emma Donoghue hefur aldrei farið í
grafgötur með að hugmyndin að Room
hafi kviknað þegar Fritzl-málið alræmda
kom upp, þótt hún taki einnig skýrt
fram að bókin sé alls ekki byggð á því.
Hún ákvað einfaldlega að skrifa bók
um dreng sem hefði alist upp í lokuðu
rými og aldrei séð umheiminn – líkt og
Felix litli Fritzl.2 Hún segist einnig hafa
lagt mikið upp úr tungumáli sögunnar
til að gera sögumanninn sannfærandi
og m.a. haldið dagbók yfir orðfæri
sonar síns, sem var einmitt fimm ára á
þeim tíma.3 Óhætt er að segja að henni
hafi tekist ætlunarverk sitt því Jack er
yndislegur sögumaður og einlægur
frásagnarhátturinn er vissulega
sannfærandi. Ef Room verður þýdd á
íslensku – sem full ástæða er til – verður
spennandi að sjá hvernig þýðanda tekst
til við að skapa íslenskumælandi Jack.
Room er skáldsaga sem höfðar til mjög
margra og hefur verið vinsæll valkostur
í leshópum síðustu mánuði því hún
er auðlesin og vekur upp fjölmargar
hugleiðingar sem gaman getur verið
að ræða að lestri loknum. Samband
Jacks og móður hans er bæði fallegt
og óþægilegt í senn og því er lýst á
áhrifamikinn hátt; frásagnarhátturinn er
heillandi eins og áður segir, en umfram
allt er Room gríðarlega spennandi bók
sem rígheldur lesandanum allt til enda.
1 Donoghue, Emma, Room, London, Basingstoke
og Oxford, Picador, 2010, 18.
2 Halford, Macy, „Emma Donoghue chats about
„Room“, The New Yorker, blogg 26. janúar 2011,
sótt 15. maí 2011 af http://www.newyorker.com/
online/blogs/bookclub/2011/01/live-chat-with-
emma-donoghue.html.
3 Donoghue, Emma, „Writing Room: Why and
how.“ Harper Collins Canada, 2011, sótt 15. maí
2011 af http://www.harpercollins.ca/author/
authorExtra.aspx?isbn13=9781554688319&autho
rID=60063823&displayType=bookessay.
Eftir Ástu Kristínu
Benediktsdóttur
„
Mountains are too big to be real, I saw one in TV that
has a woman hanging on it by ropes. Women aren’t
real like Ma is, and girls and boys are not either. Men
aren’t real except Old Nick, and I’m not actually sure if
he’s real for real. Maybe half? He brings groceries and
Sunday treat and disappears the trash, but he’s not
human like us. He only happens in the night, like bats.
Maybe Door makes him up with a beep beep and the
air changes. I think Ma doesn’t like to talk about him in
case he gets realer.1
Hann
gerist
bara á
nóttunni,
eins og
leður-
blökur.“