Rit Búvísindadeildar - 01.07.1992, Qupperneq 11

Upphafsorð þessi eru um margt lýsandi fyrir kennslu Guðmundar í þau
45 ár sem hann hafði það að megin verkefni að sinna búfræðimenntun hér á
Hvanneyri. Það er nauðsynlegt að huga bæði að afrakstri og útjöldum í hverju
tilviki. Guðmundur kenndi mjög mikið þau ár sem hann var kennari á Hvanneyri
en mesta dálæti hafði hann þó á jarðræktarfræðinni og búreikningunum.
Búreikningar
Þá þegar er Guðmundur kom að Hvanneyri hóf hann undirbúning að því
verki sem átti eftir að marka hvað dýpst spor í búnaðarmálefni samtímans. Þ.e.
upphaf búreikninga í íslenslum landbúnaði. Hugmyndir að búreikningum til efl-
ingar rekstrarlegu eftirliti um búskapinn voru ekki nýjar af nálinni. Nokkrar
tilraunir höfðu þegar verið gerðar til að koma á skipulagðri færslu búreikninga.
Guðmundur varð þó fyrstur til þess að koma því skipulagi á verkefnið að unnt
væri að hrinda því í framkvæmd. Hann gerði grein fyrir fyrirætlunum sínum og
hugmyndum og kynnti fyrirhugað búreikningaform á Búnaðarþingi árið 1931.
Málið hlaut þá afgreiðslu að stjóm B.í er falið að láta yfirfara handrit Guðmund-
ar og meta hvort tímabært sé að gefa það út sem kennslubók eða leiðbeiningar
fyrir bændur um færslu búreikninga.
Á Búnaðarþingi 1932 er málefni þetta enn tekið fyrir og þeim Guðmundi
og Pálma Einarssyni falið að undirbúa útgáfu þess búreikningaforms er hentugast
þyki. Þá ályktar Búnaðarþing að fengnir verði 20-30 bændur úr öllum landsijórð-
ungum til þess að færa nákvæma búreikninga sem verði gerðir upp til hagfræði-
legra athuguna. Árið 1933 var búreikningaform Guðmundar sent til bænda víðs-
vegar um land og einnig fékk Guðmundur 10 borgfirska bændur til þess að halda
búgreinaskipta búreikninga og nákvæma vinnuskýrslu yfir búrekstur sinn. Með
þessu var hafm skipulögð söfnun hagfræðilegra upplýsinga um búrekstur og
vinnuframlag í búskap.
Árið 1933 skrifaði Guðmundur ítarlega gein í Búnaðaritið sem var kennslu-
bók um búreikninga og færslu þeirra. í kjölfar þessarar tilraunar voru síðan
haldin búreikninganámskeið á Hvanneyri árin 1935 og 1936. Árið 1936 voru
samþykkí lög á Alþingi um Búreikningastofu ríkisins og hafði hún aðsetur á
Hvanneyri og varð Guðmundur fyrsti forstöðumaður hennar. Hann var síðan
forstöðumaður Búreikningastofúnnar og sá um uppgjör búreikninganna þar til
hann tók við skólastjóm árið 1947 og hafði búreikningastofan aðsetur á Hvanneyri
öll þessi ár. í 1. töflu er yfirlit um fjölda búreikninga sem gerðir voru upp á
árunum 1933-1946.
5