Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1974, Blaðsíða 25

ÍSL. LANDBÚN.
J. AGR. RES. ICEL. 1974 6, 1-2: 23-36
Vorhiti og vaxtarskilyrði nytjajurta
Bjarni Guðmundsson
Bœndaskólanum, Hvanneyri
YFIRLIT
Gerð var athugun á hitafari um vaxtartíma nytjajurta hérlendis. Athugunin var byggð á tölum frá
tæplega 40 veðurstöðvum um árabilið 1931—1960.
Líkur voru leiddar að því, að vorgróður byrjaði um það leyti, er meðalhiti fer fyrst yfir 4,0°C,
reiknað samkvæmt mánaðameðaltölum. Á grundvelli þessarar ályktunar virðist mega skipta landinu í
fjögur svæði eftir því, hvenær vorgróður byrjar.
Byrjun vorgróðurs á tilteknum stað, eins og hún er skilgreind hér, má meta allnákvæmlega með
hliðsjón af norðlægri breidd staðarins og hæð hans yfir sjó. Komu gróandans seinkar um tæplega 9
daga við hverja gráðu, sem norðar dregur, og um 3 daga við hverja 100 m, sem land hækkar. Rædd-
ar eru orsakir frávika ýmissa staða frá þessari reglu.
Síðasti frostdagur að vori (sumri) fylgir einnig legu lands og hæð náið. Þannig seinkar síðasta frost-
degi um tæplega 10 daga við hverja gráðu norðlægrar breiddar og um tæplega 8 daga við 100 m
hækkun lands.
Að síðustu er fjallað um samband fjölda frostlausra daga að sumri og legu lands, en þar kemur fram,
að frostlausum dögum fækkar um 17 við hverja gráðu, er norðar dregur. Þeim fækkar um 18 daga
við hverja 100 m, er ofar kemur á land.
Rætt er gildi þessara niðurstaðna við mat á gróðurskilyrðum, og áætlaður er sprettutími fyrir græn-
fóður á áðurnefndum ræktunarsvæðum.
INNGANGUR
Það er alkunn staðreynd, að hérlendis ræður
hitafarið því fyrst og fremst, hvaða nytja-
jurtir unnt er að rækta og hver árangur
ræktunarinnar verður. Þótt landið okkar sé
ekki stórt, er talsverður munur á vaxtarskil-
yrðum gróðurs milli landshluta, héraða og
jafnvel innan héraða.
Nauðsynlegt er að kanna gróðurskilyrðin
ýtarlega, þannig að skipta megi landinu í
ræktunarsvæði eftir gróðurskilyrðum og unnt
verði að ráðleggja ræktun sömu nytjajurta og
sömu rækmnartækni innan ákveðins ræktun-
arsvæðis. Hagkvæm nýting lands, vinnuafls,
áburðar, véla, búfjár og fleiri framleiðslu-
fanga byggist á því, að fóðurframleiðslan sé
byggð á þeim tegundum nytjajurta, er mest-
um arði skila á hverjum rækmnarstað. Það
hefur verið venja að miða skiptingu landsins
í rækmnarsvæði við landsfjórðunga, þótt al-
þekkt sé, að innan landsfjórðunga séu svæði,
er víkja verulega frá grannsvæðum, hvað
gróðurskilyrðin varðar. Nægir þar að nefna
Fljótsdal sem dæmi,
Með grein þeirri, sem birtist hér, er ekki
ætlunin að skipta landinu í gróðursvæði,
heidur að skýra frá dálítilli athugun á hita-