Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1974, Blaðsíða 61

KYNBÓTASKIPULAG FYRIR ÍSLENSKA KÚASTOFNINN 59
TAFLA 13.
Skipting úrvaisyfirburða á liði.
The way in which the genetic improvement
is transmitted.
Fjöldi nautsfeSra Prósenta bestu kúnna sem nautsmæðra Lei3
Number of bull sires Per cent of the best cows as bull dams SS Path SD DS DD
2 4 44 15 35 5
2 10 43 17 34 6
4 4 40 16 38 6
4 10 43 18 33 6
mæðra og kýrfeðra, en hann reiknaði með
stærri erfðahópi og minni notkun ungra
nauta.
Væntanleg erfðaframför samkvæmt þess-
um útreikningum er 1,0—1,3% á ári.
UMRÆÐUR OG ÁLYKTANIR
Hér að framan er getið niðurstaðna varðandi
nokkra þætti, sem taka verður tillit til við
skipulagningu kynbótastarfsins í nautgripa-
rækt. Niðurstöður slíkra útreikninga ráðast
að sjálfsögðu af þeim stærðum, sem notaðar
eru.
Á erfðastuðlum eru rannsóknir mjög tak-
markaðar og brýnt að bæta úr því. Einu
rannsóknir á þessu efni hérlendis eru rann-
sóknir Magnúsar B. Jónssonar (1968) og
Reynis Sigursteinssonar (1973). Þær
benda til, að arfgengi fyrir mjólkurafköstum
sé fremur lágt eða 0,15—0,20.
Kostnaðarmat, sem notað er í þessum út-
reikningum, byggir einnig á tiltölulega litlu
efni og lítið rannsökuðu. Aðeins var gerð
bráðabirgðaathugun vegna þessara útreikn-
inga. Þó að kostnaður í krónutölum breytist
f'jótt, eru það ekki raunverulegar kostnaðar-
tölur, sem máli skipta, heldur hlutfall kostn-
aðarþátta.
Niðurstöðurnar sýna, að breytingar á ýms-
um þessara þátta geta haft áhrif á, hvernig
skipuleggja beri kynbótastarfið.
Þannig koma fram greinileg áhrif hækk-
andi arfgengis á væntanlega erfðaframför.
Rannsóknir í því skyni að auka öryggi við
úrval kynbótagripa ber því að aulta.
Sama máli gegnir um kostnaðinn við
nautahaldið. Hinn hái stofnkostnaður gerir
kjörmörkin nokkuð önnur en ef hann væri
hóflegri, samanber töflur 4 og 10 og mynd 1.
I stofni, sem er af líkri stærð og að framan
greinir, virðist úrvalsstyrkleikinn ráða meira
um framfarir en öryggi dómsins. Þetta þýðir
litla dætrahópa og mörg naut í afkvæma-
rannsókn árlega. Þarna hefur kostnaðurinn
við nautahaldið því veruleg áhrif. Hag-
kvæmnin mundi aukast, ef sæðistaka væri
möguleg á skemmri tíma. Hér er reiknað
með, að 8400 skammtar náist árlega, sem
er verulega lægra en víða erlendis (Hinks,
1971, Innstilling NRF, 1972).
Niðurstöður útreikninganna undirstrika
mikiivægi þess, að allur íslenski kúastofninn
verði ræktaður sem einn erfðahópur. Áhrif
skýrsluhaldsins á möguleika til erfðafram-
fara í stofninum eru einnig mjög ljós. Aukn-
ing erfðaframfaranna er 20—30%, ef
skýrsluhaldið eykst frá 25% í 50% allra kúa
í stofninum. Þessar niðurstöður sýna, að
skipulagsbreytinga í uppbyggingu nautgripa-
ræktarstarfseminnar er þörf. Eðlilegt virðist
að sameina á einhvern hátt starfsemi beggja
nautastöðvanna, og sameiginlegt nautaupp-
eldi virði-t líklegt til lækkunar á stofnkostn-
aði við nautahaldið. Þá virðist fjárfesting til
eflingar og aukningar skýrsluhaldsins vera
fyllilega réttlætanleg.
Niðurstöður þær, er að erfðafræðinni lúta,
eru í fullu samræmi við niðurstöður Skjer-
vold (1963). Ætla má, að skyldleikahnign-
unin sé ofmetin í þessum útreikningum. Þann
þátt þyrfti að rannsaka í íslenska kúastofn-