Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1974, Blaðsíða 26

24 ÍSLENSKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
fari hérlendis um vaxtartímann og hvernig
það má nota til þess að meta vaxtarskilyrði
gróðurs á ýmsum stöðum landsins. PÁLL
Bergþórsson (1965) hefur gert svipaða at-
hugun, að því er varðar rækmn byggs og
þroskalíkur þess hérlendis. Hann hefur einnig
kortlagt almenn gróðurskilyrði á landinu með
hliðsjón af hitafari (Páll Bergþorsson
1973).
EFNI OG AÐFERÐ
í fyrsm var reynt að finna reglu um, við
hvaða hitastig ætla megi, að vöxmr nytjajurta
og þá einkum grasanna hefjist. A þessu atriði
eru ekki til beinar athuganir hérlendis, svo
höfundi sé um kunnugt.
Frá nágrönnum okkar em þær heimildir
helstar, að í Englandi er talið, að vaxtartími
grasa hefjist, er hitinn (mældur í 1—2 m
hæð) fer yfir 42—43°F (þ. e. 5,6—6,2°C)
að vori (Spedding og Diekmahns 1972).
Birse og Dry (1970) miða vaxtarbyrjun við
5.6°C við kortlagningu gróðurskilyrða í Skot-
leiddi einnig í Ijós, að tilraunareitir, vaxnir
vallarfoxgrasi, urðu algrænir yfir að líta h.
u. b. þremur viltum eftir að meðalhiti sólar-
hringsins fór fyrst yfir 4°C (r=0,81, 0,05 >
P>0,01).
I Veðrátmnni, tímariti Veðurstofu íslands,
eru m. a. birtar matstölur athugunarfólks
nokkurra veðurstöðva á því, hvenær vorgróð-
ur byrjar. Tölurnar byggjast á huglægu mati,
og verður því að gera samanburð á milli
veðurstöðva með mikilli varfærni, þótt bemr
megi treysta tölum ára á sömu stöð.
Nú var áðurnefnd tala frá Hvanneyri lögð
til grundvallar og athugað samband hennar
og byrjunar vorgróðurs, samkvæmt mati veð-
urathugunarmanna á Reykhólum, Skriðu-
klaustri og Sámsstöðum. Athuguð voru árin
1957-—-1964, og sýnir mynd 1 niðurstöður
athugunarinnar.
Reiknað var samband þáttanna á hverri
veðurstöð, sbr. yfirlitið hér á eftir. y táknar
byrjun vorgróðurs, sem talin er í dögum frá
31. mars og er metið af athugunarmönnum.
x táknar þann dag — talið frá 31- mars —,
StöS Líking Fylgnj
Reykhólar y = 1,08 x — 19,55 r = 0,57 0,10>P>0,05
Skriðuklausmr y = 1,23 x — 8,34 r = 0,83 0,05>P>0,01
Sámsstaðir y = 0,49 x + 24,35 r = 0,78 0,05>P>0,01
landi. Strand (1969) áætlar byrjun vaxtar-
skeiðs haustsáðra jurta við norskar aðstæður,
er meðalhitinn fer yfir 6,0°C.
Utreikningar úr tilraun með vallarfoxgras
á Hvanneyri sýndu, að ætla má, að vöxtur
þess hefjist við rúmlega 4°C (4,2°C) meðal-
hita sólarhrings, ef gert er ráð fyrir línulegu
sambandi gráðudagafjölda og uppskeru
(Magnús Oskarsson og Bjarni Guðmunds-
SON 1971). Meðalhiti sólarhringsins er þá
fundinn með millijöfnun OT4»<Z(Wmeðaltala
lofthita í 2 m hæð. Könnun á sama efni
er meðalhiti sólarhrings, reiknaður skv. mán-
aðarmeðaltölum, fer fyrst yfir 4,0 °C.
Hafa verður í huga mikinn breytileika á
hitaíari að vori, og að raunveruleg áhrif
hitans á byrjun gróanda kunna að dvína
nokkuð, er notuð eru meðalgildi svo langs
tímabils sem mánaðar. En á öðrum gildum
var ekki völ. Fylgni þáttanna er þó allgóð,
einkum á Skriðuklaustri og á Sámsstöðum.
Leg aðhvarfslínanna eru misjöfn, og kann
það einfaldlega að stafa af ólíkum forsendum
athugunarmanna við mat á byrjun vorgróð-