Læknablaðið - nóv. 2020, Blaðsíða 18

512 L ÆK N A BL AÐIÐ 2020/106
Lifrarbólguveira E:
Umræða um tvö íslensk tilfelli
Á G R I P
Lifrarbólga E er veirusjúkdómur sem berst yfirleitt með menguðu vatni
og gengur oftast yfir án sértækra inngripa. Hann er algengur á Indlandi
og hefur valdið faröldrum, til að mynda í Asíu, Afríku og Mexíkó, en
er sjaldséður á Íslandi. Hér er lýst tveimur tilfellum lifrarbólgu E sem
greindust á Íslandi á síðasta ári.
Marta Ólafsdóttir1 læknir
Arthur Löve2 læknir
Jón Gunnlaugur Jónasson3 læknir
Einar Stefán Björnsson4 læknir
1Lyflækningadeild, 2sýkla- og veirufræðideild, 3meinafræðideild,
4meltingarfæradeild Landspítala.
Fyrirspurnum svarar Marta Ólafsdóttir
martaolafs@gmail.com
Inngangur
Lifrarbólga E er smitsjúkdómur sem orsakaður er af lifrarbólgu-
veiru E, einþátta RNA-veiru sem oftast veldur skammvinnum
sjúkdómi sem gengur yfir án sértækra inngripa. Algengast er
að sýkingin berist í saur frá sýktum einstaklingi og dreifist með
menguðu vatni á svipaðan hátt og lifrarbólga A. Einnig getur
veiran smitast frá dýrum, og einstaka tilfellum af smitum með
blóðgjöf og frá móður til fósturs hefur verið lýst.1-3
Lifrarbólguveira E (HEV) var fyrst uppgötvuð árið 1983 þegar
hafin var leit að orsakavaldi lifrarbólgufaraldurs hjá sovéskum
hermönnum í Afganistan.4 Síðan hafa uppgötvast nokkrar mis-
munandi arfgerðir veirunnar sem valdið geta lifrarbólgu í mönn-
um, HEV1, HEV2, HEV3 og HEV4.5 HEV1 og HEV2 berast einkum
með saur-munnsmiti í menguðu vatni þar sem hreinlæti er ábóta-
vant, svo sem í mörgum löndum Afríku og Asíu. Þar geta þær
valdið bæði afmörkuðum tilfellum og einnig faröldrum.1,5 HEV3
og HEV4 greindust fyrst í svínum en brátt kom í ljós að þær gátu
einnig borist í menn, og þar eru svínabændur í aukinni áhættu.
Þessar arfgerðir eru mun dreifðari og hafa greinst meðal annars
í Evrópu, Norður- og Suður-Ameríku, Asíu og Afríku. Í þróuðum
ríkjum valda þær oftast stökum einkennalitlum tilfellum sem talin
eru dreifast með dýraafurðum í menn.1,3,6
Lifrarbólga E er mjög algeng orsök bráðrar lifrarbólgu á heims-
vísu.1,3,6 Meðgöngutími veirunnar er um 3-8 vikur.1 Algeng ein-
kenni eru hiti, ógleði, uppköst, kviðverkir, kláði, gula, dökkt þvag,
ljósar hægðir og væg lifrarstækkun með lifrareymslum en einnig
geta vissir stofnar HEV valdið tauga- og/eða vöðvaeinkennum.1,2
Sýkingin er oftast skammvinn en getur orðið langvinn í ónæmis-
bældum einstaklingum. Lifrarbólga E leiðir sjaldan til lifrarbilun-
ar en dánartíðnin er þó talin vera um 3-4% í almennu þýði og mun
hærri hjá þunguðum konum, eða um 20%, en orsök þess er ekki
að fullu ljós. Sýkingin getur einnig borist frá móður til barns og
valdið fósturskaða og fósturláti auk þess sem rannsóknir benda til
þess að veiran geti borist í brjóstamjólk.1,3,4,7 Sýking er oftast greind
með mótefnamælingum IgG og IgM í blóði, en sumar rannsóknar-
stofur leita að veiru-RNA (HEV RNA) í blóði eða hægðum. Næmi
prófanna er mjög misgott sem gerir erfiðara fyrir að greina sjúk-
dóminn og er hann talinn vera mjög vangreindur.3,8 Hann geng-
ur yfirleitt yfir án inngripa eða sértækrar meðferðar en gæta þarf
sérstakrar varúðar með þungaðar konur og ónæmisbælda einstak-
linga.1,3 Sjúkdómurinn er talinn vera jafnvel fátíðari á Íslandi en í
nágrannalöndum okkar.8
Samkvæmt upplýsingum úr tölulegum gögnum frá sýkla- og
veirufræðideild Landspítala fyrir árið 2019 greindist aðeins einn
sjúklingur með bráða lifrarbólgu E á Íslandi, Argentínumaður sem
kom hingað til lands frá Indlandi.
Hér verður lýst tveimur tilfellum sem greindust hér á landi á
síðasta ári.
Höfundar fengu samþykki sjúklinganna fyrir þessari umfjöllun og birtingu.