Læknablaðið - nóv. 2020, Blaðsíða 38

532 L ÆK N A BL AÐIÐ 2020/106
V I Ð T A L
Anna Björg Jónsdóttir öldrunarlæknir
var ráðin yfirlæknir dag-, göngu- og sam-
félagsdeildar á Landakoti fyrir tveimur
árum. Hún er einnig kennslustjóri öldr-
unarlækninga í hlutastarfi, en sérnám
í öldrunarlækningum var nýlega sett á
laggirnar. Hún hefur lagt áherslu á að
auka tengsl deildarinnar við aðrar deildir
Landspítala en ekki síður við heilsugæsl-
una og einnig heimahjúkrun.
Öldruðum fjölgar og sumir eru hissa
,,Það er ekkert óvænt við að fjölgað hafi í
hópi aldraðra, það hefur lengi verið vitað
hvert stefndi. Svolítið fyndið hvað það
virðist koma sumum í opna skjöldu og því
miður hafa margir sofið á verðinum.“
Anna Björg var áður kennslustjóri í
almennum lyflækningum og undir þær
féllu öldrunarlækningar þá. ,,Öldrunar-
lækningar eru sérgrein sem sérhæfir sig
í hrumum, fjölveikum öldruðum með
færniskerðingu. Sú sérgreinaskipting
sem varð til fyrir 50 árum hentaði þá
en kerfið var ekki búið undir að fjöldi
einstaklinga, einkum aldraðir, gæti verið
með vandamál í fleiri en einu líffærakerfi.
Öldrunarlæknar þurfa öðrum fremur að
horfa á manneskjuna í heild, við getum
ekki lokað okkur af í sílóum. Við þurfum
að geta sinnt hrumu, fjölveiku fólki með
bráð veikindi og getum ekki leyft okkur
að horfa á það með sérgreinagleraugum.
Það krefst teymisvinnu að finna bestu
lausnina fyrir hvern einstakling. Þar þurfa
læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraþjálfar,
iðjuþjálfar, sálfræðingar og fleiri heilbrigð-
isstéttir að koma að.“
Við höfum lausnir
,,Okkar hlutverk á Landakoti er ekki síst
að sjá til þess að aldraðir fái greiningu og
benda á hvers konar þjónusta hentar best
fyrir hvern og einn. Þar með er ekki sagt
að fólk fái þá þjónustu. Verulegur skortur
er til dæmis á plássum í almennri dag-
þjálfun og hana vantar alveg í fjölmenn-
um hverfum í austanverðri borginni og
flestum nágrannasveitarfélögunum. Þetta
er tiltölulega ódýr starfsemi sem gæti
gagnast mjög mörgum sem nú fá enga eða
ófullnægjandi úrlausn. Það skiptir svo
miklu máli að fólk fái þjónustu í nærum-
hverfinu. Víða út um land er unnt að veita
fólki einstaklingsbundnari þjónustu en
hér á höfuðborgarsvæðinu. Lengi hefur
vantað að samræma margvíslega þjónustu
og ákveðinn aðila til að kynna hana fyrir
öldruðum og aðstandendum og það getur
valdið pirringi. Fólk þyrfti að geta snúið
sér til einnar manneskju sem setti saman
samræmda þjónustu byggða á þeirri grein-
ingu sem við leggjum til. Sem betur fer er
verið að vinna að slíku verkefni nú innan
heilsugæslunnar. Lausnirnar sem henta
hverjum og einum eru margbreytilegri
en þær sem nú eru í boði en sums staðar
þarf fyrst og fremst að tryggja að fleiri
komist að og ég tek ekki afstöðu til þess
hverjir eigi að sjá um þjónustuna, opin-
berir eða einkaaðilar. Það er sorglegt að
vera búin að finna út hvaða einstaklings-
áætlun hentar sjúklingi en sjá svo fólk bíða
mánuðum saman á biðlista og hraka hratt
á þeim tíma. Því getur hrakað svo að það
þurfi á mun dýrari lausnum að halda, svo
sem innlögn á bráðadeild með tilheyrandi
útskriftarvanda og svo hjúkrunarheimili.
Fyrst og fremst er þetta þó spurning um
lífsgæði aldraðra. Ég fékk smá menningar-
sjokk þegar ég kom úr sérnámi í Dan-
mörku og fann hvað við stóðum Dönum
langt að baki í mörgu. Svo vantar sárlega
einhver millistig milli heimaþjónustu og
hjúkrunarheimila, ný og betri búsetuúr-
ræði. Stað þar sem fólk getur búið heima
hjá sér í öruggu umhverfi með stuðningi,
gjarnan í sambýli við fleira fólk.“
– rætt við Önnu Björgu Jónsdóttur yfirlækni á Landakoti
og kennslustjóra í öldrunarlækningum við Háskóla Íslands
■ ■ ■ Anna Ólafsdóttir Björnsson
Bent á úrræði
– en hvað tekur við?