Læknablaðið - apr. 2020, Blaðsíða 4

179
G. Haukur Guðmundsson, Erlingur Jóhannsson
Þrek, holdafar og heilsutengd lífsgæði eftir krabbameinsmeðferð
Árlega greinast um 1600 einstaklingar á Íslandi með krabbamein. Fimm ára lifun þeirra
hefur aukist undanfarna áratugi og voru 14.744 einstaklingar á lífi í árslok 2017 sem greinst
höfðu með krabbamein einhverntíma á lífsleiðinni. Búist er við að sá hópur fólks sem lifir
lengi eftir greiningu með krabbamein fari stækkandi.
Það er vel þekkt að yfirþyngd og offita eru áhættuþættir fyrir því að greinast með krabba-
mein. Jafnvel eru leiddar að því líkur að með minnkuðum reykingum almennings verði yfir-
þyngd og offita algengasti áhættuþáttur krabbameina í þróuðum ríkjum.
Holdafar fólks getur breyst við krabbameinsmeðferð, en það er algengast að fólk þyngist í
meðferðinni og sumir tapa vöðvamassa samhliða því. Aukin líkamsfita virðist fylgja ýmsum
gerðum krabbameinsmeðferða, sérstaklega andhormónalyfja vegna brjóstakrabbameina
og testósterón-bælandi lyfjameðferðar vegna krabbameina í blöðruhálskirtli.
187
Elín Björk Tryggvadóttir, Sveinn Hákon Harðarson, María Soffía Gottfreðsdóttir
Sjónsviðsskerðing við fyrstu hjáveituaðgerð
(trabeculetomiu) við gláku
Gláka er hrörnunarsjúkdómur í sjóntaug augans. Eina sannreynda meðferðin við gláku
byggir á að lækka augnþrýsting og hægja þannig á hraða sjónsviðsskerðingar. Þegar
lyfjameðferð dugir ekki eða gláka er langt gengin er skurðaðgerð beitt. Hjáveituaðgerð
(trabeculectomy) er algengasta skurðaðgerðin við gláku. Tilgangur þessarar rannsóknar er
að meta alvarleika sjónsviðsskerðingar þegar sjúklingum er vísað í fyrstu hjáveituaðgerð en
það hefur ekki verið rannsakað áður á Íslandi.
Núgildandi evrópskar leiðbeiningar tilgreina að íhuga eigi skurðaðgerð eða lasermeðferð
ef meðferð með tveimur lyfjum hefur ekki haft tilætluð áhrif. Þar sem meirihluti sjúkling-
anna í okkar rannsókn var á þremur eða fleiri lyfjum má íhuga hvort þeir hefðu haft hag af
því að undirgangast aðgerð fyrr. Rannsóknin sýndi þó ekki fylgni á milli alvarleika sjón-
sviðsskerðingar og fjölda glákulyfja en það gæti skýrst af fáum sjúklinga.
172 LÆKNAblaðið 2020/106
F R Æ Ð I G R E I N A R
4. tölublað ● 106. árgangur ● 2020
175
Anna Margrét
Halldórsdóttir
Tímabundið átak
eða framtíðar-
lausn?
Það má lyfta grettistaki
í heilbrigðismálum
þegar ógn steðjar og því
hljótum við að hætta að
sætta okkur við frétta-
flutning af „fráflæði-
vanda“ Landspítala. Sá
vandi er mannanna verk
og verkefni stjórnvalda
að leysa þau.
177
Margrét Ólafía
Tómasdóttir
Í auga stormsins
Hið fornkveðna: Heil-
brigðiskerfið er eins
og olíuskip, það tekur
langan tíma að beygja út
af fyrri stefnu. Ég held
það hljóti hér með að
vera afsannað.
z
L E I Ð A R A R
COVID-19 Í HÖRPU
Starfsfólk Heilsugæslunnar í Efra-
Breiðholti var mætt í bílakjallarann í
Hörpu sunnudaginn 22. mars til þess
að taka sýni úr ökumönnum og far-
þegum bíla sem áttu pantaðan tíma.
Bílaröð hlykkjaðist hægt og varlega
gegnum rýmið og undraverur í búning-
um munduðu sótthreinsaða pinna til að
fiska upp sýni úr koki og nefholi fólks-
ins. - Fáheyrðar aðstæður og líktust
helst kvikmyndatöku fyrir einhvern villt-
an framtíðartrylli en var engu að síður
ískaldur raunveruleikinn sjálfur.
VS Ljósmynd/Anton Brink.