Morgunblaðið - 20.08.2020, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. ÁGÚST 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Lengi hefurleikiðgrunur á
að breska utan-
ríkisráðuneytið
hafi iðulega farið
sínu fram eða að
minnsta kosti gert eigin
ríkisstjórnum, sem „sáu
ekki þróun mála í réttu ljósi“
erfitt fyrir um slíkan fram-
gang.
Morgunblaðið hefur ný-
lega fjallað um sögulegan
samning Sameinuðu arab-
ísku furstadæmanna og Ísr-
aels um að koma sam-
skiptum ríkjanna í eðlilegt
horf. Fram til þessa hafa að-
eins tvö önnur ríki á svæðinu
komið málum í þetta já-
kvæða horf, Egyptaland og
Jórdanía. Þær ákvarðanir
hafa haldið þó að nýir vald-
hafar hafi komið til í
Egyptalandi og kynslóða-
skipti orðið í konungsríkinu
Jórdan.
Hinn þekkti ritstjóri og
blaðamaður Charles Moore
gerir þennan samning að
umtalsefni og telur hann
mikilvægan og bendir á að
gjaldið sem Netanyahu for-
sætisráðherra hafi þurft að
greiða hafi verið að hverfa
frá fyrirhugaðri innlimun
byggða á Vesturbakkanum.
Í gær tilkynntu ráðamenn
í Sádi-Arabíu að þeir myndu
ekki að svo stöddu fullgilda
slíkan samning og sögðu að
þeirra forsenda væri enn sú
að friðarsamningur Ísraels
og Palestínu lægi fyrir áður.
Moore bendir einmitt á að
nú sé svo komið að mörg ríki
araba líti ekki endilega leng-
ur þannig á að slík krafa
þurfi að vera í forgrunni af
pólitískum eða siðferðileg-
um ástæðum. Þeir telji
brýnt að ná fram friði og
hæsta þröskuld á þeirri leið
sé að finna hjá stjórnvöldum
í Íran. Tilfinningar af því
tagi hafi verið áberandi síð-
ustu daga á strætum Beirut
eftir ógnarsprengjuna þar.
Mótmælendur þar kenndu
eigin stjórnvöldum, en þó
ekki síst Hezbollah-hreyf-
ingunni, strengjabrúðu
klerkanna í Teheran, um að
Líbanon væri komið að fót-
um fram.
Boris Johnsons forsætis-
ráðherra hafi fagnað hinum
nýja samningi mjög þótt vit-
að sé að utanríkisráðuneytið
í London eigi létt með að
stilla sínum fögnuði í hóf.
Bandaríkin leituðust í vik-
unni við að fá endurnýjað
viðskiptabann á
Íran (frá 2007) en
Öryggisráð SÞ
hafnaði því. Eitt
ríki greiddi at-
kvæði með tillögu
Bandaríkjanna,
en Kína og Rússland beittu
neitunarvaldi. Önnur ríki, og
þar á meðal Bretland, sátu
hjá. Talið er að breska utan-
ríkisráðuneytið sé að veðja á
að Biden fari með sigur af
hólmi í forsetakosningunum
í nóvember.
Fróðlegt er fyrir áhuga-
sama að lesa stuttan pistil
Charles Moore um þetta
efni, en ýmsir þekkja snjöll
tök hans á stórvirkjum á
borð við hina miklu ævisögu
um frú Thatcher, en frúin
hafði valið hann til þess
verks.
En Moore lýkur hugleið-
ingu sinni nú með því sem
hann segir vera stóru spurn-
inguna:
Vilja þeir sem ráða fyrir
stefnu okkar í Mið-Austur-
löndum tryggja að við
hlunkumst niður vitlausu
megin við hina sögulegu þró-
un? „Við lifum í þeim ljúfa
draumi að okkar gamla ut-
anríkisráðuneyti muni með
sínum færleik í alþjóða-
stjórnmálum ná að lokka til
sín ríkisstjórnir sem sitja á
hinni alþjóðlegu girðingu og
geti þannig komið í veg fyrir
að Íran falli í fang Kína. Það
eru ekki nokkur handföst
sannindamerki um slíka þró-
un. Íranska byltingin 1979,
rétt eins og sú rússneska ár-
ið 1917, gerði okkur aldrei
neitt nema bölvun.
Og almennt má segja að
seinni byltingin og undir-
róður íslamista, sem hún
hefur síðan staðið fyrir, hafi
náð að ýta undir ógnarverk
og eyðileggingu á öllu svæð-
inu og langt út fyrir það í
fjóra áratugi. Því ættum við
að skjóta skildi okkar yfir
það?“
Og Charles Moore gefur
sér í framhaldinu að af-
staðan til Írans nú muni
sennilega þróast með áþekk-
um hætti og afstaðan til
Huawei. Fyrst verði paufast
með gagnslaust andóf gegn
ítrekuðum óskum Banda-
ríkjanna. Því næst falli
menn fyrir bláköldum stað-
reyndunum og ákveði
skömmustulegir að bregðast
við samkvæmt því, með
hætti sem þeir hefðu
skammlaust getað gert svo
miklu fyrr.
Hin nýja stjórn í
Bretlandi á enn erf-
itt með að fóta sig á
svelli alþjóðamála}
Sótt í sömu mistök
Þ
egar önnur bylgja Covid-19 skall á
ströndum Íslands fannst glöggt
hversu stuttur þráður var hjá þjóð-
inni fyrir afleiðingum hennar. Aftur
og nýbúin urðum við öll almanna-
varnir. Sóttvarnarreglur voru hertar að nýju og
við minnt á að öll skyldum við byrja heima, þvo,
spritta og sleppa því að kjassa og hittast í hóp-
um. Hópíþróttir lögðust af, mannfagnaður
sömuleiðis og listviðburðum aflýst. Sem betur
fer megum við fara í sund og göngutúra en verð-
um að gæta að tveggja metra reglunni og að
nota andlitsgrímur sé ekki hægt að tryggja fjar-
lægðarmörk. Sé ekki farið eftir þessu má búast
við sektarálagningu.
Þetta er hvorki einfalt verk né sjálfsagt. Þess-
ar hertu reglur kalla á mikið skipulag í starfi um
allt land. Skólafólk hamast við að skipuleggja
haustið samkvæmt hertum reglum, ferðaþjónustuaðilar
taka á móti afbókunum og endurskipuleggja starfið vegna
nýrra reglna varðandi ferðamenn. Veitingafólk skutlar
helmingi borða í geymslu, eykur bilið og fjölgar spritt-
brúsum og þá er undirmönnuðu lögregluliði falið að fylgjast
með að reglum sé fylgt. Reglum sem hafa því miður á
undanförnum dögum orðið æ óskýrari af hálfu stjórnvalda,
reglum sem taka breytingum eftir því hver skýrir frá og þol
íbúa minnkar í samræmi við óskýrleika.
Á tyllidögum afhendir forseti Íslands þeim fálkaorðu sem
þykja hafa skarað fram úr á sínu sviði. Þetta árið er ljóst að
landsmenn hafa skarað fram úr á sínu sviði. Borgari lands-
ins, sem á augabragði brást við ákalli stjórn-
valda og gjörbreytti sínum lifnaðarháttum í vor
þegar veiran barst til landsins. Landsmenn
drógu sig í hlé, tóku tillit, virtu nálægðarmörk,
skemmtanabann og sýndu í raun fádæma tillits-
semi í samskiptum sín á milli. Öll vorum við jú
almannavarnir.
Þegar almenningur mátti svo fara að tínast
út á götu og ferðast um landið hvöttu stjórnvöld
landsmenn til að styðja við innlenda ferðaþjón-
ustu og var því svarað með hraði. Gististaðir
fylltust, veitingastaðir um allt land voru bókað-
ir, zip-line á Vík, Stuðlagil, Vök böðin og Tjöru-
húsið, allt var bókað vikum saman og fylgdumst
við með ferðalögum landsmanna í gegnum fjöl-
miðla og samfélagsmiðla. Nú þegar almenn-
ingur þarf aftur að draga sig í skel og gæta
strangari sóttvarna verða stjórnvöld að bera
virðingu fyrir þeim fórnum sem landsmenn eru að færa.
Það þarf að koma fram af virðingu þegar skyldur eru settar
á herðar borgara um skerðingu á lífsgæðum. Það er ekki
hægt að krefjast þess að almenningur gegni hlutverki al-
mannavarna ef reglur eru óskýrar eða fálmkenndar.
Stjórnvöld skulda almenningi afsökunarbeiðni á óskýrleika
en ekki síður skal þakka almenningi fyrir vel unnin störf á
síðustu vikum og mánuðum. Samstaða landsmanna er ekki
sjálfsögð en mjög virðingarverð.
Helga Vala
Helgadóttir
Pistill
Fálkaorðuna fá íbúar landsins
Höfundur er þingman Samfylkingarinnar.
helgavala@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
voru undirritaðir í maí. Um er að
ræða 1,2 milljarða króna lán Arion
banka til Icelandair hótela.
Þann 5. ágúst voru 3.140 ein-
staklingar með lán í greiðsluhléi
vegna heimsfaraldurs kórónuveiru,
en heildarskuldir námu um 84
milljörðum króna samkvæmt upp-
lýsingum fjármála- og efnahags-
ráðuneytisins. Meðalskuld hvers
einstaklings var 26 milljónir króna,
en þegar mest lét í lok maímánuðar
nýttu rúmlega 4.100 einstaklingar
sér greiðsluhlé lána.
Færri sækja um
lokunarstyrki
Alls hafa borist 170 umsóknir
um lokunarstyrki, með reiknuðum
styrk upp á 196,5 milljónir króna.
Upphaflega var gert ráð fyrir að
um 2.000 fyrirtæki gætu fallið und-
ir úrræðið. Alls hafa 125 umsóknir
um lokunarstyrki verið samþykktar
og nema útgreiðslur alls 137 millj-
ónum króna. Þá hafa alls 14,5 millj-
arðar króna verið greiddir út til tæp-
lega 7 þúsund einstaklinga sem sótt
hafa um útgreiðslu séreignarsparn-
aðar. Til samanburðar nýttu 40.744
einstaklingar heimild til útgreiðslu
séreignarsparnaðar árið 2009 í kjöl-
far efnahagshrunsins 2008, en fjár-
hæðin sem tekin var út á árinu 2009
nam 21,7 milljörðum króna. Þá hafa
43,5 milljarðar króna verið greiddir í
atvinnuleysisbætur það sem af er
ári, en áætlun ársins 2020 gerir ráð
fyrir alls 56 milljörðum í greislu at-
vinnuleysisbóta. 18 milljarðar króna
hafa verið greiddir í hlutabætur á
árinu, en gert er ráð fyrir 20 millj-
örðum í greiðslu hlutabóta. Í júlí
voru rúmlega 17 þúsund manns á at-
vinnuleysisbótum og 3.800 manns á
hlutabótaleið.
Staða helstu efnahagsaðgerða vegna kórónuveirufaraldursins
Skráð atvinnuleysi
og hlutaatvinnuleysi
Fjöldi atvinnu lausra
frá júlí 2019 til júlí 2020
ma.kr.
ma.kr.
Frestun skattgreiðslna
Ferðagjöf Notkun ferðagjafar Greiðsluhlé einstaklinga og fyrirtækja
Hlutaatvinnuleysi
eftir kynjum
Kostnaður vegna
atvinnuleysisbóta
og hlutabóta
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
400
300
200
100
0
Almennt atvinnuleysi
Hlutaatvinnuleysi (vegna
skerts starfshlutfalls)
Áætlun
ársins 2020
Þar af greitt
á árinu
Karlar Konur
Veitingar Gisting
Samgöngur Afþreying
Heimild: Fjármála- og efnahagsráðuneytið
Hlutaat-
vinnuleysi
Almennt
atvinnuleysi
61 fyrirtæki hyggst endurgreiða hlutabætur og af þeim hafa 44 nú þegar endurgreitt 210 m.kr.
Útgreiðsla séreignarsparnaðar
14,5 ma.kr. höfðu verið greiddir út þann 10.
ágúst sl. til tæplega 7.000 einstak-
linga en á þessu ári eru áætlaðar
greiðslur um 18 ma.kr.
22
18
56
43,5
Í júlí frestuðu
launagreiðendur
2% af allri staðgreiðslu tekjuskatts,
útsvars og tryggingagjalds,
eða um 708 m.kr.
137.000 manns hafa sótt
ferðagjöfi na hjá 759 fyrir-
tækjum
380 m.kr. hafa verið nýttar af 1,5 mö.kr.
sem varið var til verkefnisins
en um 2.000 ferðagjafi r hafa
verið nýttar daglega
jú
lí
ág
ús
t
se
pt
.
ok
t.
nó
v.
de
s.
ja
n.
fe
b.
m
ar
s
ap
ríl m
aí
jú
ní jú
lí
mars-júlí 2020
25%
20%
15%
10%
5%
0%
mars apríl maí júní júlí
Hluffall frestana
af höfuðstól
22%
9%
5% 6%
2%
59%
25%31%
11% 33%
41%
49.245 alls
13. maí 5. ágúst 2020
Fyrirtæki
Einstaklingar
1.763 fyrirtæki og
3.140 einstaklingar voru með
lán í greiðsluhléi 5. ágúst sl.
Yfir 1.700 fyrirtæki eru
með lán í greiðsluhléi
SVIÐSLJÓS
Lilja Hrund Ava Lúðvíksd.
liljahrund@mbl.is
Alls voru 1.763 fyrirtækimeð lán í svonefndugreiðsluhléi 5. ágúst sl. ognámu skuldir þeirra um
275 milljörðum króna. Þetta kemur
fram á yfirliti sem fjármála- og efna-
hagsráðuneytið hefur birt um stöðu
efnahagsaðgerða vegna veirufarald-
ursins. Þá hafa alls 567 umsóknir um
stuðningslán borist og er heildar-
fjárhæð umsókna um 5,1 milljarður
króna. Alls hafa 237 umsóknir verið
afgreiddar og er fjárhæð útgreiddra
stuðningslána 1,9 milljarðar króna.
Fjármálaráðuneytinu er kunnungt
um að aðeins eitt viðbótarlán hafi
verið veitt, en samningar Seðlabank-
ans við lánastofnanir um brúarlán