Börn og menning - 01.09.2007, Side 32

Börn og menning
Guðrún Lára Pétursdóttir
Fiskisaga
Ég vil fisk eftir Áslaugu Jónsdóttur
Ég hef óþægilega á tilfinningunni að
bókin Ég vil fisk eftir Áslaugu Jónsdóttur
sé skrifuð til höfuðs börnum eins og ég
var. Svona börnum sem, öfugt við Unni,
aðalpersónu bókarinnar, eyða æskunni í
að hrópa „Ég vil ekki fisk!" Enn í dag
hljóma í eyrum mér ávítandi raddir sem
gerðu mér Ijóst að ég yrði hvorki stór
né sterk ef ég borðaði ekki fisk, að ekki
sé nú talað um greindarskerðinguna sem
biði mín með sama áframhaldi. Með
hverjum fiskréttinum sem ég hafnaði jókst
skömm mín, skömmin yfir að þykja þessi
herramannsmatur hreint út sagt vondur
og þar með að vera hreinlega ekki sannur
Islendingur! En allt kom fyrir ekki og mér
fannst, og finnst enn, stöppuð ýsa með
kartöflum eitthvað svo óþægilega „loðin"
og tómatsósan sem öllu á að bjarga hefur
mér aldrei þótt við hæfi að bera fram nema
á einum stað: í Helvíti! Ég játa það þó að
sennilega erþessi túlkun mín á bókÁslaugar
bara merki um eigin minnimáttarkennd
því Ég vil fisk er svo sannarlega ekkert
áróðursrit heldur bók um sterkan vilja ... og
flóknar lausnir.
Flókin samskipti foreldra og barna
Ég vil fisk segir frá stúlkunni Unni sem
langar í fisk. Hún reynir ítrekað að gera
foreldrum sínum þetta Ijóst en án árangurs.
Þau telja sig að vísu skilja beiðni hennar en
svara henni með því að koma heim með
fiskagrímubúning, fiskakjól, fiskabók og svo
framvegis. ( kvöldmat bjóða þau svo upp á
pítsu, kjúkling og kjötbollur, í það minnsta
allt annað en fisk. Það er ekki fyrr en seint
og um síðir, þegar Unnur er orðin verulega
reið, að henni tekst að koma þeim í skilning
um að hún vilji fisk að borða. Foreldrarnir
bregðast þá skjótt við og allt fer vel að
lokum.
Hið eiginlega umfjöllunarefni bókarinnar
hefur svo sem lítið með fiskát að gera,
viðfangsefni hennar er fyrst og fremst
samskipti foreldra og barna. Unnur er
táknmynd barnsins sem enn hefur ekki náð
nægilega góðum tökum á tungumálinu til
að setja óskir sínar og langanir fullkomlega
skýrt fram. Staða hennar gagnvart foreldrum
sínum er alþekkt, þótt óvinsæl sé, enda eiga
sjálfsagt flestir minningar um að hafa ítrekað
reynt að tjá skoðanir sinar og vilja án þess að
tekið hafi verið mark á þeim eða allt saman
verið misskilið. Mamma og pabbi Unnar eru
einnig í stöðu sem margir foreldrar þekkja:
að horfa í grátbólgin og ásakandi augu
barns síns sem svo augljóslega vill eitthvað,
maður veit bara ekki alveg hvað það er. Þau
eru ímynd þeirra foreldra sem, þrátt fyrir
góðan vilja, tekst seint eða aldrei að ráða
rétt f eyðurnar í tjáningu barns sín.
Sé viljinn fyrir hendi má raunar túlka efni
Ég vil fisk sem létta ádeilu. Ekki þó ádeilu
á börn sem borða ekki fisk heldur ádeilu á
foreldra sem fylla upp í grunnþarfir barna
sinna með leikföngum, fatnaði, pjátri og
prjáli. Það gleymist sjálfsagt allt of oft að
börn hafa meiri þörf fyrir að talað sé við
þau, hlustað á þau og þeim veitt athygli og
umhyggja en að eignast enn einn bangsann
eða púsluspilið. Þótt foreldrar Unnar séu
augljóslega vel meinandi og öll af vilja gerð
að koma til móts við óskir dóttur sinnar
verður að viðurkennast að það er nokkuð
undarlegt að það hvarfli ekki að þeim sjö
daga í röð að barnið sé að biðja um fisk í
matinn en ekki í formi veraldlegra hluta.
Það eru nefnilega þrátt fyrir allt fremur litlar
eyður í orðum stelpunnar. Ef til vill hefðu
vandamál fjölskyldunnar leyst strax á fyrsta
degi ef þau hefðu tekið hana í fangið og
spurt hana hvernig fisk hana langaði í, hvað
hún ætlaði að gera við hann og þar fram
eftir götunum?
Frásögn miðlað með myndum
Ekki er hægt að fjalla um bók eftir Áslaugu
Jónsdóttur nema víkja nokkrum orðum
að myndunum enda er hún menntaður
myndlistarmaður. í verkum hennar eru það
ekki síst myndirnar sem bera atburðarásina
uppi og hluta frásagnarinnar er aðeins miðlað