Morgunblaðið - 28.01.2021, Síða 59

MENNING 59
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 2021
Bolholti 4 • 105 Reykjavík • S 534 1400 • www.smartfix.is
s n j a l l t æ k j a þ j ó n u s t a
Úrval aukahluta:
Hulstur, Hleðslutæki, Snúrur,
Minniskort, USB lyklar og fleira
VIÐ GERUM VIÐ
allar tegundir síma,
spjaldtölva, tölva og dróna
Bolholt 4
Húðfegrun ehf | Vegmúli 2 | Sími 533 1320 | www.hudfegrun.is
Tímapantanir í síma 533 1320
Við tökumvel ámóti ykkur í Vegmúla2
Fitueyðing
Eyðir fitu á erfiðum svæðum
Laserlyfting
Háls- og andlitslyfting
NÝTT ÁR –
NÝMARKMIÐ
Frábær tilboð og fleiri meðferðir í vefverslun okkar!
TILBOÐ
20%
afslátturí janúar
Valdið er stórmerkilegvísindaskáldsaga þar semkarlar og konur skipta umhlutverk og rúmlega það.
Í Valdinu öðlast konur líkamlega
krafta til að stjórna. Með því að upp-
götva banvæna eiginleika sína sitja
þær skyndilega við stjórnvölinn og
stígur valdið mörgum þeirra til höf-
uðs. Þannig öðlast konur þau yfirráð
í samfélaginu
sem karlar höfðu
áður.
Hinn líkamlegi
kraftur felst í
hespunni, líffæri í
framhandlegg
kvenna sem þær
geta notað til
þess að framkalla
rafstrauma. Með
straumunum geta þær bæði valdið
van- og vellíðan, krukkað í huga
fólks og jafnvel drepið það.
Konurnar með fallusinn
Hespan er þannig einhvers konar
fallus, táknmynd karllæga valda-
kerfisins og kynjaðs mismunar, sem
áður var í höndum karlmannanna.
Mismunurinn minnkar ekki með því
að konurnar taki við fallusnum, leik-
arnir snúast einfaldlega:
„Strákar og stelpur höfðu verið að-
skilin á fimmta degi; annað var ekki
hægt þegar fólk áttaði sig á því að
stúlkurnar voru að þessu. Nú þegar
eru foreldrar farnir að segja sonum
sínum að vera ekki einir á ferð, að
fara ekki of langt.“
Sagan er fersk og talar við sam-
tímann á óþægilegan dystópískan
hátt sem fær lesandann til þess að
bæði hrylla sig og velta fyrir sér
samfélaginu sem við mannfólkið bú-
um við. Spurningar eins og: „Þarf
vald alltaf að taka á sig viðbjóðs-
legar birtingarmyndir?“ „Er óhjá-
kvæmilegt að valdi sé misbeitt?“
vakna og bókin býður í raun upp á
svör sem eru ekki til þess fallin að
lyfta brún lesandans.
Sagan er sögð út frá nokkrum
mismunandi sjónarhornum og í einu
þeirra fær lesandinn að sjá þennan
breytta heim í gegnum augu karl-
manns. Sú sýn er bókinni dýrmæt
þar sem valdhafinn skynjar heiminn
í kringum sig á annan og jafnvel
raunverulegri máta en sá sem vald-
laus er.
Höfundur notar til skiptis hraðan
og hægan stíl þótt söguþráðurinn sé
hraður. Þannig nær hann að stjórna
tilfinningu lesandans fyrir efni bók-
arinnar betur en ella, varpa sterk-
ara kastljósi á sum atriði en önnur.
Þá birtast í bókinni sérstakar lýs-
ingar sem spila á öll skynfærin. Í
þeim er gjarnan lögð áhersla á eitt
skynfæri í einu, eins og á blaðsíðu
173:
„Hann finnur fyrir því í loftinu núna,
hann þekkir tilfinninguna. Lyktin af
götunni, hundaskítnum og mangó-
pækli og líkamsþef af fólksmergðinni
og steiktu bhindi með kardimommum
magnast um stund.“
Það er eitt og annað truflandi í
bókinni. Þótt söguþráðurinn sé
gífurlega vel fléttaður er hann
stundum heldur ýktur og yfirborðs-
kenndur. Þá er því miður margt
smátt sem getur auðveldlega truflað
lesandann í þýðingunni, til dæmis
ruglingsleg setningaskipan, inn-
sláttarvillur og vísun í vitlausar síð-
ur í eftirmála bókarinnar. Þrátt fyr-
ir að slíkt skipti ekki öllu máli gerir
margt smátt eitt stórt og því er
mikilvægt að það sé tekið fram hér.
Um er að ræða atriði sem hefði auð-
veldlega mátt laga með betri próf-
arkalestri.
Það er samt sem áður hægt að
mæla hiklaust með Valdinu enda um
tímamótaverk að ræða sem skilur
lesandann sannarlega ekki eftir
ósnortinn.
Alderman Rýnir mælir „hiklaust
með Valdinu enda um tímamóta-
verk að ræða sem skilur lesandann
sannarlega ekki eftir ósnortinn“.
Valdið skiptir
um handhafa
Skáldsaga
Valdið
bbbmn
Eftir Naomi Alderman.
Helga Soffía Einarsdóttir þýddi.
Bjartur, 2020. Kilja, 424 bls.
RAGNHILDUR
ÞRASTARDÓTTIR
BÆKUR
Hið vinsæla Pompidou-samtíma-
listasafn í París verður lokað
vegna viðhalds í fjögur ár, frá
2023 til 2027, að sögn
menningarmálaráðherra Frakka.
Ráðast verður í aðkallandi við-
gerðir og viðhald á byggingunni
óvenjulegu áður en haldið verð-
ur upp á aldarafmæli hennar ár-
ið 2027. Byggingin var hönnuð
af Richard Rogers og Renzo
Piano og er til að mynda fræg
fyrir að stór hluti stoðkerfa og
lagna byggingarinnar er utan á
henni.
Auk listasafns er í byggingunni
vinsælt almenningsbókasafn. Um
þrjár og hálf milljón gesta sækir
Pompidou-safnið heim árlega og
eru starfsmenn í byggingunni um
eitt þúsund talsins.
Pompidou-safnið Rómuð safnbyggingin í París er heimsótt af 3,5 milljónum gesta árlega.
Hyggjast loka
safni í fjögur ár
Sænski leikstjórinn og leikskáldið
Lars Norén er látinn 76 ára að aldri
í kjölfar Covid-19-veikinda. Norén
fæddist í Stokkhólmi 1944 og vakti
fyrst athygli sem ljóðskáld aðeins 19
ára gamall. Á löngum ferli samdi
hann um 30 prósa- og ljóðabækur og
um 60 leikrit fyrir leiksviðið, sjón-
varp og útvarp. Flestöll leikrita
hans hafa verið sýnd í heimalandi
hans og mörg þeirra verið sýnd í
leikhúsum erlendis.
Stefán Baldursson, Þjóðleik-
hússtjóri 1991 til 2004, minnist
Norén á Facebook-síðu sinni með
þeim orðum að hann hafi verið „eitt
fremsta leikskáld samtímans“. Segir
hann verk Norén hafa verið „ein-
staklega djúp, átakamikil og safa-
rík“ Segir hann Norén hafa verið
lagið „að skapa nærgöngul og til-
þrifaþrungin samskipti persóna
sinna og kröfuhörð hlutverk, sem
urðu keppikefli allra mikilhæfra
leikara að fá að glíma við,“ skrifar
Stefán og tekur fram að hann sé
stoltur af því að hafa staðið fyrir
sýningum á þremur leikrita hans
hérlendis auk leiklesturs á einu
þeirra. Sviðsuppfærslurnar eru
Bros úr djúpinu í leikstjórn Kjartans
Ragnarssonar hjá Leikfélagi
Reykjavíkur 1983, Seiður skugg-
anna í leikstjórn Andrésar Sigur-
vinssonar hjá Þjóðleikhúsinu 1994
og Laufin í Toskana í leikstjórn Við-
ars Eggertssonar hjá Þjóðleikhús-
inu 2001. Auk þess var „eitt fyrsta
og frægasta leikrit hans“ Nóttin er
móðir dagsins leiklesið í Þjóðleik-
húsinu 2003 í leikstjórn Viðars. Þá
leikstýrði Hlín Agnarsdóttir leikriti
hans Hræðileg hamingja á vegum
Alþýðuleikhússins 1992.
Þekktur Sænska leikskáldið Lars Norén.
Lars Norén látinn
76 ára að aldri