Morgunblaðið - 28.01.2021, Page 20

20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 2021
Skeifunni 8 | Sími 588 0640 | casa.is
Opið virka daga 10-18, laugardaga 11-15
Casa býður upp á vaxtalausar raðgreiðslur (Visa/Euro) í allt að 6 mánuði.
LÝSTU UPP
skammdegið
Frisbi loftljós
Ø 60 cm
Hönnun: Achilli Castiglioni (1978)
Verð 69.900,-
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Óvenjumörg snjóflóð hafa fallið að
undanförnu og einnig er óvenjulegt að
snjóflóðahrinur standi samtímis yfir í
þremur landshlutum. Snjóflóðahrinur
hafa verið á norðanverðum Vestfjörð-
um, Norðurlandi og Austfjörðum. Í
gær hafði Veðurstofa Íslands skráð
138 snjóflóð á síðustu tíu dögum. Und-
ir skráningu geta verið fleiri en eitt
flóð.
Óvenjuleg snjóflóð
Harpa Grímsdóttir, hópstjóri ofan-
flóðavöktunar hjá Veðurstofunni, seg-
ir að mörg flóðanna nú hafi fallið úr
hefðbundnum snjóflóðafarvegum.
Hún telur það ekki hafa gerst á síð-
ustu árum að jafn mörg stór snjóflóð
hafi fallið á öllum þessum stöðum eins
og að undanförnu.
„Í öllum miklum snjóflóðahrinum
falla óvenjuleg snjóflóð á einhverjum
stöðum,“ segir Harpa. Hún segir ekki
algengt að snjóflóð falli t.d. á veginn
yfir Öxnadalshreiði en nú fóru snjóflóð
yfir hann á fimm stöðum. Einnig féllu
snjóflóð niður á veg í Súðavíkurhlíð, á
Flateyrarveg, veginn um Gemlufells-
heiði í Bjarnardal, veginn um Spilli í
Súgandafirði, Eyrarhlíð í Skutulsfirði,
veginn um Svartárdal í A-Húnavatns-
sýslu, Ólafsfjarðarveg og veginn um
Fagradal á Austurlandi.
Snjóflóð sem féll í Harðskafa á
Eskifirði er það stærsta sem vitað er
um þar. Það stöðvaðist langt ofan
byggðar og ógnaði henni ekki. Innar-
lega í Fnjóskadal féll einnig stórt flóð
sem braut mikinn skóg.
Snjóalög eru víða óstöðug
Harpa segir snjóalög víða mjög
óstöðug og lítið þurfi til að koma snjó-
flóðum af stað. Umhleypingar hafa
valdið veikleika í snjóþekjunni. Hún
segir að flekaflóð geti farið af stað
þegar veikari snjór er undir þéttara
snjólagi. Veðurstofan hefur varað fólk
við að fara á fjöll við þessar aðstæður.
Þegar snjóalög eru jafn veik og nú
getur fólk komið snjóflóðum af stað.
„Menn ættu að forðast að vera á
ferð í brattlendi eða þar sem snjóflóð
geta fallið. Maður hefur áhyggjur af
því þegar veðrið batnar eftir langvar-
andi ótíð að þá vilji fólk komast til
fjalla, en það verður að fara virkilega
varlega,“ sagði Harpa.
Tjón á mannvirkjum varð í a.m.k.
þremur snjóflóðum í þessum hrinum.
Flóðið sem féll á skíðasvæðið í Skarðs-
dal á Siglufirði 20. janúar, snemma í
hrinunni, var óvenjustórt. Skíðaskál-
inn er ónýtur og flóðið féll einnig á
búnaðargáma á svæðinu og ýtti þeim á
nýjan snjótroðara. Þá féll snjóflóð úr
Hólmgerðarfjalli inn af Oddsskarði
við Eskifjörð 25. janúar og olli tjóni á
skotæfingasvæði. Aðstöðuhús á svæð-
inu virðist hafa eyðilagst í snjóflóðinu.
Einnig féll snjóflóð úr Hólabyrðu ofan
við Hóla í Hjaltadal. Auk þess
skemmdist mælabúnaður Veðurstof-
unnar á að minnsta kosti tveimur stöð-
um og víða varð tjón á girðingum.
Snjóflóð í Kolbeinsdal
Snjóflóð féll við bæinn Smiðsgerði í
Kolbeinsdal í Skagafirði, líklega 23.
janúar. Það drap að minnsta kosti
þrjú hross og eyðilagði skúr. Kol-
beinsdalur er þekkt snjóflóðasvæði og
snjóflóðið nú minnti marga á mann-
skætt snjóflóð sem féll á næsta bæ þar
fyrir innan, Sviðning, á Þorláksmessu
árið 1925. Það er rifjað hér upp í ann-
arri grein.
Óvenjumörg
snjóflóð og
þrjár hrinur
 Snjóflóðahrinur samtímis á Vest-
fjörðum, Norðurlandi og Austfjörðum
Ljósmynd/Sævar Guðjónsson
Eskifjörður Snjóflóð féll úr Hólmgerðarfjalli inn af Oddsskarði 25. janúar og skemmdi skotæfingasvæði.
Mannskætt snjóflóð féll á bæinn
Sviðning í Kolbeinsdal í Skagafirði
að morgni Þorláksmessu árið 1925.
Sviðningur var næsti bær innan við
Smiðsgerði þar sem snjóflóð féll á
dögunum.
Á Sviðningi var tvíbýli. Sölvi
Kjartansson bóndi, 29 ára, og Jónína
Guðbjörg Jónsdóttir húsfreyja, 28
ára, bjuggu í baðstofu sem vissi að
fjallinu. Þau áttu tvær dætur, Önnu
tveggja ára og Sigríði 11 mánaða. Í
baðstofunni sváfu einnig Guðbjörg
Baldvinsdóttir, 73 ára húskona, og
Hansína Benediktsdóttir, 57 ára
húskona.
Hin fjölskyldan bjó í skála framan
við baðstofuna og þar sváfu þau Ant-
on Gunnlaugsson bóndi, 34 ára, Sig-
urjóna Bjarnadóttir húsfreyja, 33
ára, og fjögur börn þeirra, Sigurlaug
9 ára, Ívar 8 ára, Halldór 6 ára og
Birna tveggja ára. Báðar húsfreyj-
urnar, þær Jónína og Sigurjóna,
voru komnar langt á leið.
Vöknuðu við vondan draum
Anton og Sigurjóna vöknuðu um
klukkan sex á Þorláksmessumorgun
við að skálinn nötraði og það brast í
viðum. Þau töldu að það hefði orðið
jarðskjálfti og sinntu því ekki frek-
ar.
Þegar Anton fór á fætur um átta-
leytið og gekk út var blindhríð en
honum til furðu stóðu tvær kvígur á
hlaðinu. Þegar betur var að gáð sást
hvað gerst hafði. Snjóflóð hafði brot-
ið niður baðstofuna og eldhúsið og
svipt þakinu af fjósinu. Anton kom
kvígunum inn í bæjardyrnar.
Austurstafn fjóssins hafði fallið og
limlest tvær kýr sem voru að drep-
ast. Hann fór inn í bæinn til að huga
að nágrönnum sínum en komst ekki
nema að hurðinni sem skildi að eld-
húsið og göngin. Fyrir innan var
troðið af snjó.
„Varð honum þá ljóst hvað gerst
hafði, snaraðist út í myrkrið og stór-
hríðina og upp á bæinn,“ skrifar
Hjalti Pálsson í Byggðasögu Skaga-
fjarðar, VI. bindi. „Snjóflóðið hafði
sópað burtu baðstofuþakinu og brot-
ið niður efri hluta stafnsins, niður að
bita. Var baðstofutóftin full af snjó,
blönduðum spýtnabraki og torfi er
huldi gjörsamlega rúmstæðin. Ant-
on hafði skóflu og hóf þegar í stór-
hríðinni að grafa við austurstafninn,
yfir rúmi Sölva. Komst hann svo
langt niður að honum þótti með ólík-
indum að finna ekkert, kallaði niður
en heyrði ekkert hljóð og taldi þá
víst, eins og síðar kom í ljós, að Sölvi
væri látinn.“
Anton kallaði til fólksins og fékk
Snjóflóðið
braut niður
baðstofuna
Ljósmynd/Kári Heiðar Árnason
Hjaltadalur Snjóflóð féll úr Hólabyrðu og teygði sig niður að skógrækt við Hóla. Kolbeinsdalur er næsti dalur við.
 Þrjú fórust í snjóflóði á Sviðningi
1925  Aðstæður voru mjög erfiðar
Kolbeinsdalur í
Skagafirði
Smiðsgerði
Hofsós
S
ka
ga
fj
ör
ðu
r
Héraðsvötn
Kolbeinsdalur
Deildardalur
Óslandshlíð
Unadalur
Hjaltadalur
Sviðningur
Hólar
 SJÁ SÍÐU 22 22